του
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Την Παρασκευή 26 Ιουνίου το πρωί η βελγική οικονομική εφημερίδα L’ Echos κυκλοφορούσε με ένα κείμενο που την ίδια μέρα γινόταν γνωστό και στο ευρύ κοινό και το οποίο, με τίτλο «Συμπλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ)», δίνει τα στάδια που πρέπει να ακολουθήσει η ευρωζώνη έως το 2025 ώστε να γίνει μία ουσιαστική οικονομική ένωση και με λίγο έως πολύ ενιαίο πολιτικό χαρακτήρα. Το κείμενο αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό από θεσμικής πλευράς και, πέρα από τον (Χριστιανοδημοκράτη) πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το συνυπογράφουν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς (Σοσιαλδημοκράτης), ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάιζελμπλουμ (επίσης Σοσιαλδημοκράτης) και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι (φιλελεύθερος κεϋνσιανής κοπής).
Τονίζοντας από την αρχή το παγκόσμιο νομισματικό βάρος του ευρώ και το μεγάλο διεθνές εμπορικό βάρος της ευρωζώνης, η έκθεση-σχέδιο Γιούνκερ ξεκαθαρίζει ότι οι χώρες μέλη της ευρωζώνης καλούνται σε τέσσερις σημαντικές φάσεις να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους και την μεταξύ τους συνοχή και αλληλεγγύη, να αποκτήσουν κοινή δημοσιονομική πολιτική, να ισχυροποιήσουν τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την συνεργασία του με τα εθνικά κοινοβούλια και να καταλήξουν σε μία μορφή πολιτικής ένωσης.
Το σχέδιο προτείνει άμεσες λήψεις σοβαρών μέτρων, ικανών να κινητοποιήσουν τους ευρωπαϊκούς λαούς προς την κατεύθυνση μιας κοινής πορείας, στο πλαίσιο της οποίας η ήπειρος με το καλύτερο κοινωνικό σύστημα στον κόσμο θα διατηρήσει αυτήν της την υπεροχή και θα την βελτιώσει στην συνέχεια. Ωστόσο, βασική προϋπόθεση για την επιτυχία αυτού του φιλόδοξου –αλλά και απαραίτητου σήμερα– εγχειρήματος είναι, επίσης, η σταδιακή θεσμική αναδιάρθρωση της Ευρώπης και η δημιουργία μηχανισμών που θα συνεπάγονται από την πλευρά των εθνικών κρατών την ευθύνη και δημιουργία συνθηκών μονίμου σεβασμού των κανόνων της ΟΝΕ.
Προέκταση και συμπλήρωση όλων των προηγούμενων συμφωνιών για την ΟΝΕ και την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, το σημαντικό αυτό Σχέδιο Γιούνκερ, που προβλέπει και ενίσχυση της ευρωζωνικής αλληλεγγύης, δίνει μία νέα και περισσότερο πολιτική διάσταση στην κοινωνική οικονομία της αγοράς, που 60 χρόνια τώρα είναι και το κυρίαρχο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο στην ενωμένη Ευρώπη. «Το μοντέλο αυτό», μάς είπε ο κ. Πασκάλ Λαμύ, Γάλλος σοσιαλιστής πρώην Επίτροπος και δεξί χέρι του Ζακ Ντελόρ την εποχή της προεδρίας του, «από πολιτικής πλευράς δεν είναι συμβατό με πολιτικές παρατάξεις που έχουν ακραίο χαρακτήρα και που δεν αποδέχονται ένα βασικό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο αποφασίστηκε το 1957 με την περίφημη Συνθήκη της Ρώμης –αυτό της ανταγωνιστικής κοινωνικής οικονομίας».
Με το Σχέδιο Γιούνκερ, λοιπόν, αυτή η ανταγωνιστική κοινωνική οικονομία καλείται να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και του έντονου ανταγωνισμού, γεγονός που συνεπάγεται μεταφορές εθνικής κυριαρχίας σε υπάρχοντες και μελλοντικούς θεσμούς που ισχυροποιούν την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική και, βεβαίως, ενδυναμώνουν την πολιτική ένωση της ευρωζώνης.
