Πώς θα λειτουργούσαν οι έλεγχοι κεφαλαίων στην Ελλάδα

1) Πώς θα εφαρμόζονταν τα capital controls στην Ελλάδα και ποια μορφή θα είχαν; Είναι πιθανό ότι θα χρειάζονταν τέτοιοι έλεγχοι στην διάρκεια ενός Σαββατοκύριακου, αν και περιμένω ότι μπορεί επίσης να χρειαζόταν να συνδυαστούν και με μία τραπεζική αργία έτσι κι αλλιώς.            

*Όρια στις αναλήψεις μετρητών από ΑΤΜ: Αυτός θα ήταν ένας ζωτικής σημασίας έλεγχος προκειμένου να σταματήσει η τεράστια εκροή καταθέσεων η οποία λαμβάνει χώρα και που θα αυξηθεί εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία σύντομα. Στην Κύπρο το όριο ήταν 300 ευρώ ανά άτομο ημερησίως. Ωστόσο, υποπτεύομαι ότι στην Ελλάδα θα είναι ακόμη χαμηλότερο. Και αυτό διότι η Ελλάδα πλήττεται από σοβαρές εσωτερικές εκταμιεύσεις, ενώ η βασική ανησυχία στην Κύπρο ήταν οι εκροές εξωτερικού.

*Περιορισμοί στις μεταβιβάσεις στο εξωτερικό: Ο στόχος εδώ θα ήταν να περιοριστεί το ποσόν που μπορούν οι άνθρωποι να μεταφέρουν στο εξωτερικό από την Ελλάδα για μία φορά και σε συγκεκριμένη περίοδο. Προφανώς, κάποιες μεταβιβάσεις είναι απαραίτητες για να λειτουργούν οι επιχειρήσεις, οπότε θα χρειαζόταν να είναι μία διαδικασία κατά την οποία να συνεχίζονταν οι (επαληθευμένες) συναλλαγές των επιχειρήσεων και να μπορούσαν να συνεχιστούν.

*Φόροι ή χρονικές απαιτήσεις: Άλλες εκδοχές ή επιλογές των παραπάνω περιλαμβάνουν φορολόγηση συγκεκριμένων εκταμιεύσεων ή βαριά φορολόγηση διεθνών συναλλαγών. Αυτό έχει το πλεονέκτημα να δημιουργηθεί πιθανώς ένα ρεύμα εσόδων για την κυβέρνηση, αν και μπορεί να έρθει με υψηλό κόστος. Η κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να επιβάλει περιορισμούς σε ορισμένες καταθέσεις ή επενδύσεις, σε μία προσπάθεια να περιορίσει τις εκταμιεύσεις εμμέσως.

*Φυσικοί έλεγχοι: Προφανώς, με την ελεύθερη μετακίνηση εντός της ΕΕ θα ήταν αρκετά εύκολο για τους ανθρώπους να μεταφέρουν μεγάλα ποσά μετρητών ή assets δια μέσου των συνόρων. Ως τέτοια, θα πρέπει να υπάρξουν έλεγχοι και περιορισμοί για το ποσό των μετρητών που μπορούν να παίρνουν οι άνθρωποι στο εξωτερικό. Αυτό μπορεί επίσης να επεκταθεί και στα περιουσιακά στοιχεία –για παράδειγμα, κάποιος θα μπορούσε να αγοράσει ένα αυτοκίνητο και στην συνέχεια να προσπαθήσει να διασχίσει κάποια σύνορα οδηγώντας το και να το πουλήσει. Αυτό είναι δύσκολο για την αστυνομία, αλλά μπορούν να γίνουν κάποιες προσπάθειες. 

2) Ποια επίδραση θα είχαν τα ελληνικά capitalcontrols στην οικονομία; Σημαντική επίδραση. Η Ελλάδα είναι ακόμη μία οικονομία μετρητών. Ως τέτοια, τα capital controls έχουν την δυνατότητα να δημιουργήσουν μία μεγάλη κρίση ρευστότητας. Αυτό έγινε στην Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν επιβλήθηκαν capital controls.

Γενικώς, τα όρια στις εκταμιεύσεις όπως και οι συναλλαγές θα καταστήσουν πολύ δύσκολο για τις επιχειρήσεις να λειτουργούν. Οι ξένες δραστηριότητες, ιδιαιτέρως, θα γίνουν δύσκολες. Η συνολική επίδραση θα εξαρτηθεί από το πόσο θα παραμείνουν οι έλεγχοι και πόσο αυστηροί θα είναι. Η Κύπρος κατόρθωσε να άρει τους περιορισμούς ύστερα από δύο χρόνια (και αφού σταδιακά τους χαλάρωνε), ενώ η Ισλανδία μόλις τώρα κατάφερε να απομακρύνει τους περιορισμούς, οκτώ χρόνια αφότου τους επέβαλε. Για την Ελλάδα, οι έλεγχοι αυτοί θα μπορούσαν να αφαιρεθούν μόνον μόλις είχε αντιμετωπιστεί το ρίσκο του Grexit. Αυτό σημαίνει πιθανώς ότι μόλις θα είχε επιτευχθεί μία βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη συμφωνία με την ευρωζώνη για το πώς η Ελλάδα θα χρηματοδοτηθεί στους επόμενους μήνες και χρόνια. 

3) Πότε θα μπορούσαν να επιβληθούν τα capital controls; Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, υπάρχουν κάποια σενάρια τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν την ανάγκη για capitalcontrols.

