της
Julie Meyer*
Στις κοινωνίες της ψηφιακής εποχής και του Διαδικτύου, το άτομο αποκτά ιδιαίτερο ειδικό βάρος γιατί έχει πρόσβαση από μόνο του σε άπειρες πλέον πληροφορίες, καθώς και μεγάλες δυνατότητες αυτορρύθμισης της ζωής του. Έτσι, όπως είναι ήδη ορατό σε αυτό που επισκέπτεται την Καλιφόρνια, αναδύεται μία άλλη κοινωνία, στην οποία η απελευθερωμένη εργασία και οι ευκαιρίες ατομικής ανάδειξης αποτελούν ισχυρούς διαφοροποιητικούς παράγοντες σε σχέση με το παρελθόν, του οποίου κύριο χαρακτηριστικό ήταν η μισθωτή εργασία.
Σήμερα, δεν είναι λίγοι οι νέοι που αποφεύγουν την μισθωτή εργασία και την θεωρούν πηγή αβεβαιότητας. Όπως συνέβη και με εμένα, θέλουν να αυτοεπιχειρούν. Να είναι, δηλαδή, αφεντικά του εαυτού τους.
Καπιταλισμός κάποτε σήμαινε μία ισχυρή μορφή εξουσίας, η οποία δεν άγγιζε απαραίτητα το σώμα των πολιτών. Το Διαδίκτυο ανέτρεψε αυτή την λογική και εναπόθεσε την εξουσία στα χέρια του ατόμου. Πληθαίνουν έτσι καθημερινά αυτοί που η Νοτιοαμερικανίδα οικονομολόγος Καρλότα Πέρεθ αποκαλεί «free farmers», που για μένα είναι «ατομικοί καπιταλιστές».
Πρόκειται δηλαδή για άτομα που βλέπουν τον εαυτό τους ως επιχείρηση και στην βάση αυτή προσδιορίζουν τους τρόπους δράσης και ζωής τους. Υπό παρόμοιες συνθήκες, σε περιοχές όπως η Καλιφόρνια ή σε χώρες όπως η Εσθονία και η Φινλανδία, παρατηρείται συρρίκνωση της τάξης των μισθωτών –φαινόμενο που θα προσλαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.
Χαρακτηριστική, από την άποψη αυτή, είναι η περίπτωση της οργάνωσης Ecademy στις ΗΠΑ, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία μεγάλη κοινότητα «ατομικών καπιταλιστών» που βλέπουν τους εαυτούς τους σαν ανεξάρτητες οντότητες που έχουν κέρδη ή ζημίες. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ελεύθερους επαγγελματίες δημιουργούν την δική τους επωνυμία (brand) και γνωρίζουν καλά ότι το πρώτο βήμα σε οποιαδήποτε σχέση είναι να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη και να σκεφτούν την πλευρά του άλλου.
Αυτό, ωστόσο, δεν είναι ένα φαινόμενο αποκλειστικά της νεότερης γενιάς. Πολλοί επιχειρηματίες μεγαλύτερης ηλικίας, που είτε το επιδίωξαν είτε τούς προέκυψε, έχουν και εκείνοι γίνει ατομικοί καπιταλιστές. Έφυγαν από την εταιρεία όπου δούλευαν και πλέον εργάζονται από το σπίτι, μέσω εικονικών ρεσεψιόν ή μέσω Skype, ή ενοικιάζοντας πλήρως εξοπλισμένα γραφεία. Κάνουν καρριέρα ως ελεύθεροι επαγγελματίες και δεν έχουν καμμία πρόθεση να δουλέψουν ποτέ ξανά για οποιονδήποτε άλλον.
Πράγματι, το Ecademy έχτισε μία ολόκληρη επιχείρηση δημιουργώντας μία κοινότητα ατομικών καπιταλιστών (αριθμούσαν 500.000 άτομα στην ακμή της). Ο αριθμός των υπαλλήλων γραφείου που κατάφεραν να δραπετεύσουν από τον εταιρικό κόσμο και να γίνουν αφεντικά του εαυτού τους αυξάνεται ολοένα και το Ecademy, όπως και άλλα επιχειρηματικά δίκτυα, στηρίζουν την μετάβασή τους στην αυτοαπασχόληση.
