του
Νίκου Αναγνωστάτου
Η αποκομματικοποίηση του κράτους, κατά γενική παραδοχή, είναι αδήριτη ανάγκη για την ομαλή, εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία του κράτους. Τούτο όμως παραμένει ένας ευγενής πόθος, μια ευχή η οπoία είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο να πραγματοποιηθεί. Η αλλοίωση και η βαθιά διάβρωση της δημόσιας διοίκησης, σε συνδυασμό με την άκρατη κομματικοποίηση, βρίσκεται, χωρίς υπερβολή, σε κατάσταση βαθιάς αποσύνθεσης, έτσι ώστε η θεραπεία να καθίσταται αδύνατη με τον όποιο κανονικό παραδοσιακό τρόπο, αφού έχει καταλάβει ολόκληρη την κοινωνία.
Η Δημόσια Διοίκηση στην παρούσα της μορφή, αποτελεί ένα μείγμα κομματικοποίησης και συντεχνιακού ατομικισμού. Στην μεγαλύτερη ή μικρότερη πλειοψηφία της, ενεργεί κυρίως με προσωπικά κριτήρια και ατομικά συμφέροντα, από ευρύτερα μέχρι στενότερα και απολαμβάνει μια ιδιότυπη ασυλία, σε τέτοιο βαθμό και βάθος, που πολλές φορές ακυρώνει, αν δεν αναστρέφει, το ρόλο και τον σκοπό της ύπαρξής της.
Η αναγκαία αυτή εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης, χρειάζονται ρηξικέλευθα και δραστικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της άρσης της μονιμότητας, με την αντίστοιχη τροποποίηση του Συντάγματος. Η πολιτική ηγεσία, με τον τρόπο που λειτουργεί, δεν είναι σε θέση να ελέγξει, ποσώ δε μάλλον να ψέξει, αν χρειαστεί, τους δημόσιους υπαλλήλους.
Αισθάνομαι την ανάγκη στο σημείο τούτο, να δηλώσω ότι τα προαναφερθέντα, όχι μόνο δεν είναι υπερβολή, αλλά αντιθέτως είναι μια επιεικής αποτύπωση της πραγματικότητας. Τούτο από προσωπική τραυματική εμπειρία, για να μην την χαρακτηρίσω καταστροφική.
Ο Γενικός Γραμματέας κάθε Υπουργείου, είναι ο πιο κοντινός στις Υπηρεσίες και έτσι ο πλέον αρμόδιος να ελέγξει και νουθετήσει όπου χρειάζεται, τις Υπηρεσίες του. Είναι, όπως λένε, ο λοχίας του λόχου. Για να δυνηθεί όμως να είναι αποτελεσματικός, πρέπει να έχει τα απαιτούμε προσόντα και προϋποθέσεις. Ήτοι γνώσεις, διοικητική εμπειρία και ανεξάρτητη συνείδηση.
Για το λόγο τούτο θα πρέπει να αποκλειστεί ο σημερινός τρόπος επιλογής του, ο οποίος συνήθως είναι ένας μη εκλεγείς βουλευτής, ή άλλο κομματικό πρόσωπο κοντινό στον υπουργό ή υφυπουργό και έτσι απλά συνεχίζεται και διαιωνίζεται η παθογένεια της δημόσιας διοίκησης. Η απάντηση σε αυτή την περίπτωση είναι, η επιλογή του Γενικού Γραμματέα να γίνεται με διαγωνισμό, να επιλέγεται ο έχων τα καλύτερα προσόντα και ως ανεξάρτητος να έχει πενταετή θητεία, μακριά από Κυβερνήσεις και κόμματα. Η λύση αυτή αποτελεί το πρώτο καθοριστικό βήμα για βελτίωση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης και συγχρόνως την τάση για την αποκομματικοποίησή της.
