Ποιος ο ρόλος για τον ΔΟΛ στη νέα εποχή

του Αντώνη Τριφύλλη*

Μία νέα εποχή αρχίζει για το Βήμα, την ιστορική εφημερίδα του πολιτικού Κέντρου, της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η σύντομη και περιεκτική  δήλωση του νέου ιδιόκτητη του ΔΟΛ αυτές ακριβώς τις αρχές υιοθετεί. Υιοθετεί αρχές όπως «ανεξάρτητη ενημέρωση», «Δημοκρατία, Ελευθερία, Κοινωνική Δικαιοσύνη», «αντικειμενική και σοβαρή ενημέρωση». Και αυτές οι αρχές είναι τα θεμέλια και οι βασικές αξίες στις οποίες στηρίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Το πολιτικό Κέντρο, πάλι, έδωσε στην νεαρή, μόλις 60 ετών, Ένωση την δυνατότητα μίας ιστορικής απάντησης στην Ευρώπη των ολοκληρωτισμών κάθε τύπου και των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, με την επικράτηση μετριοπαθών κομμάτων της «κοινωνικής Δημοκρατίας» (social democracy). Σοσιαλδημοκρατία, Χριστιανοδημοκρατία και πολιτικός και κοινωνικός φιλελευθερισμός στηρίζουν την ευρωπαϊκή ταυτότητα, που διαμορφώνεται. Μία ταυτότητα, εξάλλου, η οποία ενσωματώνει, μεταξύ άλλων, την Αρχαία Ελλάδα της Δημοκρατίας, της πρώιμης παγκοσμιοποίησης και της ναυτοσύνης, την Αρχαία Ρώμη που θεμελίωσε το Κράτος Δικαίου, τον Διαφωτισμό της ανθρωπιστικής προσέγγισης και της επιστημονικής έκρηξης, τον Εβραιοχριστιανισμό κλπ.

Θα ήθελα, όμως, να σταθώ σε μία φράση του κ. Ευαγ. Μαρινάκη στην οποία εκφράζει την βούλησή του «…να εξασφαλίσει την οικονομική επιβίωση» του συγκροτήματος και την «ανάπτυξή του».

Το Συγκρότημα και οι άνθρωποί του ταλαιπωρήθηκαν τα τελευταία χρόνια από την πολλαπλή κρίση που μαστίζει τον Τύπο εδώ και  χρόνια. Εδώ και δύο δεκαετίες η διάδοση του Διαδικτύου, η κυριαρχία της εικόνας που επέβαλε η τηλεόραση και τελευταία τα κοινωνικά δίκτυα είχαν και έχουν σαν αποτέλεσμα την απώλεια των διαφημιστικών εσόδων. Αυτή η μετακίνηση του αιμοδότη των εφημερίδων σε άλλες μορφές ενημέρωσης είναι αποτέλεσμα της τεχνολογικής εξέλιξης.

Η αρχή, αν θυμάμαι καλά, έγινε με τη διακοπή της έκδοσης και την μετατροπή τους σε ψηφιακές των ιστορικών εφημερίδων «The Boston Globe» και «Christian Science Monitor». Λίγα χρόνια αργότερα η κρίση χτύπησε και τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες ευρωπαϊκές εφημερίδες, «Le Monde», «Liberation», «EL PAIS». Τα μέτρα που αναγκάστηκαν να λάβουν οι διοικήσεις είχαν τραγικά αποτελέσματα για τους εργαζομένους που απασχολούσαν. Μείωση προσωπικού, πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, μείωση σελίδων, κλπ. 

Στην Ελλάδα, στις κρίσεις στο διεθνές περιβάλλον προστέθηκε η χρεοκοπία της χώρας. Σήμερα δε συνεχίζει να εξασθενεί τον σοβαρό Τύπο, οκτώ χρόνια μετά. Η απώλεια των νέων αναγνωστών βέβαια είναι και εδώ τραγική. Επιτάθηκε δε και κορυφώθηκε με την βίαιη επίθεση της σημερινής κυβέρνησης. Από την άλλη, τα «tabloid» και οι  «Free Press» δεν κατόρθωσαν να σταθούν οικονομικά και κυκλοφοριακά, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες.

