Μεταρρυθμίσεις: Προς ποιά κατεύθυνση;

Αυτό φαίνεται να δέχεται και η ιδιότυπη κυβέρνηση Τσίπρα – Καμμένου που ασκεί την εξουσία εδώ και τρεις μήνες. Στον κατ’ εξοχήν, ωστόσο, πάσχοντα τομέα της οικονομίας, πέραν μίας αενάου ‘’διαπραγματεύσεως’’ που βασικό στόχο έχει την προετοιμασία της ελληνικής κοινής γνώμης να αποδεχθεί τα επιβαλλόμενα από τους δανειστές μέτρα, οι μόνες προτεινόμενες από αυτήν μεταβολές φαίνεται να σχετίζονται με την περιστολή της φοροδιαφυγής. Οι μεταβολές αυτές δεν είναι ακόμη γνωστές στο σύνολό τους και επομένως δεν μπορούν να κριθούν για την ορθότητα και την πληρότητά τους. Πάντως, η απλή αύξηση των δημοσίων εσόδων σημαίνει περαιτέρω μεταφορά πόρων από τα συνήθη υποζύγια του ιδιωτικού τομέα προς το παναρμόδιο και μεγαλομανές κράτος. Σημαίνει νέες φοροεπιδρομές, αποθάρρυνση επενδυτικών προσπαθειών, εδραίωση και διεύρυνση της ύφεσης (tax – induced recession). Για τις μεταβολές στις οποίες προχωρά η κυβέρνηση σε άλλους τομείς, όπως: παιδεία, δημόσια τάξη, μεταναστευτικό, δεν χρειάζονται πολλές λέξεις, είναι απλά καταστροφικές.        

Η αξιωματική αντιπολίτευση, μετά το οδυνηρό γι’ αυτήν αποτέλεσμα των τελευταίων βουλευτικών εκλογών, περιορίζεται σε μία προσπάθεια δικαίωσης των όσων χωρίς έμπνευση κατά την προεκλογική εκστρατεία της υποστήριζε. Μέχρι στιγμής δεν έχει αρχίσει να διατυπώνει κάποιους άξονες ενός συνεκτικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Η μεταρρυθμιστική αδράνεια, άλλωστε, ήταν αισθητή ιδιαιτέρως κατά το διάστημα μετά τις ευρω-εκλογές και είχε σαφές πολιτικό κόστος.        

Οποιοδήποτε μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα πρέπει, κατά την γνώμη μου, να έχει μία σαφή κεντρική κατεύθυνση: την ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας. Είναι οι μόνοι παράγοντες που δημιουργούν πλούτο, ανάπτυξη, νέες παραγωγικές θέσεις εργασίας. Επιμέρους μεταρρυθμίσεις που μπορούν να συμβάλουν προς επίτευξη των στόχων αυτών είναι, επιγραμματικά, οι εξής:

• Φορολογικό σύστημα με κύρια χαρακτηριστικά την απλότητα, την σταθερότητα, την χαμηλή συνολική επιβάρυνση. Η καθιέρωση ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή (flat – taxrate), ίδιου για φυσικά και νομικά πρόσωπα (π.χ. 20%), ανταποκρίνεται στις αρχές αυτές και έχει λειτουργήσει πολύ αποτελεσματικά όπου εφαρμόσθηκε. Ταυτόχρονη κατάργηση του διαβόητου ΕΝΦΙΑ και της επιδότησης των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης από την γενική κυβέρνηση, με παροχή σε αυτούς του δικαιώματος να καθορίζουν και να εισπράττουν τοπικά τέλη ακίνητης περιουσίας, ανταποδοτικού κατά βάση χαρακτήρα. Προσέτι, κατάργηση όλων των φόρων υπέρ τρίτων.

•  Άνοιγμα όλων των κλειστών επαγγελμάτων με έναν, γενικής εφαρμογής, νόμο (με μεταβατικές διατάξεις, όπου χρειάζεται).