Ένα δεύτερο βήμα αναφέρεται στις ΔΕΚΟ και κάθε άλλο Οργανισμό ή Δημόσια Υπηρεσία, όπου οι διοικήσεις τους ορίζονται από την εκάστοτε Κυβέρνηση και δυστυχώς η θητεία τους ακολουθεί την κυβέρνηση ή ακόμη χειρότερα, τον υπουργό που τους όρισε. Είναι αδύνατο να προκόψει ή όποια διοίκηση και κατά συνέπεια το κράτος υπό αυτές τις προϋποθέσεις. Έτσι κατά κανόνα, αποτυγχάνουν ουσιαστικά στο έργο τους και γεμίζουν με χρέη τον οργανισμό τους, χρέη τα οποία καταχρηστικά και αντισυνταγματικά δημιουργήθηκαν, με τα οποία βρήκε αφορμή ο περιβόητος Ανδρέας Γεωργίου της ΕΛΣΤΑΤ, αποφάσισε ως μονάρχης να τα φορτώσει στο δημόσιο, χωρίς να ρωτήσει ούτε κάν το ΔΣ του. Κατ’ εντολή όπως αποδεικνύεται, αφού έχουν πέσει όλοι οι διεθνείς παράγοντες να τον προστατεύσουν, αναιδέστατα και απροκάλυπτα. Ευτυχώς η ελληνική Δικαιοσύνη επιτελεί ανεπηρέαστη το καθήκον της.
Είναι εύκολο να δούμε πως λειτουργούν τα προηγμένα ευρωπαϊκά κράτη, όπου οι διοικήσεις αυτές δεν αλλάζουν με την αλλαγή κυβέρνησης. Ευχής έργο θα ήταν να επιλέγονται οι διοικήσεις και εδώ από δημόσιο διαγωνισμό, τουλάχιστον ο Πρόεδρος και ο Διευθύνων Σύμβουλος όπου υπάρχει, να εξασφαλιστεί έτσι η αποδοτική λειτουργία του οργανισμού, με επακόλουθο την απομάκρυνση της κομματικής επιρροής. Μέχρι να πετύχουμε το όπτιμο όμως, ας συγκροτήσουμε τις Διοικήσεις αυτές, με διακομματική διαδικασία.
Διακομματική διαδικασία σημαίνει οι διοικήσεις όλων αυτών των οργανισμών να συγκροτούνται από όλα τα κόμματα, όπως π.χ. οι διάφορες Επιτροπές της Βουλής και οι ανεξάρτητες Αρχές, από την συνεδρίαση των Προέδρων, ή κάποιον παρόμοιο αποδεκτό τρόπο, συμπεριλαμβανομένης και της ΕΡΤ, η οποία τώρα δεν βλέπεται στην κυριολεξία, έστω και αν έχει προσλάβει και μερικούς άλλων κομμάτων, αφού γνωρίζοντας ότι απολύονται με το πρώτο παραστράτημα, σιωπούν στην μονομέρεια.
Λίαν χρήσιμο και αποτελεσματικό θα ήταν η Κυβέρνηση να μην έχει την πλειοψηφία, όπως είχε κάνει δεκτό ο Κώστας Καραμανλής ως Πρωθυπουργός στη συγκρότηση των ανεξάρτητων Αρχών. Σε κάθε περίπτωση όμως, η παρουσία και αντιθέτων στη διοίκηση, θα εμποδίζει την πλειοψηφία να αυθαιρετεί και ο έλεγχος εκ του σύνεγγυς, θα αναγκάζει πολλές φορές την πλειοψηφία να είναι ή να πλησιάζει την αντικειμενικότητα.
Όλα τα πιο πάνω, ως ένα προκαταρκτικό στάδιο, με στόχο την εξάλειψη της κομματικότητας, με δεδομένο ότι μια προσπάθεια απ’ ευθείας στον στόχο αυτό, όσο ειλικρινείς και αν ήταν οι προθέσεις και επίμονη η προσπάθεια, είναι πλέον ή βέβαιο ότι θα αποτύγχανε. Αν πράγματι τα κόμματα αντιλαμβάνονται το μέγα όφελος για την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους, αλλά και γενικότερα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, ας αποφασίσουν να μελετήσουν μια τέτοια προσπάθεια, είτε με τις πιο πάνω προτάσεις, είτε τις όποιες άλλες που θα τείνουν στην επίτευξη του κεντρικού στόχου, δηλαδή της αποκομματικοποίησης του κράτους. Οι πολιτικοί να είναι βέβαιοι ότι θα κερδίσουν την χαμένη αξιοπιστία, εμπιστοσύνη και καταξίωσή τους και θα μπορούν να επιτελούν ανεπηρέαστοι και αποδοτικά τον ρόλο τους, προς όφελος της κοινωνίας.