Υπό αυτό το πρίσμα, λοιπόν, οι προοπτικές της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης στην Ευρώπη είναι εντελώς ασύμβατες με τους ευρωπαϊκούς στόχους. Ιδιαίτερα δε σε μία περίοδο όπου στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ η νεοσταλινική συνιστώσα του Παν. Λαφαζάνη είχε το πάνω χέρι και σήμερα το έχει ακόμα περισσότερο.
Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο συγγραφέας κ. Σ. Μουμτζής, «η συνιστώσα του Παν. Λαφαζάνη ήταν και είναι η μόνη συγκροτημένη μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ, με πλήρεις θέσεις και ενιαία λογική. Ευθύς εξ αρχής υποστήριζε πως το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε να υλοποιηθεί μέσα στην ευρωζώνη. Οι περιοριστικές πολιτικές της, οι θεσμοθετημένες διαδικασίες, μα πάνω απ’ όλα το κοινό νόμισμα, ερχόταν σε κατάφωρη αντίθεση με τις επεκτατικές πολιτικές, τις κρατικοποιήσεις, τον έλεγχο της αγοράς, τον διογκωμένο δημόσιο τομέα. Και όλα αυτά βέβαια απαιτούσαν και απαιτούν η αριστερή κυβέρνηση να έχει στα χέρια της το προνόμιο της έκδοσης χρήματος. Ανατρεπτική ήταν και η θέση του αριστερού ρεύματος για τον εξωτερικό προσανατολισμό της χώρας: έξοδος από την ΕΕ και αναζήτηση συμμαχιών και συνεργασιών με Ρωσία, Κίνα και αναπτυσσόμενες χώρες.
»Απέναντι σε αυτό το πλήρες πακέτο θέσεων, η προεδρική συνιστώσα δεν συγκροτήθηκε με δικές της θέσεις και προτάσεις αλλά ως αντίθεση στην αριστερή πλατφόρμα. Πλήρης ετεροπροσδιορισμός. Ήταν μία πράξη αντισυσπείρωσης όλων αυτών που δεν συμφωνούσαν με την πολιτική πρόταση Λαφαζάνη. Έτσι δημιουργήθηκε μία ηγετική ομάδα που είχε ως πολιτική το “βλέπουμε και κάνουμε”. Η αντιμνημονιακή ρητορεία και πρακτική βοήθησε ώστε να συγκαλυφθεί αυτή η πολιτική ένδεια των προεδρικών. Όμως, η ανάληψη της εξουσίας έθεσε επιτακτικά το πρόβλημα της πολιτικής γραμμής. Στην πολιτική, ως γνωστόν, ηγεμονεύει και επικρατεί αυτός που προβάλλει θέσεις, που συνθέτουν σύνολο ενιαίο και μη αντιφατικό. Αυτό και έγινε στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
»Όσο προχωρούσε η διαπραγμάτευση, τόσο δικαιωνόταν ο Παν. Λαφαζάνης, γιατί βέβαια η σύναψη συμφωνίας με τους δανειστές προϋπέθετε και απαιτούσε πλήρη εγκατάλειψη όχι μόνον του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, αλλά και των βασικών καταστατικών αρχών του ΣΥΡΙΖΑ. Η ηγετική ομάδα του αντιλήφθηκε πως ούτε οι δανειστές θα παρακαλούσαν να μάς δανείσουν, ούτε η Μέρκελ θα προσχωρούσε στις θέσεις τους. Το θέμα της ενότητας του κόμματος και κυρίως της δεδηλωμένης ήταν υπαρκτό και υπό αμφισβήτηση. Πολλές φορές στην Ιστορία τα γεγονότα κινούνται σε μονόδρομο. Αυτό που οι ιστορικοί ονομάζουν “αναπόφευκτο”. Σωρεύονται σε μία δεδομένη ιστορική στιγμή τόσες αντιφάσεις και εντάσεις που το δρων υποκείμενο έχει μόνον μία επιλογή».
Αυτήν που τελικά εφαρμόζει σήμερα με τεχνάσματα ο κύριος πρωθυπουργός για να βγάλει την Ελλάδα από την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Διότι αυτός είναι και ο απώτερος στόχος του πραξικοπηματικού δημοψηφίσματος –στο οποίο, αν επικρατήσει το όχι, θα είναι αναπόφευκτη και η πολιτική εκτροπή στην χώρα, 93 χρόνια μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.
