του
Κώστα Χριστίδη
Οι αποφάσεις του Υπουργείου Ανάπτυξης για την διεύρυνση της λειτουργίας των καταστημάτων όλες τις Κυριακές του έτους, υπό προϋποθέσεις, επανέφερε στην επιφάνεια ένα θέμα του οποίου η επίλυση, απλή κατά βάση, προσκρούει σε συντεχνιακά συμφέροντα, γενόμενα εσφαλμένως αντιληπτά πολύ συχνά από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους.
Σπεύδω να διευκρινίσω ότι οι κυβερνητικές αποφάσεις είναι προς την σωστή κατεύθυνση για μία σειρά λόγων. Κατά πρώτον, η οικονομική ελευθερία είναι ουσιώδες τμήμα της γενικής ελευθερίας, η οποία σε ελεύθερα καθεστώτα πρέπει να προάγεται, στον βαθμό, βεβαίως, που δεν θίγει την αντίστοιχη ελευθερία άλλων ατόμων. Συστατικό στοιχείο της οικονομικής ελευθερίας είναι η δυνατότητα να εργάζεται κάποιος ως αυτο-απασχολούμενος όσες και όποιες ώρες επιθυμεί ο ίδιος.
Αυτονόητο είναι ότι εάν χρησιμοποιεί άλλους ως υπαλλήλους, πρέπει να τους αμείβει –τουλάχιστον- με τον minimum προβλεπόμενο μισθό και να παρέχει δύο συνεχόμενες ημέρες ανάπαυσης εβδομαδιαίως, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα εργατική νομοθεσία. Αυτές οι δύο προϋποθέσεις είναι και οι μόνες που πρέπει να ελέγχουν οι αρμόδιες εποπτικές αρχές.
Το δικαίωμα ενός επιχειρηματία να έχει κατ’ αρχήν την επιχείρησή του σε λειτουργία όσες ημέρες και ώρες επιθυμεί (υπό τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις), όπως και όποιων υπαλλήλων θέλουν να εργασθούν στην επιχείρηση αυτή (πάντοτε με τήρηση των ιδίων προϋποθέσεων) αντικρίζεται με το αντίστοιχο δικαίωμα των καταναλωτών να πραγματοποιούν αγορές αγαθών (ή υπηρεσιών) τις ημέρες και ώρες που οι ίδιοι κρίνουν ότι τους εξυπηρετούν καλύτερα.
Άλλωστε, αυτό συμβαίνει σήμερα σε πλήθος άλλων περιπτώσεων, όπως: εστιατόρια, καφετέριες, ξενοδοχεία, ταξί, μουσεία, μέσα μαζικής μεταφοράς, σώματα ασφαλείας, τηλεπικοινωνίες, επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, βιομηχανίες συνεχούς λειτουργίας, μέσα μαζικής ενημέρωσης, αεροπορικές και ακτοπλοϊκές υπηρεσίες, κινηματογράφοι και λοιπά δημόσια θεάματα κ.ά.
Θα αναφέρω δύο παραδείγματα από προσωπική εμπειρία. Το πρώτο, ως μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου στις αρχές της δεκαετίας του ’70, θυμάμαι ότι ήταν άκρως εξυπηρετικό να μπορεί κανείς να καλύπτει διάφορες ανάγκες του από μικρό κατάστημα (mini market) που λειτουργούσε στο ισόγειο γειτονικής πολυκατοικίας καθημερινά επί 24ώρου βάσεως.
Αλλά και στην Ελλάδα, περί τα τέλη της ίδιας δεκαετίας, εργαζόμενος πλέον ως στέλεχος κερδοφόρου ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας, θυμάμαι πόσο μεγάλες αντιδράσεις είχαν αρχικά εγερθεί όταν η επιχείρηση (που λειτουργούσε τότε με τρεις οκτάωρες βάρδιες επί εξαήμερο) προσπάθησε να αντιμετωπίσει την αυξημένη ζήτηση με την λειτουργία τεσσάρων βαρδιών σε κυλιόμενη βάση, με οκτάωρη λειτουργία κάθε βάρδιας και παροχή σε κάθε μισθωτό δύο συνεχόμενων ημερών ανάπαυσης εβδομαδιαίως, επί 52 εβδομάδες ετησίως.
