του
Dr. Hal. B. Gregersen*
Παρά το γεγονός ότι η δημιουργική νοημοσύνη διαφέρει από τους άλλους τύπους νοημοσύνης, όπως συστήνει ο καθηγητής Howard Gardner δεν αποτελεί μία γενετικά προκαθορισμένη γνωστική ικανότητα. Η έρευνά μας σε μονοζυγωτικά δίδυμα απέδειξε ότι η γενετική προδιάθεση επηρεάζει σε ποσοστό 25% την ικανότητα καινοτομίας. Το υπόλοιπο 75% εξαρτάται από την εκπαίδευση και την διαρκή εξάσκηση.
Ανοιχτό μυαλό
Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την ικανότητα τού να σκέφτεται κανείς ριζοσπαστικά με το DNA. Αναφέρομαι σε έναν ιδιαίτερο, μοναδικό και προσωπικό κώδικα καινοτομίας τον οποίο ονομάζω «Innovator’s DNA». Κεντρικό σημείο στον συγκεκριμένο κώδικα αποτελεί η σκέψη των συσχετισμών (associational thinking) –δηλαδή, η ικανότητα να συνδέει κανείς στοιχεία, φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους, τα οποία προέρχονται από διαφορετικούς κλάδους και χώρους, και να δημιουργεί νέες ιδέες.
Εξάλλου, αν παρατηρήσει κανείς τους επιχειρηματίες που έχουν προβεί σε σημαντικές καινοτομίες, σπάνια εφηύραν κάτι εντελώς νέο. Συνήθως αποτελούν σύνθεση ιδεών που προϋπάρχουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι έρευνες για τις απεικονίσεις των εγκεφαλικών λειτουργιών ομολογουμένως προικισμένων ανθρώπων δείχνουν ότι οι εγκέφαλοί τους μοιάζουν σαν να έχουν «πάρει φωτιά», με την έννοια ότι δημιουργούν περισσότερες νευρικές συνάψεις από τον μέσο όρο του πληθυσμού.
Για να βελτιωθεί η συγκεκριμένη ικανότητα, είναι σημαντικό να εκτίθεται κανείς σε γνώσεις και πληροφορίες από διαφορετικούς χώρους και κλάδους. Είναι σαν τα παιχνίδια lego: όσο περισσότερα και διαφορετικά τουβλάκια δίνεις σε ένα παιδί, τόσο πιο πρωτότυπες κατασκευές θα φτιάχνει.
Οι πρακτικές των επιτυχημένων
Πέρα από τους ανοιχτούς ορίζοντες, οι επιχειρηματίες και τα στελέχη που έχουν αποδεδειγμένα προχωρήσει στην υλοποίηση καινοτόμων ιδεών και που έχω μελετήσει επισταμένως, συγκεντρώνουν τέσσερα χαρακτηριστικά:
*Δείχνουν μεγάλο πάθος για ερωτήσεις, με σκοπό να ανακαλύψουν νέες ιδέες, πιθανότητες και κατευθύνσεις. Εξάλλου, οι ερωτήσεις βοηθούν να ανατραπεί το status quo και στην συνέχεια να δημιουργηθούν πρωτότυπα και ριζοσπαστικά προϊόντα, υπηρεσίες, ακόμα και επιχειρήσεις.
*Παρατηρούν τον κόσμο διαρκώς, με στόχο να εντοπίσουν λεπτομέρειες που θα τούς δώσουν ώθηση να ανακαλύψουν νέες ιδέες. Χαρακτηριστικό «τέκνο» της παρατήρησης τα Starbucks. Ο Howard Shultz, παρατηρώντας τα χαρακτηριστικά των ιταλικών espresso bars κατά την διάρκεια ενός επαγγελματικού ταξιδιού του στο Μιλάνο, σκέφτηκε ότι δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο στις ΗΠΑ, που να προσφέρει καλό καφέ σε συνδυασμό με την άνεση και την ευχάριστη ατμόσφαιρα.
*Πειραματίζονται διαρκώς, εξετάζουν υποθετικά σενάρια, επισκέπτονται διαφορετικά μέρη, αναζητούν καινούργιες πληροφορίες και αρέσκονται στο να μαθαίνουν νέα πράγματα. Κατά κοινή ομολογία είναι άνθρωποι που δεν μένουν κλεισμένοι στο καβούκι τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Richard Branson, CEO της Virgin, ο πρώτος που σκέφτηκε την οργάνωση τουριστικών ταξιδιών στο διάστημα (Virgin Galactic). Οι πειραματισμοί του έχουν οδηγήσει στην δημιουργία 340 νέων εταιρειών!
*Αφιερώνουν χρόνο στο να συζητούν τις ιδέες τους με ένα δίκτυο ανθρώπων που διαθέτουν διαφορετικό μεταξύ τους τρόπο σκέψης, αλλά και υπόβαθρο. Αυτό δεν σημαίνει απλώς κοινωνική δικτύωση, αλλά πραγματική συζήτηση με άτομα που έχουν να προσφέρουν διαφορετική οπτική των πραγμάτων.
Σε γενικές γραμμές, οι δημιουργικοί άνθρωποι διαθέτουν τα παραπάνω στοιχεία σε μεγάλο βαθμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει μία μοναδική συνταγή της επιτυχίας. Άλλοι επιχειρηματίες βασίζουν τις καινοτομίες τους περισσότερο στον πειραματισμό και τις ερωτήσεις και άλλοι στο κοινωνικό τους δίκτυο. Γι’ αυτό παρομοιάζω την συγκεκριμένη ικανότητα με το DNA, γιατί κάθε δημιουργικός άνθρωπος έχει το δικό του μυστικό.
Τις τελευταίες δεκαετίες, πάντως, οι περισσότερες καινοτομίες και τα πιο πολλά success stories ξεκίνησαν από καινοτόμους επιχειρηματίες, όπως ο Steven Jobs της Apple και ο Jeff Bezos της Amazon, οι οποίοι έβαλαν οι ίδιοι σε εφαρμογή τις ιδέες τους και στην συνέχεια τις μετέφεραν και στις παρακάτω βαθμίδες των εταιρειών τους.
*Καθηγητής ψυχολογίας
