του
Αθαν.Χ.Παπανδροπουλου
Στην χώρα του Αριστοτέλη, όπου οι λογικές πλάνες πάνε σύννεφο, το βιβλίο «Πώς να Κερδίζετε σε Κάθε Αντιπαράθεση» (εκδόσεις Κέδρος) αποκαλύπτει με εύστοχα παραδείγματα ποιες συνέπειες μπορεί να έχει ο εσκεμμένος παραλογισμός, αλλά και με ποιους τρόπους μπορεί να ξεπεραστεί. Όλοι πιστεύουμε ότι διαθέτουμε καθαρή και λογική σκέψη. Ωστόσο, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο θα διαπιστώσουμε ότι κάποια στιγμή έχουμε υποπέσει σε λογικά σφάλματα που δεν είχαμε φανταστεί.
Κατά τον Madsen Pirie, οι λογικές πλάνες υπονομεύουν την επιχειρηματολογία και την αντιπαράθεση. Ασκούν όμως ιδιαίτερη έλξη στους ανθρώπους και μελετώνται τουλάχιστον εδώ και 2.500 χρόνια. Η γνώση τους είναι χρήσιμη τόσο για να αποφεύγει κανείς τις πλάνες που χρησιμοποιούν οι άλλοι, όσο και για να χρησιμοποιεί κάποιες ο ίδιος προκειμένου να παραπλανήσει ή να εξαπατήσει τους άλλους. Το ενδιαφέρον και η χρησιμότητά τους, ωστόσο, δεν θα έπρεπε να μειώνουν την ευχαρίστηση που μπορεί να προσφέρει σε κάποιον η δυνατότητα να τις εντοπίζει.
«Πολλές πλάνες», γράφει ο M. Pirie, «διαπράττονται από άτομα που όντως δεν γνωρίζουν τί σημαίνει λογικός συλλογισμός, αποδεικτικό στοιχείο ή συναφές υλικό. Άλλες, πάλι, διαπράττονται από άτομα που επιδιώκουν να εξαπατήσουν. Αν δεν υπάρχει αρκετή ισχύς πίσω από τα επιχειρήματα και τα αποδεικτικά στοιχεία, μία λογική πλάνη μπορεί να τούς προσδώσει την βαρύτητα που χρειάζονται για να προχωρήσουν».
Το βιβλίο αποτελεί έναν πρακτικό οδηγό για εκείνους που θέλουν να επικρατούν στις διάφορες αντιπαραθέσεις ή στις συζητήσεις στις οποίες εμπλέκονται. Το μέρος που αναφέρεται στο πώς να επιχειρηματολογεί κανείς εξηγεί στον αναγνώστη πώς να κατασκευάζει επιχειρήματα που θα νικήσουν και, κάτι πιθανώς σημαντικότερο, πώς να χειρίζεται με επιτυχία μία αντιπαράθεση σε διαφορετικό κάθε φορά πλαίσιο. Διδάσκει, επίσης, πώς να διαπράττει κανείς λογικές πλάνες με τις χειρότερες των προθέσεων και σαφή δόλο. Περιγράφει κάθε μία πλάνη, δίνει παραδείγματα και δείχνει γιατί είναι πλάνη. Έπειτα από σχόλια γενικού ενδιαφέροντος σχετικά με την ιστορία ή την εμφάνιση της πλάνης, ο συγγραφέας δίνει στον αναγνώστη συστάσεις σχετικά με το πώς και πού μπορεί να χρησιμοποιηθεί η πλάνη αυτή ώστε να εξαπατήσει με το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα.
Μαθαίνοντας πώς να επιχειρηματολογεί, ο χρήστης του βιβλίου θα μάθει πώς να εντοπίζει μία πλάνη και έτσι θα αποκτήσει ανοσία σε αυτήν. Καλή γνώση των πλανών προσφέρει το κατάλληλο λεξιλόγιο ώστε να μιλήσει κανείς για τους πολιτικούς και τους σχολιαστές των ΜΜΕ. Επιτρέπει την αντικατάσταση της ασαφούς υποψίας ότι είναι διπρόσωποι με τον προσδιορισμό του συγκεκριμένου εγκλήματος κατά της λογικής το οποίο έχουν διαπράξει κάθε φορά.
«Η γνώση των λογικών πλανών μπορεί να λειτουργήσει σαν αμυντικό, αλλά και σαν επιθετικό όπλο. Η ικανότητά σας να τις εντοπίζετε θα σάς επιτρέψει να υπερασπίζεστε τον εαυτό σας κατά της χρήσης τους από άλλους και η επιδεξιότητά σας όταν τις χρησιμοποιείτε οι ίδιοι θα σάς επιτρέψει να είστε επιθετικοί και αποτελεσματικοί καθώς θα επιδίδεστε στο εξαιρετικά σημαντικό έργο της εξέλιξης των αντιπαραθέσεων σύμφωνα με την δική σας επιθυμία», γράφει ο Madsen Pirie –σε ένα βιβλίο πολύ καλά μεταφρασμένο από την Σοφία Ανδρεοπούλου.