Η προσπάθεια για προσαρμογή στη νέα εποχή με πωλήσεις πήρε διάφορες μορφές διεθνώς. Η διαδικτυακή έκδοση είχε μεν τεράστια επισκεψιμότητα, αλλά χωρίς οικονομική ικανοποιητική ενίσχυση μέσω συνδρομών. Τα τελευταία δύο χρόνια ένας χειρότερος «εχθρός» εμφανίστηκε –τα κοινωνικά δίκτυα, στο μέτρο που έχουν κερδίσει σημαντικό μερίδιο στην επισκεψιμότητα αλλά αφήνοντας ένα επικίνδυνο κενό στην ενημέρωση του πολίτη. Πρόσφατη μελέτη για το Reuters του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έδειξε την κυριαρχία των μη γραπτών μέσων στην ενημέρωση.

Συνεπώς, η νέα Διοίκηση και το δημοσιογραφικό team θα είναι υποχρεωμένα να χαράξουν μία νέα οικονομική και δημοσιογραφική στρατηγική. Ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να καλύψουν τους όσους απέμειναν πιστούς αναγνώστες ενός πολιτικού χώρου που για την ώρα έχει σημαντικά συρρικνωθεί. Δύσκολο εγχείρημα, δεν λέω, αλλά απαραίτητο για την δημοκρατική και τη φιλελεύθερη παράδοση, με αντικειμενικότητα και σημαντική παρουσία στο ρεπορτάζ και στην εξωτερική πολιτική. Και για την αντιμετώπιση των «ψευδών ειδήσεων» που κατακλύζουν το Διαδίκτυο και επηρεάζουν την κρίση των ψηφοφόρων με αφυδατωμένες από τον ορθολογισμό προπαγανδιστικές ψευδολογίες.

Ο κυριολεκτικά ηρωικός αγώνας του προσωπικού στο Βήμα και στα Νέα την περίοδο της κατάρρευσης και η διατήρηση του υψηλού επιπέδου της αρθρογραφίας δίνουν εχέγγυα για την συνέχεια.

Βασικά στοιχεία για την επιτυχία της εφημερίδας στην νέα εποχή θα είναι η αρμονική συνύπαρξη της διοίκησης με την συντακτική ομάδα, η κατάρτιση ενός business plan ετήσια αναπροσαρμοζόμενο στην οικονομική και κυκλοφοριακή πραγματικότητα, η επιθετική και τεκμηριωμένη πολιτική απέναντι στον λαϊκισμό και στην αντιευρωπαϊκή ψευδολογία και στην λανθάνουσα ή ανοιχτή προπαγάνδα που κυριάρχησε από την έναρξη της κρίσης. Και η προσπάθεια επανάκτησης των νέων, που ενημερώνονται κατά κύριο λόγο από τα κοινωνικά δίκτυα σε ποσοστό 60%.

Δεν πρέπει να αγνοηθεί και η ευθύνη και του συνδικαλισμού. Οφείλει να βρει σύγχρονα όπλα για την αντιμετώπιση της επερχόμενης και βίαιης επέλασης της ψηφιακής εποχής. Μίας εποχής που μετά από μία ή δύο δεκαετίες θα έχει εξαφανίσει το 80% των σημερινών δεξιοτήτων.

Όλα αυτά, που δεν είναι πλέον προκλήσεις αλλά πραγματικότητα, επιβάλλουν σε εργοδότες, συνδικαλιστές, πολιτικούς και δημοσιογράφους να επεξεργαστούν μία νέα συναίνεση, διάλογο, γενναίες και με φαντασία αποφάσεις, χωρίς να απωλέσουν την δημοσιογραφική δεοντολογία και το πάθος για την αλήθεια και τον ορθολογισμό.

Η συνέχιση και η επιτυχία του εγχειρήματος του νέου ΔΟΛ θα βασιστεί στην φράση του κ. Μαρινάκη για εξασφάλιση της οικονομικής επιβίωσης. Και η επιτυχία θα πρέπει να στηριχτεί και στους αναγνώστες. Ας ευχηθούμε λοιπόν καλή αρχή και καλή επιτυχία στον ΔΟΛ, καθ’ όσον ο αγώνας του θα είναι δύσκολος.

*Πρώην στέλεχος της ΕΕ, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις.