Προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη

Το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, παρά την κρίση, παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια διαρκείς εξελικτικές ανατροπές, οι οποίες απαιτούν εγρήγορση και σημαντικά αποθέματα ψυχολογικής ετοιμότητας. 

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει σημαντικές παγκόσμιες κοινωνικές και οικονομικές ανατροπές, εις βάρος κυρίως των υπερχρεωμένων αναπτυγμένων και εν πολλοίς γερασμένων δυτικών κοινωνιών και υπέρ των «αναπτυσσομένων» οικονομιών. 

Ήδη η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ σε όρους ισοδυναμίας αγοραστικής δύναμης (ΡΡΡ) από φέτος, ενώ το 2019 αναμένεται να την ξεπεράσει και σε ονομαστικούς όρους δολαρίων, συμμετέχοντας στην διαμόρφωση του 18% του παγκόσμιου ΑΕΠ έναντι του μόλις 4% που κατείχε το 2000. 

Η χώρα μας για δεκαετίες πορευόταν με ένα κλειστό, εσωστρεφές παραγωγικό μοντέλο, που στηριζόταν στον υπερδανεισμό, την κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων και τον δημόσιο τομέα, χωρίς να επενδύει στην πραγματική οικονομία. 

Ως αποτέλεσμα, όταν η χρηματοδότηση από τις αγορές σταμάτησε, το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων συρρικνώθηκε κατά 29% –μία μοναδική περίπτωση για χώρα της ευρωζώνης. 

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι, από το 2004 έως το 2013, το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε από 43 δισεκατ. σε 74 δισεκατ. δολάρια. 

Το ίδιο διάστημα, το μερίδιο συμμετοχής της Κίνας, από το 4,52%, σχεδόν τριπλασιάστηκε, στο 12,68%, ενώ τα μερίδια της ευρωζώνης και της Ελλάδας στο παγκόσμιο ΑΕΠ υποχώρησαν. 

Πιο συγκεκριμένα, το μερίδιο της ευρωζώνης υποχώρησε από το 22,76% στο 17,07% και της Ελλάδας από το 0,52% στο 0,32%, καταδεικνύοντας το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας που αντιμετωπίζουν. 

Για να εισέλθει η χώρα μας σε ένα μονοπάτι μακροπρόθεσμης βιώσιμης ανάπτυξης επισημαίνω δέκα προτεραιότητες. Αυτονόητες δε προϋποθέσεις για την επίτευξή τους θεωρώ την πολιτική σταθερότητα και την αποκατάσταση των γραμμών χρηματοδότησης. 

Οι προτεραιότητες αυτές είναι: 

1. Υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου οράματος για την ελληνική οικονομία και την ανασυγκρότηση και διεύρυνση του παραγωγικού ιστού, των στρατηγικών που θα εφαρμοστούν, αλλά και την αλλαγή νοοτροπίας από αναχρονιστικά στερεότυπα. 

2. Αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και μετασχηματισμός των δομών, από μία οικονομία που βασιζόταν στην κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων σε μία οικονομία ανταγωνιστική και εξωστρεφή, προσανατολισμένη στις επενδύσεις και τις εξαγωγές.

3. Βασική προτεραιότητα της κοινωνίας μας θα πρέπει να είναι η Παιδεία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην έρευνα και ανάπτυξη, στην τεχνική εκπαίδευση, στην κατάρτιση και στην εξειδίκευση, καθώς επίσης και στην ανάδειξη και επιβράβευση της Αριστείας.

4. Αξιοποίηση του Ελληνισμού της διασποράς και παροχή ηθικών κινήτρων για την ανάδειξη νέων εθνικών ευεργετών. 

5. Δραστική μείωση των φορολογικών συντελεστών για εταιρείες που δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης και υιοθέτηση ενός απλού, σταθερού και δίκαιου φορολογικού συστήματος με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. 

Έμφαση πρέπει επίσης να δοθεί στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ενταγμένων στο εθνικό σχέδιο της χώρας μας. 

6. Περιορισμός της γραφειοκρατίας και απλούστευση των διαδικασιών, ιδίως στους τομείς που αφορούν θέματα επιχειρηματικότητας και επενδύσεων. 

Επιπλέον, απαιτείται βελτίωση της δημόσιας διοίκησης, ώστε να γίνει πιο αποτελεσματική και να προσφέρει ποιοτικότερες υπηρεσίες στους πολίτες. 

Το παράδειγμα των ΚΕΠ (Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών) θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο και για άλλες δημόσιες επιχειρήσεις. 

7. Ενίσχυση των θεσμών, όπως η δικαιοσύνη, και αντιμετώπιση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής. Θα πρέπει να προστατεύονται οι ιδιωτικές περιουσίες και τα ατομικά δικαιώματα και να θεσμοθετηθεί ένα σύγχρονο σύστημα απονομής ταχείας δικαιοσύνης. 

8. Υιοθέτηση πολιτικών και παροχή κινήτρων για την επιστροφή των καταθέσεων και την ενίσχυση της αποταμίευσης, που αποτελούν την βάση για την αυτόνομη ανάπτυξη της χώρας μας. 

9. Λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας, της καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, αναδεικνύοντας τον ρόλο του σύγχρονου κοινωνικού κράτους. 

10. Διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της δημογραφικού προβλήματος της χώρας μας. 

Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν γίνει πολλά, με τεράστιο κοινωνικό κόστος. Δεν πρέπει όμως να συγκρινόμαστε με το κακό μας παρελθόν, αλλά με έναν νέο κόσμο που αλλάζει και προσαρμόζεται διαρκώς με μεγάλες ταχύτητες. 

Πιθανές καθυστερήσεις και αναβολές θα οδηγήσουν με μεγάλη βεβαιότητα σε ακόμα μεγαλύτερη μείωση του βιοτικού μας επιπέδου.

* Καθηγητής και πρόεδρος του Κέντρου Επιστημονικών και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ)