Μία αποδοτική ως προς τους πόρους, πιο κυκλική οικονομία θα δημιουργήσει σημαντικές ευκαιρίες για τους Ευρωπαίους πολίτες, μειώνοντας τα απόβλητα και την χρήση ενέργειας και φέρνοντας οφέλη για το περιβάλλον. Θα σημάνει τοπικές θέσεις εργασίας σε πράσινες βιομηχανίες και πιο ανταγωνιστικές εταιρείες που αναπτύσσονται με βιώσιμο τρόπο. Η δέσμη μέτρων επιδιώκει την εν λόγω αποδοτικότητα μέσα από περισσότερα από 50 μέτρα, συμπεριλαμβανομένων νομοθετικών προτάσεων για την ενίσχυση της ανακύκλωσης και την μείωση των αποβλήτων.
Δώδεκα μήνες αργότερα, πώς προχωράει αυτό το πρόγραμμα; Έχουν γίνει οι μύες της οικονομίας μας πιο σφιχτοί ή μήπως μοιάζει και αυτό το σχέδιο με τις αποφάσεις που παίρνουμε την Πρωτοχρονιά και έπειτα δεν τηρούμε;
Δεν έχουμε φτάσει ακόμα στον στόχο –οι μεγάλες αλλαγές δεν συμβαίνουν εν μία νυκτί– αλλά είμαστε σε καλό δρόμο. Το 2016 έγιναν σημαντικά πρώτα βήματα σε τομείς όπως η σπατάλη τροφίμων, ο οικολογικός σχεδιασμός, τα οργανικά λιπάσματα, οι εγγυήσεις για τους καταναλωτές, η καινοτομία και οι επενδύσεις. Τον Ιανουάριο, δημοσιεύσαμε μία νέα πρόταση που θα εξασφαλίσει ότι η αποτέφρωση των αποβλήτων γίνεται σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Η στρατηγική στήριξη του πρώτου αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς και του αντιπροέδρου Γίρκι Κατάϊνεν μάς επιτρέπει να αναδείξουμε τις συνέργειες μεταξύ της περιβαλλοντικής και της οικονομικής πολιτικής.
Αυτές οι κυκλικές αρχές έχουν αρχίσει σταδιακά να ενσωματώνονται στις βέλτιστες βιομηχανικές πρακτικές, στις πράσινες δημόσιες συμβάσεις, καθώς και στους τομείς των κατασκευών και του νερού. Εταιρείες σε όλη την Ευρώπη ενστερνίζονται αυτές τις αλλαγές –από την Umicore στο Βέλγιο, με την ανακύκλωση κλειστού βρόχου για μπαταρίες και εξαρτήματα αυτοκινήτων, έως την RePack στην Φινλανδία, με το βιώσιμο σύστημα συσκευασίας για πωλητές λιανικής και αγοραστές. Τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα έρχονται στο προσκήνιο καθώς εταιρείες, όπως η Michelin, κάνουν την μετάβαση από την πώληση προϊόντων στην πώληση συμβάσεων απόδοσης και χρήσης, μειώνοντας έτσι την χρήση φυσικών πόρων με οφέλη τόσο για τους πελάτες όσο και για τις επιχειρήσεις.
Οι νομοθετικές προτάσεις για την ενίσχυση της ανακύκλωσης σημειώνουν πρόοδο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. Σε μία αξιοσημείωτη ένδειξη ενότητας και τα τρία θεσμικά όργανα θεωρούν προτεραιότητα την συγκεκριμένη πρόταση, με σκοπό να φέρουν σε πέρας την νομοθετική διαδικασία το ταχύτερο δυνατόν.
Το 2016 ήταν μόνον η αρχή. Μία νέα στρατηγική για τις πλαστικές ύλες βρίσκεται υπό επεξεργασία, η οποία θα εξετάζει πώς θα μπορούσαμε να ανακυκλώνουμε τα πλαστικά αποτελεσματικότερα, να αποφεύγουμε την διαρροή τους στο περιβάλλον και να αποσυνδέσουμε την παραγωγή τους από την χρήση ορυκτών καυσίμων (καθώς τα περισσότερα πλαστικά εξακολουθούν να είναι παράγωγα πετρελαίου).
Επιπλέον, έχει δρομολογηθεί πρωτοβουλία για την μείωση του τοξικού χημικού περιεχομένου σε βιομηχανικά προϊόντα, καθώς και προτάσεις σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την επαναχρησιμοποίηση του νερού. Μέχρι τον Ιούνιο θα είναι έτοιμο ένα πλαίσιο για την παρακολούθηση της προόδου προς την κυκλική οικονομία. Επίσης, τον Ιούνιο, η Πράσινη Εβδομάδα –το μεγαλύτερο ετήσιο περιβαλλοντικό συνέδριο στην Ευρώπη– θα επικεντρωθεί στις πράσινες θέσεις εργασίας και στην δυνατότητα για ενίσχυση της πράσινης απασχόλησης σε όλη την Ευρώπη.
Όπως πάντα, η χρηματοδότηση είναι κλειδί. Περισσότερα από 100 έργα έχουν αναγνωριστεί ως «βέλτιστες πρακτικές» κυκλικής οικονομίας από χρηματοδοτικές πηγές όπως το LIFE, το Ταμείο της ΕΕ για το περιβάλλον, τον Ορίζοντα 2020, το Ταμείο της ΕΕ για την έρευνα, και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Η Ευρώπη δεν είχε ποτέ έλλειψη ιδεών και τα κονδύλια της ΕΕ βοηθούν ώστε αυτές οι ιδέες να γίνουν πραγματικότητα (από το έργο CABRISS που αναπτύσσει παραγωγή κλειστού βρόχου για την βιομηχανία φωτοβολταϊκών, έως το ANAGENNISI που επαναχρησιμοποιεί εξαρτήματα ελαστικών σε καινοτόμες εφαρμογές με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο).
Τον Ιανουάριο δημιουργήσαμε μία νέα πλατφόρμα, στην οποία θα συμμετέχουν η Ευρωπαϊκή Επενδυτική Τράπεζα, εθνικές τράπεζες και άλλοι εταίροι, για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την χρηματοδότηση έργων και επιχειρηματικών μοντέλων κυκλικής οικονομίας.
Κυκλικότητα δεν σημαίνει θυσίες. Έχει να κάνει περισσότερο με την επανεξέταση της προσέγγισής μας, ώστε να απομακρυνθούμε από σπάταλες πρακτικές και να αγκαλιάσουμε το μέλλον που ξέρουμε ότι χρειαζόμαστε. Είναι μία διαδικασία, όχι αυτοσκοπός –και, ένα χρόνο αργότερα, είμαστε σε καλό δρόμο.