Αυτό επιβεβαιώνει η «βλέποντας και κάνοντας» προσέγγιση της βρετανικής κυβέρνησης η οποία, απαριθμώντας τα πολλά προβλήματα που χρήζουν επίλυσης, πραγματοποιεί μια κάπως διεξοδική αξιολόγηση των επιπτώσεων. Ωστόσο φαίνεται να έχει παραβλέψει ή τουλάχιστον να έχει υποτιμήσει μια σημαντική πλευρά των διαπραγματεύσεων: τη σχέση με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ).
Το παράδειγμα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής
Δεν πρόκειται για ασήμαντο ζήτημα όταν η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη του κόσμου αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το διακύβευμα είναι τόσο μεγάλο και τα προβλήματα είναι τόσο αλληλένδετα, που το ζήτημα, αν και είναι ζωτικής σημασίας, γίνεται εικονικό –σχεδόν θεωρητικό. Είναι σαν να προσπαθείς να βρεις την άκρη του νήματος σε ένα κουβάρι.
Για να καταστήσουμε σαφέστερο το θέμα του Brexit, αποφάσισα να το εξετάσω από την προοπτική της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) η οποία μέχρι σήμερα παραμένει η μόνη πραγματικά ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική. Προβάλει επίσης, μια ευρεία σειρά προβλημάτων όπως η τομεακή παραγωγή (Κοινή Οργάνωση Αγοράς), οι χρηματοπιστωτικές και εμπορικές συναλλαγές.
Μιας και δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι ειδικός σε όλα αυτά τα θέματα, επιστράτευσα τη βοήθεια του Michel Jacquot, πρώην μέλος του επιτελείου του Delors, διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) και διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Γεωργικού Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (FEOGA). Προετοιμάζουμε από κοινού ένα τεχνικό σημείωμα με τίτλο: «Brexit και ΚΑΠ», το οποίο θα δημοσιευθεί τέλη Οκτωβρίου, με ένα από τα κύρια άρθρα του αφιερωμένο στην εμπορική διάσταση του Brexit (στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τον ΠΟΕ).
Το «Αγροτικό Brexit» και ο ΠΟΕ: σε αχαρτογράφητα νερά!
Η νομική βάση όλων των σχέσεων με τον ΠΟΕ παρατίθεται στο Άρθρο 24 παράγραφο 6 του κανονισμού της GATT. Αναφέρεται ότι οποιαδήποτε εκ-νέου επιβολή προστατευτικών μέτρων στα σύνορα, δασμολογικών ή μη, θα πρέπει να οδηγήσει σε αποζημίωση μέσω διαπραγματευτικών παραχωρήσεων.
Στην πράξη, ο ΠΟΕ ελέγχει τέλεια την διαδικασία διαπραγμάτευσης, όπου υπάρχει δηλαδή η δυνατότητα δημιουργίας μιας τελωνειακής ένωσης ή η επέκταση της με ένα νέο μέλος. Δεν διαθέτει όμως την απαραίτητη εμπειρία για να χειριστεί το αντίθετο: τί συμβαίνει όταν μια χώρα – και εν προκειμένω μια μεγάλη χώρα – αποφασίζει να αποχωρίσει από μια τελωνειακή ένωση;
Το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Κομισιόν θα πρέπει επειγόντως να αιτηθούν τη σύσταση ομάδας νομικών εμπειρογνωμόνων στους κόλπους του ΠΟΕ, με σκοπό να αναλύσουν τις συνέπειες του Brexit για την ΕΕ αναφορικά με την τελωνειακή ένωση. Αυτή η κρίσιμη εργασία θα χρειαζόταν περίπου τρεις με εννέα μήνες, ανάλογα με την μέθοδο που θα επιλεγόταν για τη σύσταση της ομάδας και τον καθορισμό του σκοπού της.
Τρία είδη εμπορικών συμφωνιών που πρέπει να αξιολογηθούν και να διαπραγματευθούν εκ νέου
1) Η τελευταία πολυμερής εμπορική συμφωνία που διενεργήθηκε υπό την αιγίδα του ΠΟΕ υπεγράφη το 1994 (Γύρος της Ουρουγουάης). Λόγω αλλαγών στην ισορροπία μεταξύ παραχωρήσεων που ελήφθησαν και αποζημιώσεων που κατεβλήθησαν, οι συμφωνίες της Ουρουγουάης θα πρέπει να ανοίξουν ξανά ύστερα από αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ηνωμένου Βασιλείου ή ακόμη καλύτερα ενός άλλου συμβαλλόμενου μέλους, αν όχι του ίδιου του ΠΟΕ.
2) Η δεύτερη κατηγορία αφορά σε προνομιακές συμφωνίες ανάμεσα στην ΕΕ και σε νυν ή πρώην χώρες της Κοινοπολιτείας: με τη Νέα Ζηλανδία (γάλα, πρόβειο κρέας), τα έθνη της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ζάχαρη κτλ.), η συμφωνία για τις μπανάνες και φυσικά η πρωτοβουλία «Όλα εκτός από Όπλα». Μπορούν αυτές οι συμφωνίες να υιοθετηθούν ως έχουν από την ΕΕ; Πιθανότατα όχι, διότι θα υφίστατο επιζήμιες στρεβλώσεις ανταγωνισμού. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο θα πρέπει να τεθούν ξανά υπό διαπραγμάτευση είτε επί της αρχής, είτε τμηματικά.
3) Η Τρίτη κατηγορία αφορά σε συμφωνίες με τρίτες χώρες. Υπάρχουν περίπου εκατό τέτοιες συμφωνίες, πενήντα εκ των οποίων είναι για τη γεωργία. Παίρνοντας ένα παράδειγμα, μπορούμε να διατηρήσουμε την αναγνώριση της ονομασίας προέλευσης του τυριού τσένταρ στη συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Καναδά; Αν ναι, ή αν όχι, σε αντάλλαγμα με τι; Θα υπάρξουν χιλιάδες περιπτώσεις σαν κι αυτή.
Με λίγα λόγια, μπαίνουμε σε μια ζούγκλα της οποίας δεν γνωρίζουμε με σιγουριά ούτε το μέγεθος, ούτε τις συνέπειες.