του
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Ενώ η προσοχή της κοινής γνώμης είναι στραμμένη –δικαίως– στα θέματα των «κόκκινων δανείων», της ρευστότητας, της φορολογίας των ακινήτων και γενικά στην χρηματοδότηση της οικονομίας, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μπήκε σε μία νέα εποχή, αυτήν της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης.
Με πολύ απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες χάνουν μέρος της αυτονομίας τους, κυρίως όμως απαλλάσσονται από τον σφικτό εναγκαλισμό του πελατειακού πολιτικού συστήματος. Τελειώνει έτσι η εποχή των χαριστικών πολιτικών δανείων και της χωρίς κανένα τραπεζικό κριτήριο χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων, κυρίως δε των μεγαλύτερων εξ αυτών, που σήμερα μάλλον έχουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα.
Μέσα λοιπόν στο νέο, υπό διαμόρφωση τραπεζικό περιβάλλον, τίποτε δεν θα είναι όπως πριν –γεγονός που μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πλησιάζει και το τέλος των κρατικοδίαιτων ιδιωτικών επιχειρήσεων, κυρίως δε αυτών που εξ αυτού του λόγου είναι ζημιογόνες. Έτσι, μέσα από την σημαντική τραπεζική αναδιάρθρωση της χώρας, εκ των πραγμάτων ριζικές θα είναι και οι αλλαγές στο επιχειρηματικό τοπίο. Ήδη, τις προδιαγραφόμενες αλλαγές διαβλέπει κανείς στον χώρο των μέσων μαζικής επικοινωνίας (ΜΜΕ), που ήταν και αυτός χρηματοδοτούμενο με μη τραπεζικά κριτήρια. Έτσι, στο μέτρο που πραγματοποιούνται αυτές οι ορατές και μη αλλαγές, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα καλείται να περάσει από σημαντικές δοκιμασίες, που θα είναι αποφασιστικές για την κάλυψη των κεφαλαιακών του αναγκών αλλά και για την εν γένει επιβίωσή του στην Ευρώπη των τραπεζών.
Σημαντική, από την άποψη αυτή, υπήρξε –από τεχνικής, κυρίως, πλευράς– η ανάλυση-παρουσίαση του Χρίστου Κίτσιου στο Euro2day.gr, όπου παρουσιάστηκαν και τα στοιχεία που οριοθετούν το μέλλον και τις πιθανές ανάγκες σε κεφάλαια των συστηματικών τραπεζών μας. Στο επίπεδο αυτό, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, επισφαλής είναι κάθε εκτίμηση που διατυπώνεται για τις κεφαλαιακές ανάγκες των εγχώριων συστημικών τραπεζών, καθώς μόνον η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει πλήρη εικόνα των στοιχείων, αλλά και την δυνατότητα να αλλάξει μονομερώς τους κανόνες άσκησης τραπεζικής πολιτικής.
Συνεπώς, τίθενται υπό αίρεση οι διάφορες εκτιμήσεις που τον τελευταίο καιρό βλέπουν το φως της δημοσιότητας αναφορικά με τις κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν για τις τέσσερις μεγάλες ελληνικές τράπεζες από την εν εξελίξει άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress tests) την οποία διενεργούν η ΕΚΤ και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (European Banking Authority –EBA). «Πρόκειται για εκτιμήσεις που δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα», αναφέρουν στο Euro2day.gr στελέχη που παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς την διαδικασία, σημειώνοντας ότι η ΕΚΤ δεν έχει παράσχει ακόμη στις τράπεζες ούτε αποσπασματικά στοιχεία για την εξέλιξη του ελέγχου ποιότητας ενεργητικού, που ολοκληρώνεται τις επόμενες ημέρες.
Σύμφωνα με τους ίδιους, τα πρώτα στοιχεία αναμένεται να δοθούν στις τράπεζες το επόμενο διάστημα, ως τα τέλη Αυγούστου. Όμως, η ροή τους θα είναι έτσι διαμορφωμένη ώστε να μην επιτρέπει σε καμμία από τις 128 τράπεζες, οι οποίες συμμετέχουν στην άσκηση, να διαμορφώσει εικόνα για τα ευρήματα του ελέγχου ποιότητας ενεργητικού. Ταυτόχρονα, εντός των επομένων ημερών αναμένεται να προσδιοριστούν και οι τελευταίες ανοικτές παράμετροι του ελέγχου ποιότητας ενεργητικού (AQR) και της μεθοδολογίας ενσωμάτωσης των ευρημάτων του AQR στην άσκηση προσομοίωσης την οποία θα τρέξει η EBA. «Ούτε με την οριστικοποίηση των ανοικτών σήμερα παραμέτρων μεθοδολογίας θα μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα», αναφέρουν οι ίδιες πηγές, τονίζοντας ότι η ΕΚΤ θα καθορίσει χωρίς διαβούλευση με τις εθνικές εποπτικές αρχές τα ανοικτά ζητήματα.
Επιπροσθέτως, η ΕΚΤ διατηρεί το δικαίωμα να επανεξετάσει μονομερώς τις οριστικοποιημένες παραμέτρους του ελέγχου ποιότητας και της άσκησης προσομοίωσης, προχωρώντας σε αλλαγές οι οποίες ενδέχεται να διαφοροποιήσουν τα αποτελέσματα. «Η ΕΚΤ έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο και, όπως διαφαίνεται, πρόθεσή της είναι οι τράπεζες να αποκτήσουν πλήρη εικόνα των ευρημάτων της άσκησης όταν αυτά δημοσιοποιηθούν», αναφέρει στο Euro2day.gr κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο ακόμη και για τις ενδιαφερόμενες τράπεζες να υπολογίσουν τα ευρήματα που τις αφορούν και το ενδεχόμενο κεφαλαιακό άνοιγμα.
Οι θετικές ενδείξεις
Από τον τρόπο με τον οποίο θα κλείσουν και οι τελευταίοι ανοικτοί παράγοντες της μεθοδολογίας, θα φανεί αν η ΕΚΤ αποδέχεται στην βάση του το επιχείρημα της ελληνικής κυβέρνησης να αναγνωρισθούν οι ιδιαιτερότητες μιας οικονομίας που εξέρχεται από βαθειά ύφεση εξαετίας, σε μία σειρά δείκτες αναφοράς που παίζουν καθοριστικό ρόλο στο stress test. Οι ενδείξεις είναι θετικές, καθώς, όπως έχει γράψει το Euro2day.gr, η ΕΚΤ έκανε επί της αρχής δεκτό το αίτημα να αξιολογηθούν 7.000 δάνεια προς μεγάλες επιχειρήσεις με μικτό μοντέλο, που θα λαμβάνει υπ’ όψιν του τόσο την σχέση καθαρού δανεισμού προς EBITDA όσο και μελλοντικές ταμειακές ροές.
Η ΕΚΤ συμπεριέλαβε στο πρότυπο αναφοράς την δυνατότητα συνυπολογισμού της κεφαλαιακής ενίσχυσης από τις πωλήσεις που προβλέπουν τα εγκεκριμένα σχέδια αναδιάρθρωσης. Η κίνηση αυτή δημιουργεί αισιοδοξία ότι οι τελικές κεφαλαιακές ανάγκες θα βγουν αφού έχουν προσδιοριστεί και τα πλάνα αναδιάρθρωσης, γεγονός που θα μετρήσει επικοινωνιακά γιατί θα μειωθεί το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών.
