Γιατί η ευρωζώνη πρέπει να ρισκάρει

του Barry Moore*

Χωρίς αναλήψεις κινδύνων, κυρίως στο επίπεδο των τραπεζών, ούτε η λειτουργία της νομισματικής ένωσης θα βελτιωθεί αλλά ούτε και η τραπεζική ένωση της Ευρώπης θα προχωρήσει όπως πρέπει. Αυτή είναι η τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο δε πρόεδρός της κ. Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ κάνει ό,τι μπορεί για να την προωθήσει ως αντίληψη στα υψηλότερα ηγετικά κλιμάκια. 

Στο πλαίσιο της τραπεζικής ένωσης, όλες οι μεγάλες τράπεζες της ευρωζώνης εποπτεύονται από την ΕΚΤ και έχει επίσης συσταθεί κοινό ταμείο μέσω του οποίου χρηματοδοτείται η εκκαθάριση χρεοκοπημένων τραπεζών. Για να ολοκληρωθεί το σχέδιο της τραπεζικής ένωσης, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συμφωνήσουν επί της πρότασης για πανευρωπαϊκή από κοινού ασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων μέχρι το ύψος των 100.000 ευρώ. Ωστόσο, η Γερμανία αντιτίθεται έντονα σε αυτή την πρόταση, υποστηρίζοντας ότι η ευρωζώνη πρώτα θα πρέπει να περιορίσει τους οικονομικούς κινδύνους και μετά θα συμφωνήσει η ίδια στην από κοινού ανάληψη μεγαλύτερου οικονομικού ρίσκου. 

Παρόλα αυτά, η Κομισιόν υποστηρίζει στην πρόσφατη τριμηνιαία έκθεσή της για την ευρωζώνη ότι, όχι μόνον θα πρέπει να ολοκληρωθεί η τραπεζική ένωση, αλλά και ότι η ευρωζώνη θα πρέπει να προχωρήσει περισσότερο. Αυτό σημαίνει την δημιουργία δημοσιονομικής ένωσης, κάτι που υποστηρίζουν Γαλλία και Ισπανία, αλλά βρίσκει αντίθετο το Βερολίνο.

«Πρέπει να ενισχύσουμε την από κοινού αντίληψη κινδύνου μεταξύ των κρατών μελών, πέρα από την τραπεζική ένωση. Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι η αποτελεσματικότερη πρόληψη κινδύνου δεν θα εξαλείψει εντελώς τα ασύμμετρα (οικονομικά) σοκ», αναφέρεται στην έκθεση της Κομισιόν, που έχει ως αντικείμενο την αποτελεσματικότερη διαχείριση οικονομικών σοκ. 

Η Επιτροπή προειδοποιεί πως η διόρθωση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας (μέσω της εσωτερικής υποτίμησης) στο εσωτερικό μιας νομισματικής ένωσης δεν πρόκειται ποτέ να επιτευχθεί τόσο γρήγορα όσο μέσω της υποτίμησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας. «Ορισμένα σοκ δεν γίνεται να απορροφηθούν μόνον στο εσωτερικό (ενός κράτους μέλους). Οπότε, για να βρίσκονται σε καλύτερη θέση όλες οι οικονομίες στο εσωτερικό της ευρωζώνης, θα πρέπει να υπάρξει μοίρασμα ορισμένων κινδύνων εντός της ΟΝΕ, τόσο μέσω των αγορών κεφαλαίου και των αγορών πίστωσης όσο και μέσω δημοσιονομικών μέσων», υποστηρίζει η Κομισιόν. 

Κατά την διάρκεια της κρίσης δημοσίου χρέους της ευρωζώνης, οι κυβερνήσεις των πέντε χωρών που είχαν αποκλειστεί από τις αγορές είχαν αναγκαστεί να δανειστούν από τον κοινό μηχανισμό οικονομικής διάσωσης που είχε δημιουργήσει η ευρωζώνη. Πράγμα που σήμαινε ότι οι εν λόγω κυβερνήσεις είχαν αναγκαστεί να εξυγιάνουν πολύ γρήγορα τα δημόσια οικονομικά τους, ακριβώς την χρονική στιγμή που η οικονομία τους χρειαζόταν περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή αύξηση των δημοσίων δαπανών προκειμένου να αντισταθμιστεί η ύφεση.

Μεταξύ των προτάσεων που έχουν κατατεθεί ώστε να προχωρήσει η ενοποίηση της ευρωζώνης συγκαταλέγεται ένα σχέδιο για την δημιουργία ειδικού προϋπολογισμού στην ευρωζώνη, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την συγχρηματοδότηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ή την συγχρηματοδότηση επιδόματος ανεργίας σε κράτη μέλη που εφαρμόζουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να καταστήσουν ανταγωνιστικότερη την οικονομία τους. Η Κομισιόν θεωρεί ότι προτάσεις σαν αυτές είναι αναγκαίο να εφαρμοσθούν για να προχωρήσει η ενοποίηση της ευρωζώνης, παρόλο που στις σχετικές προτάσεις που κατέθεσε πέρυσι το φθινόπωρο τοποθετεί την υιοθέτηση μακροπρόθεσμα. 

Εν τέλει, ακόμη και σε μία επιτυχημένη νομισματική ένωση σαν αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών –η οποία διαθέτει πλήρη τραπεζική ένωση, ευέλικτη αγορά εργασίας και αγορά προϊόντων, κατανομή χρηματοπιστωτικών κινδύνων και αποτελεσματικούς μηχανισμούς χρεοκοπίας στον ιδιωτικό τομέα– το μοίρασμα των κινδύνων του δημόσιου τομέα διαδραματίζει ρόλο στην απορρόφηση περιφερειακών οικονομικών σοκ.

*Ελεύθερος οικονομικός ανταποκριτής στις Βρυξέλλες