Edition: International | Greek
MENU

Αρχική » Ανάλυση

Η δύναμη της συντηρητικής αδράνειας

Αυτήν πρέπει να ξεπεράσει η Ελλάδα, αν θέλει να ξεφύγει από την κρίση και να γνωρίσει συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης

Από: EBR - Δημοσίευση: Τετάρτη, 27 Απριλίου 2016

Οι ήδη υφιστάμενες στρεβλώσεις της οικονομίας, ειδικότερα η εσωστρεφής και μη ανταγωνιστική παραγωγή και η σε μεγάλο βαθμό παρασιτική εξάρτησή της από τον δημόσιο τομέα, συνετέλεσαν ώστε και η εισροή κεφαλαίων μετά την είσοδο στην ευρωζώνη σε πολλές περιπτώσεις να ενδυναμώσει περαιτέρω την παθογένεια και όχι να οδηγήσει σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας.
Οι ήδη υφιστάμενες στρεβλώσεις της οικονομίας, ειδικότερα η εσωστρεφής και μη ανταγωνιστική παραγωγή και η σε μεγάλο βαθμό παρασιτική εξάρτησή της από τον δημόσιο τομέα, συνετέλεσαν ώστε και η εισροή κεφαλαίων μετά την είσοδο στην ευρωζώνη σε πολλές περιπτώσεις να ενδυναμώσει περαιτέρω την παθογένεια και όχι να οδηγήσει σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

του Νίκου Βέττα*

Όλες οι οικονομίες διέρχονται κρίσεις σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξής τους, λόγω εξωτερικών διαταράξεων ή εσωτερικών ανισορροπιών. Η Φινλανδία υπέφερε όταν ο κύριος εμπορικός της εταίρος, η Σοβιετική Ένωση, κατέρρευσε –απάντησαν με μεταστροφή του παραγωγικού προτύπου προς την καινοτομία. Η Νότια Κορέα καταβαραθρώθηκε με αφορμή την ασιατική χρηματιστηριακή κρίση –προσφεύγοντας σε πρόγραμμα του ΔΝΤ εξήλθε από αυτό με επιτυχία και πρωταγωνιστεί σε αγορές υψηλής τεχνολογίας. Η κρίση που ξεκίνησε στις ΗΠΑ πέρασε τον Ατλαντικό και έπληξε το 2009 τις οικονομίες της περιφέρειας της ευρωζώνης, εκεί ακριβώς όπου κεφάλαια είχαν εισρεύσει στα πρώτα χρόνια μετά την δημιουργία της Νομισματικής Ένωσης. Προγράμματα διάσωσης και προσαρμογής κατέστησαν αναγκαία για τις οικονομίες που αποκλείστηκαν από τις διεθνείς αγορές, όχι όλα βέβαια με τα ίδια χαρακτηριστικά.

Είναι αλήθεια ότι, από όλες τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας που βρέθηκαν σε ανάγκη προγράμματος προσαρμογής, η Ελλάδα είχε να αντιμετωπίσει τον πλέον ανηφορικό και περίπλοκο δρόμο. Εν μέρει, αυτό ήταν λόγω του υψηλού εξωτερικού δημόσιου χρέους, στοιχείο που ενέτεινε την αβεβαιότητα και την καθυστέρηση της εύρεσης λύσης, κυρίως όμως λόγω των δομικών στρεβλώσεών της.

Οι ήδη υφιστάμενες στρεβλώσεις της οικονομίας, ειδικότερα η εσωστρεφής και μη ανταγωνιστική παραγωγή και η σε μεγάλο βαθμό παρασιτική εξάρτησή της από τον δημόσιο τομέα, συνετέλεσαν ώστε και η εισροή κεφαλαίων μετά την είσοδο στην ευρωζώνη σε πολλές περιπτώσεις να ενδυναμώσει περαιτέρω την παθογένεια και όχι να οδηγήσει σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Η εξέλιξη των δίδυμων ελλειμμάτων, του εξωτερικού τομέα και του δημοσιονομικού, ήταν τόσο αρνητική που η προσαρμογή προς την ισορροπία δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς σημαντικό κόστος. Αυτό θα μπορούσε όμως να αντιστοιχεί σε μείωση του ΑΕΠ σωρευτικά στην τάξη του 15%.

Στην πράξη, βέβαια, η προσαρμογή έγινε μέσω μιας πολύ πιο παρατεταμένης και βαθύτερης, περίπου διπλάσιας από την απαραίτητη, ύφεσης. Αυτό συνέβη ως αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων.

Ένας πρώτος λόγος ήταν η μη αποφασιστική και αποτελεσματική αντίδραση των εμπλεκομένων πλευρών στο πρόβλημα κατά τους πρώτους κρίσιμους μήνες και η ταυτόχρονη εμπλοκή της ελληνικής με την ευρύτερη κρίση μιας Νομισματικής Ένωσης που είχε ατελείς μηχανισμούς.

