της
Αλεξάνδρας Κτίστη
Οι επισκέψεις του πρωθυπουργού σε δύο βιομηχανίες και ένα δίκτυο κοινωνικών επιχειρήσεων αν και είχαν επικοινωνιακό χαρακτήρα απασχόλησαν τον τύπο και κατ’ επέκταση την κοινή γνώμη για όλους τους λάθος λόγους.
«Πάλι δεν φόρεσε γραβάτα», «Τζανακόπουλε μας δουλεύει αυτός;», του κόλλησαν τα γλυκίσματα στα δόντια (!), η τριχόπτωση και το χαστούκι του Χαρίτση, η «Μπαρτσελόνα», το «ανέκδοτο» με τον Άγγλο και τον υπουργό οικονομικών. Αυτά τα θέματα μονοπώλησαν το ενδιαφέρον των ενημερωτικών ιστοσελίδων αλλά και εφημερίδων τις τελευταίες ημέρες όπως διαπίστωσα κατά την ημερήσια αποδελτίωση των ειδήσεων. Κάπου κάπου ήταν κρυμμένο και κάποιο δημοσίευμα με ουσιώδη στοιχεία για τις επενδύσεις στην Ελλάδα.
Εν γένει όμως, οι περισσότεροι εστίασαν στις λεπτομέρειες που σε άλλη περίπτωση κανείς δεν θα έδινε υπερβολικά μεγάλη σημασία, εξαιρουμένων κάποιων tabloids. Αυτά σε κάποιο παράλληλο σύμπαν όπου μια χώρα στο χείλος του γκρεμού θα έψαχνε τι πήγε στραβά τόσες δεκαετίες που δεν έχει καταφέρει να αυξήσει την εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων. Διότι πρόκειται για παραδοσιακό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας πολύ πριν μας τσακίσει η κρίση. Εδώ μας απασχολεί περισσότερο που πρωθυπουργός δεν φοράει γραβάτα, δεν λέει και πολύ πετυχημένα αστεία, είναι φιλαράκια με τους μισούς στο κυβερνητικό επιτελείο και δεν κρύβουν την οικειότητα τους, και εξακολουθούμε να πέφτουμε από τα σύννεφα μετά από δύο χρόνια αντί να ασχοληθούμε με όσα πραγματικά πονάνε.
Στην αρχή προκαλούσε μια έκπληξη, σε κάποιους θυμό και ήταν αφορμή για πολύ «τρολάρισμα» η κάπως ασυνήθιστη για ηγέτη ιδιοσυγκρασία του κ. Τσίπρα. Δύο χρόνια μετά είναι βαρετό, ανώριμο και εν τέλει αναποτελεσματικό να αφήνεις στην άκρη τα ουσιώδη και να ασχολείσαι με όλους τους λάθος λόγους για κριτική. Και δεν εννοώ τη σάτιρα αλλά την κριτική που δεν πιάνει τόπο. Χάνεις το δίκιο σου, ρίχνεις το επίπεδο του διαλόγου, αποπροσανατολίζεις, δεν κατακτάς κάποια άξια λόγου επικοινωνιακή νίκη και εν τέλει δεν πετυχαίνεις και κάτι χρήσιμο. Βρες λοιπόν τους σωστούς λόγους –γιατί υπάρχουν πολλοί- και άσκησε κριτική που μπορεί να παράγει αποτελέσματα.
Μέσα σε όλη αυτή την επικοινωνιακή αναταραχή κάπου χαθήκαμε, βγήκε όμως και κάτι καλό για όσους έδωσαν βάση. Η ελληνική κοινωνία άκουσε πέντε πράγματα για όλα τα θετικά που εισφέρουν οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα και το πόσο απαραίτητες είναι για την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Και είναι πολύ σημαντικό από ποια χείλη το άκουσε. Από τον άνθρωπο που προεκλογικά δεν ήταν καθόλου φιλικά διακείμενος προς όλα αυτά τα «καπιταλιστικά».
Ας μην ξεχνάμε τη διάθεση «δαιμονοποίησης» τέτοιου είδους πρωτοβουλιών από μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας που ακόμα δεν έχει εμπεδώσει τη ζωτική σημασία που έχουν οι ξένες επενδύσεις για την επιβίωση και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Είθε λοιπόν η μεταστροφή του πρωθυπουργού να εμπνεύσει και την αλλαγή νοοτροπίας μερίδας της κοινωνίας μας.