Ο James Caan, πρώην κριτής στο Dragons’ Den του BBC, δημιούργησε την Hamilton Bradshaw Venture Partnership το 2011. Στόχος του ήταν να δημιουργήσει ένα franchise για ατομικούς καπιταλιστές που θα τούς έδινε την δυνατότητα να εναρμονιστούν με την επωνυμία του και το δίκτυό του έναντι αμοιβής 25.000 λιρών και στην συνέχεια να χτίσουν μία μικρή επιχείρηση ως venture partners, ή άλλως ως συνεργάτες στα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών της Hamilton Bradshaw. Αυτή είναι η απόλυτη έννοια του ατομικού καπιταλισμού στην πράξη.
Στο πλαίσιο αυτής της νέας πραγματικότητας, όπου το επιχειρείν θα παίξει μεγάλο ρόλο στην καθημερινή ζωή των πολιτών, λειτουργεί στην Βρεταννία από τον Δεκέμβριο 2008 το National Associations of College and University Entrepreneurs (NACUE), που ιδρύθηκε από τους Victoria Lenox και Matt Smith, και υιοθέτησε πλήρως την ιδέα του ατομικού καπιταλιστή. Σήμερα, υπό την διοίκηση της Hushpreet Dhaliwal, το NACUE έχει 65.000 μέλη –φοιτητές και αποφοίτους– από βρεταννικά πανεπιστήμια.
Ως πρωτοβουλία που στοχεύει αποκλειστικά στο νέο δυναμικό, η αποστολή του NACUE είναι να βοηθήσει τους επιχειρηματίες της νέας γενιάς να κάνουν το πρώτο βήμα προς την υλοποίηση των ιδεών τους. Η εντυπωσιακή του επιτυχία τα τελευταία τέσσερα χρόνια δείχνει ότι η νέα γενιά Βρεταννών έχει την έντονη επιθυμία, αλλά και την ικανότητα, όχι μόνον να χτίσει τις δικές της επιχειρήσεις αλλά και ένα ολόκληρο επιχειρηματικό οικοσύστημα. Εάν θέλει κάποιος να ξαναβρεί την αισιοδοξία του για το μέλλον της Βρεταννίας, το μόνο που χρειάζεται είναι να γνωρίσει τους ανθρώπους του NACUE. Το πάθος και οι ηγετικές τους ικανότητες σε κάνουν να συνειδητοποιείς ότι τα θετικά επισκιάζουν κατά πολύ τα αρνητικά στην επόμενη γενιά των ηγετών του επιχειρηματικού κόσμου της Βρεταννία.
Όσο και να μάς θλίβει το ένα εκατομμύριο ανέργων που καταγράψαμε το 2015, η αλήθεια είναι ότι θέτουμε το λάθος ερώτημα. Αντί να αναρωτιόμαστε «πώς μπορούμε να τούς βρούμε δουλειά;», θα πρέπει να ρωτάμε: Πώς μπορούν να δημιουργήσουν τις δικές τους δουλειές; Μπορούν, άραγε να διοχετεύσουν την εμπειρία που έχουν αποκτήσει από τον ψηφιακό κόσμο στους κόλπους εταιρειών;
Ποτέ ξανά στην ιστορία δεν υπήρχαν τόσα πολλά εργαλεία διαθέσιμα μέσω του Διαδικτύου τα οποία μπορεί κάποιος να αξιοποιήσει για να κεντρίσει το ενδιαφέρον ενός δυνητικού εργοδότη. Η επιχειρηματικότητα αποτελεί έτσι μία θαυμάσια προοπτική, αρκεί να την πάρει κανείς στα σοβαρά.
*Συγγραφέας, επικεφαλής της εταιρείας συμβούλων επιχειρηματικότητας Ariadne Capital