Οι κρίσιμες ημερομηνίες του stress test
Μεταξύ 10 και 20 Σεπτεμβρίου η ΕΚΤ και οι εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ) θα συζητήσουν επί μη ολοκληρωμένων και προκαταρκτικών ευρημάτων με κάποιες τράπεζες, στο πλαίσιο του αποκαλούμενου «εποπτικού διαλόγου», ο οποίος περιλαμβάνει έλεγχο στοιχείων και δεδομένων καθώς και συζήτηση επί μεθοδολογικών θεμάτων.
Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου, και μετά την έγκριση της ΕΚΤ, θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests των τραπεζών. Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της συνολικής αξιολόγησης θα βασιστεί σε τυποποιημένα υποδείγματα. Αυτά θα περιλαμβάνουν ευρήματα ανά τράπεζα, καθώς και συνολική αναφορά των πλήρων αποτελεσμάτων της άσκησης για τα 128 πιστωτικά ιδρύματα. Τα υποδείγματα για τις επιμέρους τράπεζες θα περιλαμβάνουν σύνοψη των βασικών χρηματοπιστωτικών τους δεδομένων, αναλυτικά αποτελέσματα του ελέγχου της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, καθώς και σημαντικές πρόσθετες πληροφορίες –όπως εκδόσεις στις αγορές κεφαλαίου, που έχουν ήδη ξεκινήσει εντός του 2014.
Αμέσως μετά την δημοσιοποίηση των ευρημάτων θα δοθεί χρόνος δύο εβδομάδων στις τράπεζες με κεφαλαιακές ανάγκες για την κατάρτιση και την υποβολή των σχεδίων κεφαλαιακής ενίσχυσης (capital plans). Τα σχέδια κεφαλαιακής ενίσχυσης θα αξιολογηθούν από μικτές ομάδες που θα στελεχωθούν από το εποπτικό προσωπικό της ΕΚΤ και των τοπικών κεντρικών τραπεζών, ενώ η εφαρμογή τους θα παρακολουθείται στενά. Οι τράπεζες θα έχουν προθεσμία 6 έως 9 μήνες για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών, με το βασικό και με το δυσμενές σενάριο αντίστοιχα.
Πώς θα καλυφθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες
Οι κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν υπό το βασικό σενάριο θα πρέπει να καλυφθούν με αυξήσεις κεφαλαίου ή με άλλους τρόπους ενίσχυσης του Common Equity Tier I. Οι τυχόν κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν υπό το δυσμενές σενάριο μπορούν να καλυφθούν και με άλλους τρόπους, αλλά τίθενται ανώτατα όρια στην χρήση μετατρέψιμων κεφαλαιακών μέσων. Για παράδειγμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν CoCos για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών, αλλά με την προϋπόθεση ότι θα μετατρέπονται υποχρεωτικά σε μετοχές εφόσον το Core Tier I υποχωρήσει κατ’ ελάχιστον στο 7%. Το δε ύψος των μετατρέψιμων κεφαλαιακών μέσων δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1% του σταθμισμένου ενεργητικού, για να γίνει δεκτό από την ΕΚΤ ως κατάλληλη ενέργεια κάλυψης των κεφαλαιακών αναγκών.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΚΤ, η συνολική αξιολόγηση είναι μία ενδελεχής εξέταση των ισολογισμών των μεγαλύτερων τραπεζών, η οποία θα ολοκληρωθεί πριν η ΕΚΤ αναλάβει τα εποπτικά της καθήκοντα στο πλαίσιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ) τον Νοέμβριο του 2014.
Περιττόν να τονίσουμε ότι καλόν είναι οι σοβαρές ελληνικές επιχειρήσεις να λάβουν υπ’ όψιν τους τις παραπάνω εξελίξεις και να τις εντάξουν στους στρατηγικούς σχεδιασμούς τους, γιατί τα χρόνια που έρχονται θα είναι δύσκολα από πλευράς χρηματοδότησής τους. Και όχι μόνον στην χώρα μας. Η Ευρώπη έχει ένα γενικό τραπεζικό πρόβλημα, που οι διεθνείς συνθήκες την πιέζουν να επιλύσει.