Ανεφάρμοστα σχέδια και αναιμικά αποτελέσματα τα χρόνια της κρίσης
Από το 2011 έως το 2015 πραγματοποιήθηκαν μόλις 60 Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στη χώρα μας, θεωρητικά κατά μέσο όρο 15 το χρόνο. Στην πραγματικότητα, ανεξαρτήτως του αριθμού επενδυτικών έργων ανά έτος, οι εισροές κεφαλαίων κινήθηκαν στα ίδια περίπου επίπεδα ανά έτος με εξαίρεση το 2015 που παρουσίασε το μεγαλύτερο χαμηλό, γεγονός που μαρτυρά τις δυσμενείς συνέπειες που έχει η πολιτική αστάθεια στη διεθνή εικόνα και αξιοπιστία της χώρας.
Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση της Ε&Υ, European attractiveness survey, η Ελλάδα κατάφερε να προσελκύσει μόλις 13 νέες ΑΞΕ το 2016. Όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός σε μία από τις συναντήσεις του με επιχειρήσεις: «Το πρώτο εξάμηνο του 2017 είχαμε πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ άμεσες ξένες επενδύσεις και το δίμηνο Ιουνίου- Ιουλίου είχαμε τριπλασιασμό, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης», ωστόσο σίγουρα είμαστε πολύ μακριά από τον επιθυμητό και όχι ανέφικτο στόχο.
Τη στιγμή που η ανεργία στην Ελλάδα εξακολουθεί να ξεπερνά το 20%, ξεχνάμε ότι εκ των βασικότερων ωφελειών των επενδύσεων στη χώρα είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Γιατί αρκούμαστε λοιπόν στο να πανηγυρίζουμε για τη δημιουργία 400 νέων θέσεων εργασίας τη στιγμή που καθυστερούμε έργα 75.000 θέσεων εργασίας όπως το Ελληνικό, αδιαφορώντας την ίδια στιγμή ελλείψει στρατηγικού πλάνου για την προσέλκυση ακόμα περισσότερων μεγάλων αναπτυξιακών έργων που θα απασχολήσουν χιλιάδες ανέργους;
Οι αναπτυξιακοί νόμοι που πέρασαν από τις πολλές κυβερνήσεις που βρέθηκαν στην εκτελεστική εξουσία τα χρόνια της κρίσης, ήταν ανεπαρκείς και δεν εφαρμόστηκαν είτε λόγω γραφειοκρατίας, είτε λόγω απουσίας ουσιαστικής διάθεσης για αλλαγή, είτε λόγω έλλειψης χρόνου δεδομένου του ασταθούς πολιτικού κλίματος. Ακόμη και οι αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις που περιέχονταν στις μνημονιακές δεσμεύσεις έχουν μείνει ανεφάρμοστες (βλ. αποκρατικοποιήσεις) ή σε ακόμη χειρότερη περίπτωση οι ελληνικές κυβερνήσεις προτίμησαν να αποσύρουν από το τραπέζι του διαλόγου τέτοιου είδους μέτρα αντικαθιστώντας τα με αντιπαραγωγικά αντίμετρα.
Ουσιαστική πρόοδος δεν επετεύχθη κι ακόμη χρονίζουν τα πάγια πλέον προβλήματα που είτε απωθούν εξαρχής, είτε εμποδίζουν τους επενδυτές να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα. Η υψηλή φορολογία, η γραφειοκρατία σε θέματα αδειοδότησης και η κωλυσιεργία στην απονομή δικαιοσύνης, η πολιτική αστάθεια και η απουσία ισχυρού θεσμικού πλαισίου για την έρευνα και την καινοτομία μόνο ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον δεν δημιουργούν.