Ένας δεύτερος είχε να κάνει με τον ειδικότερο σχεδιασμό των προγραμμάτων: δεν δόθηκε επαρκής έμφαση στις δομικές μεταρρυθμίσεις, ειδικότερα στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, στην διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στον εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών.

Ο τρίτος και κυριότερος λόγος ήταν η έλλειψη αξιόπιστης πολιτικής ηγεσίας και συνεννόησης, όπως και κοινωνικής συναίνεσης. Η ελληνική κοινωνία, ενώ αποδέχθηκε συνολικά να φτωχύνει, δεν έδειξε ότι μπορεί να στηρίξει επαρκώς μία αναπτυξιακή πορεία που θα διόρθωνε τις διαχρονικά συσσωρευμένες στρεβλώσεις. Οι όποιες αλλαγές έγιναν κυρίως υπό καθεστώς απειλής και φόβου και δεν υιοθετήθηκαν γνήσια και ευρέως ως αναγκαίες ή χρήσιμες, με κατάλληλη επιλογή κινήτρων. Η δύναμη αντίδρασης και συντηρητικής αδράνειας αποδείχθηκε στην πράξη τεράστια.
Συνολικά λοιπόν υπήρξε ακραία και παρατεταμένη αβεβαιότητα ως προς τις εξελίξεις, γεγονός που μείωσε δραματικά τις επενδύσεις –ένας παράγοντας που ήταν τελικά και ο πλέον καθοριστικός για την ύφεση.

Κοιτώντας προς τα εμπρός, η πορεία αντιστροφής θα αρχίσει ουσιαστικά μόνον όταν αποκτήσει υψηλή αξιοπιστία η εφαρμοζόμενη πολιτική. Το μεγαλύτερο τμήμα της απαραίτητης προσαρμογής έχει ήδη επιτευχθεί, έστω και με τρόπο που πολύ απείχε από τον πλέον αποτελεσματικό, και φυσικά δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να τεθεί σε κίνδυνο. Επίσης, η πορεία της ελληνικής κρίσης έχει πλέον σε μεγάλο βαθμό αυτονομηθεί από την ευρωπαϊκή, και για οικονομικούς και για πολιτικούς λόγους. Ταυτόχρονα, η παραμονή στο κοινό νόμισμα, που με τόσο κόπο επιτεύχθηκε, πρέπει να διαφυλαχθεί ως η μόνη δυνατή βάση για την ανάπτυξη και την μη περαιτέρω και δραματική οπισθοδρόμηση. 

Οι επιλογές λοιπόν είναι ξεκάθαρες και μετρημένες. Οι εταίροι έχουν την ευθύνη να διασφαλίσουν ότι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους δεν θα ξεπερνά ένα όριο για το ορατό μέλλον. Στο εσωτερικό η οικονομική πολιτική πρέπει να διαφυλάξει την σταθερότητα και να δημιουργήσει τις συνθήκες για προσέλκυση επενδύσεων και για εξωστρεφή παραγωγή. Τα περιθώρια χρονοτριβής δεν υπάρχουν και τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος δεν πρέπει να επαναληφθούν.

*Γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Γνώμη

Στη μνήμη του Θαλή Κουτούπη

Athanase PapandropoulosΑπό: Athanase Papandropoulos

Ένα από τα βιβλία του Θαλή που είχα προλογίσει, το 1987, ήταν αυτό που είχε τίτλο «Η Διαφήμιση και τα μυστικά της»

Ηλεκτρονική Έκδοση Τρέχοντος Τεύχους: 04/2021 2021

Περιοδικό

Τρέχον Τεύχος

04/2021 2021

Δείτε τα παλαιά τεύχη
Συνδρομή
Διαφημιστείτε
Ηλεκτρονική Έκδοση

Ευρώπη

Οι κρίσιμες Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024

Οι κρίσιμες Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024

Ας ξεκινήσουμε με μια θετική αισιόδοξη θεώρηση για το θεσμικό όργανο της Ένωσης, το μόνο που εκλέγεται από το 1979 με άμεση καθολική ψηφοφορία από τους ευρωπαίους πολίτες

Οικονομία

Πάνω από 1,25 δισ.συνδρομητές σε υπηρεσίες περιαγωγής στο 2024

Πάνω από 1,25 δισ.συνδρομητές σε υπηρεσίες περιαγωγής στο 2024

Μια ευρύχωρη δεξαμενή εσόδων για τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους παραμένουν οι υπηρεσίες περιαγωγής (roaming)

EURACTIV.com - Feeds

All contents © Copyright EMG Strategic Consulting Ltd. 1997-2024. All Rights Reserved   |   Αρχική Σελίδα  |   Disclaimer  |   Website by Theratron