Η αρχική αντίδραση προήλθε κυρίως από συνδικαλιστές δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων οργανώσεων της εποχής εκείνης, οι οποίοι τελικώς έδωσαν την έγγραφη συναίνεσή τους ‘’με το αζημίωτο’’… Έτσι και η εταιρεία μπόρεσε να πραγματοποιήσει αυξημένες εξαγωγές, και να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό του απασχολούμενου προσωπικού και όλοι οι εργαζόμενοι να λαμβάνουν αυξημένες μηνιαίες αποδοχές.
Κάτι ανάλογο θα συμβεί και τώρα με την απελευθέρωση του ωραρίου καταστημάτων. Το επιχείρημα ότι δεν θα αυξηθεί ο τζίρος γιατί ‘’αν ο κόσμος διέθετε χρήματα, θα ψώνιζε τις υπόλοιπες ημέρες’’ δεν αντέχει σε σοβαρή εξέταση. Ασφαλώς, πάρα πολλοί άνθρωποι προβαίνουν σε περισσότερες αγορές συνολικά, εάν δεν παρεμποδίζονται από την ανάγκη να διανύσουν μακρινές αποστάσεις για να βρουν τα είδη που αναζητούν ή από το γεγονός ότι καταστήματα παραμένουν κλειστά τις ώρες εκείνες που οι ίδιοι θα προτιμούσαν να προβούν σε αγορές, τις οποίες μάλιστα θα μπορούσαν να συνδυάσουν με άλλες, ψυχαγωγικής φύσεως δραστηριότητες.
Επιπλέον, η Ελλάδα είναι πλέον μία κατ’ εξοχήν τουριστική χώρα. Ο αναμενόμενος φέτος αριθμός 20 εκ. τουριστών μπορεί να αυξηθεί σημαντικά κατά τα επόμενα έτη. Είναι προς το συμφέρον όλων οι τουρίστες να βρίσκουν ανοιχτά μαγαζιά όλες τις ημέρες του έτους. Είναι προς το συμφέρον όλων να καταστεί ολόκληρη η χώρα τουριστικός προορισμός (και δεν υπάρχει ελληνικός νομός χωρίς τοπία εξαιρετικής ομορφιάς, μνημεία, καλά ξενοδοχεία και εστιατόρια).
Είναι προς το συμφέρον όλων να επεκταθεί χρονικά η τουριστική περίοδος, ει δυνατόν καθ’ όλη την διάρκεια του έτους με την ανάπτυξη συνεδριακού, ιαματικού, αθλητικού και άλλων εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως επίσης οι τουριστικές – ψυχαγωγικές δραστηριότητες να μην ‘’συγκεντρώνονται’’ τα Σαββατοκύριακα ή το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου αλλά να κλιμακώνονται χρονικά σε όσο το δυνατόν περισσότερες ημέρες και περιόδους ετησίως. Ακόμη και η εγκληματικότητα μπορεί να μειωθεί από την ύπαρξη ανοικτών καταστημάτων για μεγαλύτερα διαστήματα.
Οι μόνοι αντίθετοι προς την απελευθέρωση του ωραρίου των καταστημάτων είναι όσοι επιδιώκουν την καταπολέμηση του πρόσθετου ανταγωνισμού (που μπορεί να προκύψει από υφιστάμενους ή νέους επιχειρηματίες, μικρούς, μεσαίους ή μεγάλους) εν τη γενέσει του. Επίσης, οι συνδικαλιστές, των οποίων ο ρόλος μειώνεται σε πλαίσιο αυξημένου ανταγωνισμού, αλλά και οι κρατικοί μανδαρίνοι που διακαώς επιθυμούν να ‘’ρυθμίζουν’’ προϊόντα, ωράρια, εμβαδά καταστημάτων, περιοχές, κλπ., αυξάνοντας διαρκώς τα γραφειοκρατικά βάρη.
Το απελευθερωμένο ωράριο, μέσα σε λίγους μήνες, θα αποδείξει τα οφέλη του για τους συντριπτικά περισσότερους.