Έχουμε ακούσει δεκάδες φορές για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μας, - φυσικός πλούτος, ανεκτίμητης αξίας πολιτιστικό προϊόν, κλιματικές συνθήκες- και αναρωτιόμαστε γιατί μένουν ανεκμετάλλευτα. Από την άλλη σε κάθε απόπειρα καλώς εννοούμενης εκμετάλλευσης από δυνάμει επενδυτικά έργα, βλέπουμε τις τοπικές κοινωνίες να αντιδρούν στους ξένους που θέλουν να μας υποδουλώσουν και να μας αλλοτριώσουν με όλα αυτά τα ξενόφερτα του διαβόλου, όπως οι ανεμογεννήτριες. Γι’ αυτό κι εμείς επιμένουμε ελληνικά και καινοτόμα στην επιχειρηματικότητα με σουβλατζίδικα, καφέ και νυχάδικα που ανοιγοκλείνουν κάθε τόσο.
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να μας χαρίζουν γάιδαρο και εμείς να τσεκάρουμε την οδοντοστοιχία του ή να αναλωνόμαστε σε φιλοσοφικού επιπέδου συζητήσεις γύρω από τις αναπτυξιακές θεωρίες του προηγούμενου αιώνα και να σφαζόμαστε ηλεκτρονικώς. Κάθε επένδυση που δύναται να μπει στη χώρα, χωρίς να βλάπτει τον φυσικό πλούτο της αλλά αυξάνοντας το βιοτικό μας επίπεδο οφείλουμε να την αντιμετωπίζουμε με τη δέουσα υπευθυνότητα.
Κάθε επένδυση δημιουργεί έναν θετικό κύκλο ωφελειών αυξάνοντας την απασχόληση και τα δημόσια έσοδα, εισάγοντας τεχνογνωσία και καινοτομία, ενισχύοντας τους τοπικούς παραγωγούς, συντελώντας στην αύξηση των εξαγωγών, καθώς και δημιουργώντας ένα καλό brand name για τη χώρα ώστε να ακολουθήσουν και άλλοι επιχειρηματίες επιλέγοντας τη χώρα μας.
Έστω και με καθυστέρηση πρέπει να χτίσουμε ένα εθνικό στρατηγικό πλάνο που θα δίνει πειστικούς λόγους στους επιχειρηματικούς παράγοντες να επενδύσουν στην Ελλάδα απαλείφοντας όλα τα αντικίνητρα και δημιουργώντας πραγματικά ελκυστικές προοπτικές για τις επενδύσεις. Αυτή είναι μια άποψη που ακούγεται παντού –«χρειαζόμαστε εθνική στρατηγική!»- αλλά μάλλον δεν έχουμε καταλάβει ακόμη τι ορίζεται ως Στρατηγική. Η στρατηγική απαιτεί τη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων για την επίτευξη ενός στόχου (προσέλκυση επενδύσεων για οικονομική ανάπτυξη) σε περιβάλλον δυνητικής σύγκρουσης (εδώ μπορούμε να θεωρήσουμε τον διεθνή οικονομικό ανταγωνισμό).
Όλοι λοιπόν πρέπει να βάλουν πλάτη σε έναν σκοπό ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη. Η αρχή θα μπορούσε να γίνει από έναν αναπτυξιακό νόμο που θα όριζε ένα ορθολογικό φορολογικό πλαίσιο, θα εξουδετέρωνε τη γραφειοκρατία, θα επένδυε στην προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας και θα περιείχε όλα εκείνα τα οικονομικά και αναπτυξιακά εργαλεία που θα διευκόλυναν τις επενδύσεις αντί να τις κατατρέχουν. Αυτή η απλή συνταγή που όλοι μας έχουν συστήσει να εφαρμόσουμε δεν αρκεί αν δεν ξεπεραστεί και το εμπόδιο της πολιτικής ρευστότητας που αποτελεί σημαντικό παράγοντα αποτροπής των επενδύσεων.
Η ψήφιση ενός τέτοιου νομοσχεδίου με διευρυμένη πλειοψηφία από το ελληνικό νομοθετικό σώμα θα μπορούσε να στείλει το απαραίτητο μήνυμα ενότητας εντός και εκτός και να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους δυνητικούς επενδυτές ότι δεν θα ρισκάρουν να χάσουν τα χρήματά τους σε μια χώρα όπου το νομοθετικό πλαίσιο αλλάζει κάθε φορά που οι κυβερνήσεις ανεβοκατεβαίνουν. Η εθνική ενότητα θα δώσει την εικόνα της σοβαρής και υπεύθυνης χώρας που θέλει και μπορεί να βγει από τη δύσκολη θέση στην οποία περιήλθε.