• Ολοκλήρωση του κτηματολογίου και σαφής καθορισμός χρήσεων γης.

• Διευκόλυνση των προσλήψεων και των απολύσεων και εν γένει της εργατικής κινητικότητας, κατάργηση πολλών, αδικαιολόγητων συνδικαλιστικών προνομίων, κατάργηση περιττών γραφειοκρατικών διατυπώσεων της εργατικής νομοθεσίας. 

• Έμφαση στην παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών σε κλάδους που θα αναδειχθούν από την ιδιωτική πρωτοβουλία και όχι από μελέτες καρεκλοκένταυρων.        

Στην κοινωνική πολιτική είναι αναγκαία η σταδιακή επέκταση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, που άρχισε να εφαρμόζει πιλοτικά η προηγούμενη κυβέρνηση, κατά τρόπο που να καλύπτει διαρκώς ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού και να ενσωματώνει σταδιακά ολοένα περισσότερες επιμέρους παροχές και επιδόματα.        

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία οποιασδήποτε μεταρρυθμιστικής προσπάθειας είναι η απαρέγκλιτη εφαρμογή του Κράτους Δικαίου, που συνίσταται στην θέσπιση ολίγων σχετικώς νόμων (άρα: κωδικοποίηση και απλοποίηση νομοθεσίας, περιορισμός της σημερινής, αφόρητης πολυνομίας), αλλά με βέβαιη, ίση και αυστηρή εφαρμογή έναντι πάντων, κυβερνώντων και κυβερνωμένων. Απαραίτητη, βεβαίως, είναι η επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης με ευρεία χρήση μεθόδων διαμεσολάβησης, καθιέρωση αντικινήτρων για άσκοπη χρήση ενδίκων μέσων κλπ.        

Η ύπαρξη Κράτους Δικαίου συνδυάζεται με την εφαρμογή της αρχής της αξιοκρατίας και με μία ριζική – επιτέλους – μεταρρύθμιση στην δημόσια διοίκηση που θα στηρίζεται στους εξής άξονες: αξιολόγηση της απόδοσης κάθε δημοσίου υπαλλήλου βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και διαδικασιών, σύνδεση μέρους της βαθμολογικής και μισθολογικής εξέλιξης με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, προγράμματα διαρκούς βελτίωσης μέσω μετεκπαίδευσης, job–rotation κλπ., σαφείς περιγραφές θέσεων, καθορισμός αρμοδιοτήτων και στόχων, συγχώνευση και κατάργηση πλήθους περιττών φορέων/ αρμοδιοτήτων/ διαδικασιών.        

Όλα τα παραπάνω μπορεί να αποφασισθούν  και να υλοποιηθούν από μία καλύτερης ποιότητας πολιτική ηγεσία. Προς τούτο απαιτούνται πολλές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, μερικές από τις οποίες προϋποθέτουν συνταγματική αναθεώρηση, άλλες μπορεί να επέλθουν με ψήφιση απλών νόμων. Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται η σταθερή κυβερνητική θητεία, το ασυμβίβαστο υπουργικών και βουλευτικών καθηκόντων, η θέσπιση ορίου δύο θητειών για κάθε αιρετό αξίωμα της εκτελεστικής εξουσίας, η θέσπιση δημοσιονομικών περιορισμών, η ίδρυση συνταγματικού δικαστηρίου κλπ. Στην δεύτερη κατηγορία υπάγονται ο περιορισμός του αριθμού των βουλευτών, η ψήφιση ενός αναλογικότερου εκλογικού νόμου, η κατάργηση του σταυρού προτίμησης, η διαφανής κατά το δυνατόν χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, η δημοκρατική οργάνωση και λειτουργία τους.        

Τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις, δικής μας, ελληνικής, ‘’ιδιοκτησίας’’ πρέπει να αποφασίσουμε και να υλοποιήσουμε. Δυστυχώς, η ‘’για πρώτη φορά αριστερά’’ κυβέρνηση κινείται προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση.  

  * e-mail: [email protected]