Μια νέα Πολιτική Οικονομία του Ρίσκου

του Ηλία Καραβόλια

Έίναι πλέον  εμφανές ότι διεθνώς έχει αλλάξει η έννοια της τιμολόγησης του επενδυτικού "κινδύνου" . Σε παραγωγα επενδυτικά προιόντα αντιστάθμισης ,όπως τα ασφάλιστρα  κινδύνου ( CDFs,CDS,CDOs, κ.α) ενσωματώνονται πλέον βαθύτερες συσχετίσεις και οχι απλές συναλλακτικές επιλογές. Στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει εγκατασταθεί ένας ιμάντας μεταβίβασης των ζημιών απο τις αγορές στις κοινωνίες.Έχει σχεδον εξ ολοκλήρου μετακυληθεί στις μάζες μια νέα αφανής τιμολόγηση των κινδύνων που παίρνουν μεγάλοι παίχτες σε διάφορες αγορές.

Πχ, μέσω του δημοσίου χρέους(κρατικά ομόλογα) και των επιτοκίων δανεισμού, δημιουργούνται τα ισχυρά λιπαντικά των αγορών: η αστάθεια και η διακύμανση.Και λέω αστάθεια διότι είναι πλέον παραπλανητικά τα σήματα που στέλνει η θεωρία της αποτελεσματικής αγοράς(EMH).Η ασύμμετρη πληροφόρηση έχει αρχίσει και βαδίζει παράλληλα με τα dark pools(ιδιωτικές συναλλακτικές αγορες μεταξύ μεγάλων θεσμικών, χωρίς υποχρέωση δημοσιοποίησης στοιχείων) .

Επίσης, είναι  εμφανές ότι αγοράζοντας ένας θεσμικός ένα  κρατικό ομόλογο στο -50% πχ , αγοράζει ταυτόχρονα και μια "περιορισμένη" ανατιμολόγηση του κινδύνου,αφου εκ των προτέρων γνωρίζει ότι θα βρεί τελικούς αγοραστές έσχατης ανάγκης: τις κεντρικές τράπεζες.

Στην Ευρωζώνη, τα σημερινά χαμηλά spreads των υπερχρεωμένων νοτιευρωπαικών χωρών, δημιουργούν μια μαγική εικόνα, παρόμοια με αυτή την εικόνα που γεννιέται απο τα ολοένα και υψηλότερα ρεκόρ αύξησης βασικών χρηματιστηριακών δεικτών διεθνώς. Είναι τέτοια η ταχύτητα και η συγκέντρωση ισχύος κάποιων θεσμικών που η κινητικότητα μοχλευμένων κεφαλαίων μπορεί να γεννήσει μεγάλη αναταραχή και σοβαρές στρεβλώσεις στις αγορές.

Η παγκόσμια οικονομία έχει μετακινηθεί, εδώ και πολλά χρόνια, απο το πραγματικό εμπόριο στις προθεσμιακές χρηματιστηριακές αγορές. Ταυτόχρονα ολοένα και περισσότερο κοινωνικοποιούνται οι ζημίες και ιδωτικοποιούνται τα κέρδη.Το φαινόμενο αυτό αντί να μειώνεται μέσω της απομόχλευσης, εξακολουθεί να αυξάνεται όπως δείχνουν οι όγκοι συναλλαγών στα παράγωγα προιόντα και κυρίως στις μοχλευμένες θέσεις σε διάφορες αγορές.

Προσπάθειες μοντελοποίησης των εν λόγω συσχετίσεων και παραμετροποίησης συνθηκών και δεδομένων, φαίνεται να μην αποδίδουν. Ενώ η αντιστάθμιση κινδύνου και τα προιόντα αντασφάλισης έμοιαζαν να είναι αρωγοί στην ισορροπία των αγορών, έγιναν εργαλεία μανιακής και ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας για όλο και μικρότερο αριθμό παιχτών. 

Και ειδικά αυτό το τελευταίο στοιχείο(οι λίγοι παίχτες) αποδεικνύεται πλέον απο την δημοσιοποίηση των ονομάτων θεσμικών που "σαρώνουν" γρήγορα κάποιες οικονομίες, μετακινούνται ταχύτατα απο το ένα  στοιχείο διαπραγμάτευσης στο άλλο και τελικά καταφέρνουν να προκαλούν στιγμιαίες αλλά έντονες μεταβολές στις τιμές των ταμπλό.Αυτές οι μεταβολές έχουν δυστυχώς άμεσο αντίκτυπο στις πραγματικές αξίες.

Αυτό το μικρό χάσμα ανατιμολόγησης του κινδύνου στις κεφαλαιαγορές,όπου σε κλάσματα δευτερολέπτου γεννιούνται κέρδη και ζημίες απο εντελώς οριακές μεταβολές τιμών,είναι νομίζω αιτία για μεγάλες ρωγμές στην διεθνή οικονομία της παραγωγής και του εμπορίου. 

Οι δε θεματοφύλακες -υποτίθεται -των αγορών, οι εποπτικές κρατικές και υπερεθνικές αρχές, μάλλον με τις ρυθμίσεις και τις παρεμβάσεις τους προσφέρουν περισσότερο πεδίο δράσης στους μεγάλους επενδυτές, παρά δίχτυ ασφαλείας για τα εκατομμύρια των μικροεπενδυτών στον πλανήτη. Διότι έστω και έμμεσα, η πλειοψηφία της μεσαίας τάξης συμμετέχει- εν αγνοία της πολλές φορές-στους αγώνες ταχύτητας που στήνουν οι ισχυροί κερδοσκόποι απο τα πληκτρολόγια τους.