*Μία χρεοκοπία: Αυτό θα γινόταν πιθανώς εάν η Ελλάδα δεν κατέβαλε την δόση στο ΔΝΤ στο τέλος του μήνα. Ένα τέτοιο γεγονός θα αύξανε επίσης τις ανησυχίες και πιθανώς θα οδηγούσε σε bankrun. Ωστόσο, αυτό θα συνδεόταν επίσης και με τα ακόλουθα:

*Ένα τέλος ή ένα όριο στην ρευστότητα της κεντρικής τράπεζας: Η ΕΚΤ αυτή την στιγμή εξετάζει την παροχή του ELA προς τις ελληνικές τράπεζες σε εβδομαδιαία βάση. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, μπορεί να αρνηθεί να αυξήσει το όριο ή θα μπορούσε να καταστήσει τους όρους για τα collateral πιο αυστηρούς –μειώνοντας, ως εκ τούτου, το ποσό στο οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση οι ελληνικές τράπεζες. Εάν συνεχιστούν οι εκταμιεύσεις καταθέσεων όσο ο ELA είναι με όριο, τότε θα υπάρξει χρηματοδοτικό κενό και θα μπορούσαν να χρειαστούν capital controls. Η ΕΚΤ θα μπορούσε να κόψει τον ELA εξ ολοκλήρου εάν έληγε η διάσωση ή εάν χρεοκοπούσε η Ελλάδα. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής η ΕΚΤ ήταν απρόθυμη να είναι αυτή που θα τραβήξει την σκανδάλη εάν επιδεινωθεί η κατάσταση.

*Λήξη της διάσωσης: Στο τέλος του μήνα, όταν το τρέχον πρόγραμμα λήξει, εάν δεν υπάρξει συμφωνία θα υπάρξει μεγάλη αβεβαιότητα. Αυτό και πάλι θα προκαλέσει bankruns. Ως τέτοια, θα μπορούσαν να χρειαστούν έλεγχοι. Συνολικά, εάν δεν υπάρξει συμφωνία σύντομα, τότε τα capital controls φαίνονται πολύ πιθανά, ιδιαίτερα καθώς θα πλησιάζουμε στο τέλος του μήνα όταν λήγει η διάσωση και πρέπει να πληρωθεί το ΔΝΤ. 

4) Γιατί η Ελλάδα θα ήθελε capital controls; Αυτό φαίνεται μία προφανής απάντηση, δεδομένων όλων των παραπάνω –για να σταματήσει το bankrun και η εκροή κεφαλαίων από την οικονομία. Αλλά υπάρχει ένα ευρύτερο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί. Ποιος θα ήταν ο (τελικός) στόχος των capital controls; Τελικά τα capital controls είναι πραγματικά χρήσιμα όταν χρειάζεται να αγοράσουν χρόνο ή να προωθηθούν κάποιες δύσκολες πολιτικές. Στην Κύπρο και στην Ισλανδία τα controls χρειάστηκαν για να επιβληθούν σκληρές διαγραφές σε ξένους επενδυτές/καταθέτες, αλλά σταμάτησαν τις μεγάλες εκροές. Αλλά η πραγματική απομείωση τελείωσε σχετικά γρήγορα. Στην Ελλάδα ωστόσο το πρόβλημα είναι μία μακροχρόνια «ασθένεια» και μία μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με την μελλοντική θέση στην ευρωζώνη –δεν είναι ένα εφάπαξ γεγονός για το οποίο πρέπει να αγοραστεί χρόνος.

Στο τέλος, θεωρώ ότι είναι δύσκολο να δούμε γιατί η ελληνική κυβέρνηση θα ήθελε να επιλέξει capital controls. Θα ήταν χρήσιμα μόνον αν πηγαίναμε στο στάδιο όπου έχει κλείσει μία συμφωνία αλλά δεν μπορούσε να επιτευχθεί εγκαίρως. Αλλά εάν φτάσουμε εκεί θα είναι διότι οι διαφορές μεταξύ της Ελλάδας και των πιστωτών της δεν θα μπορούσαν να επιλυθούν τους τελευταίους έξι μήνες. Δεν είναι σαφές ότι μερικές επιπλέον ημέρες, εβδομάδες ή μήνες με capital controls θα οδηγούσαν σε μία συμφωνία. Επίσης, δεν είναι σαφές γιατί η κυβέρνηση θα ήθελε να υποβάλει την οικονομία και τους ανθρώπους στην δοκιμασία των capital controls για να αποδεχθεί μετά απλώς μία συμφωνία. Γιατί να μην συμφωνήσει τώρα; Σίγουρα, δεν φαίνεται πιθανό ότι η διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας θα ήταν ισχυρότερη υπό τέτοιους ελέγχους.

Επομένως, ενώ τα capital controls είναι τεχνικώς δυνατά, δεν έχω δει καμμία σαφή απάντηση ως προς το γιατί θα ήταν πραγματικά επιθυμητά, ιδιαίτερα από την ελληνική οπτική γωνία. Γι αυτό θεωρώ ότι τα capital controls πιθανότατα θα ήταν προοίμιο ενός Grexit. Τουλάχιστον θα εξυπηρετούσαν έναν σαφή σκοπό –θα έδιναν χρόνο για την μετάβαση σε ένα νέο νόμισμα, ώστε να είναι οργανωμένη και μετά από διαπραγμάτευση. Πιθανότατα θα χρειαζόταν να είναι ακόμη πιο αυστηρά και ίσως συνεπαγόταν και τραπεζική αργία. Ως εκ τούτου, όταν τα capital controls αρχίσουν να συζητιούνται σοβαρά, είναι πιθανώς ένα αρνητικό σημάδι.