Edition: International | Greek
MENU

Αρχική » Ανάλυση

Ποιο το κόστος του οικονομικού αναλφαβητισμού

Η οικονομική άγνοια, κυρίως στην χρηματοοικονομία, παράγει ανισότητες και ευνοεί λίγες προνομιακές ομάδες του πληθυσμού που εύκολα πλουτίζουν

Από: EBR - Δημοσίευση: Πέμπτη, 19 Ιανουαρίου 2017

Τα αποτελέσματα θέτουν σοβαρά ερωτήματα στους δημιουργούς πολιτικών που επιθυμούν να ιδιωτικοποιήσουν τις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις, αφού μόνον τα 2/3 των ανθρώπων κατανοούν την έννοια του διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου. Σχεδόν το 20% των ερωτηθέντων δεν μπορούσε να καταλάβει την σχέση μεταξύ της υψηλότερης απόδοσης μίας επένδυσης με τον υψηλότερο κίνδυνο που αυτή ενσωματώνει.
Τα αποτελέσματα θέτουν σοβαρά ερωτήματα στους δημιουργούς πολιτικών που επιθυμούν να ιδιωτικοποιήσουν τις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις, αφού μόνον τα 2/3 των ανθρώπων κατανοούν την έννοια του διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου. Σχεδόν το 20% των ερωτηθέντων δεν μπορούσε να καταλάβει την σχέση μεταξύ της υψηλότερης απόδοσης μίας επένδυσης με τον υψηλότερο κίνδυνο που αυτή ενσωματώνει.

του Νίκου Δ. Φίλιππα*

Έρευνα του Οργανισμού Συνεργασίας και Ανάπτυξης αναφορικά με τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, που παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 2016, έδειξε ότι μόνον ένα μικρό ποσοστό των πολιτών μπορεί να εκτελέσει απλές χρηματοοικονομικές πράξεις και να κατανοήσει βασικές επενδυτικές έννοιες και κανόνες. 

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2015 και το ερωτηματολόγιο σχεδιάστηκε κατάλληλα ώστε να συλλέξει συγκρίσιμες πληροφορίες μεταξύ των πολιτών τριάντα κρατών (από τις οποίες 17 είναι χώρες του ΟΟΣΑ) αναφορικά με συμπεριφορές, στάσεις και γνώσεις του ενήλικου πληθυσμού (18-79 ετών). Οι ερωτήσεις που υποβλήθηκαν αφορούσαν όλο το φάσμα των θεμάτων που άπτονται του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, όπως την αποταμίευση, την συνταξιοδότηση, την επιλογή εναλλακτικών επενδυτικών προϊόντων, αλλά και θέματα χρηματοοικονομικής ευημερίας. Τα αποτελέσματα ήταν πραγματικά απογοητευτικά. 

Από 51.650 πολίτες που ερωτήθηκαν, μόνον το 58% μπορούσαν να υπολογίσουν τον απλό τόκο των αποταμιεύσεών τους, ενώ μόλις το 42% μπορούσαν να καταλάβουν τα οφέλη που προκύπτουν από τον ανατοκισμό των καταθέσεών τους. Ένα απογοητευτικό 40% των πολιτών απάντησε σωστά στην απλή ερώτηση ότι, αν τοποθετήσουμε 100 δολλάρια με επιτόκιο 2% τον χρόνο η αξία των χρημάτων μετά από 5 χρόνια θα ήταν πάνω από 110 δολλάρια.

Επιπλέον, μόνον το 60% των πολιτών είχε κάποιον στοιχειώδη προϋπολογισμό, ενώ μόλις οι μισοί είχαν θέσει κάποιους μακροπρόθεσμους χρηματοοικονομικούς στόχους. Το αποθαρρυντικό 44% των πολιτών έκανε στοιχειώδη έρευνα αγοράς πριν από την αγορά κάποιου χρηματοοικονομικού προϊόντος και μόλις το 19% χρησιμοποίησε κάποιον ανεξάρτητο φορέα για την επιλογή του προϊόντος αυτού.

Ο μέσος όρος του επιπέδου χρηματοοικονομικών γνώσεων, συμπεριφορών και στάσεων ήταν το 13,2, με ανώτατη βαθμολογία το 21. Στην κορυφή των χωρών βρέθηκαν η Νορβηγία, η Γαλλία και η Φινλανδία, με επίδοση γύρω στο 15, ενώ η Ρωσία, η Βραζιλία και η Πολωνία ήταν κάτω από το 12. Η Αγγλία, παρά το αναπτυγμένο χρηματοπιστωτικό της σύστημα, βρέθηκε κάτω από τον μέσον όρο των εξεταζόμενων χωρών. Ένα μικρό ποσοστό των Βρεταννών (30%) και των Νοτιοαφρικανών (28%) κατανοεί την αρνητική επίδραση του πληθωρισμού στις αποταμιεύσεις του. Μόνον οι Ολλανδοί, οι Νορβηγοί και οι Κινέζοι από το Χονγκ Κονγκ απάντησαν σωστά στην ερώτηση για τον ανατοκισμό πάνω από μισές φορές.

Οι άνδρες, σε γενικές γραμμές, είχαν μεγαλύτερο ποσοστό απαντήσεων από τις γυναίκες, επιβεβαιώνοντας προηγούμενες μελέτες για την διαφορά χρηματοοικονομικής γνώσης μεταξύ των δύο φύλων. Επιπλέον, όπως αναμενόταν, οι πολίτες των αναπτυγμένων χωρών είχαν μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχημένων απαντήσεων σε σχέση με τους πολίτες των αναπτυσσομένων χωρών.

Ένα ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης ήταν η επιβεβαίωση του συμπεριφορικού σφάλματος της υπερβολικής αυτοπεποίθησης (overconfidence), το οποίο εμφανίζεται περισσότερο στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Οι γυναίκες έχουν μεν την τάση να απαντούν πιο λανθασμένα αλλά εμφανίζονται πιο πρόθυμες να παραδεχτούν ότι δεν γνωρίζουν, ενώ οι άνδρες εμφανίζονται σίγουροι ακόμα και όταν οι απαντήσεις τους ήταν εντελώς λανθασμένες. Ιδιαίτερα ανησυχητικά επίπεδα υπερβολικής αυτοπεποίθησης εμφανίστηκαν στους πολίτες της Βραζιλίας, της Πολωνίας, της Νοτίου Αφρικής και της Ταϊλάνδης.

Τα αποτελέσματα θέτουν σοβαρά ερωτήματα στους δημιουργούς πολιτικών που επιθυμούν να ιδιωτικοποιήσουν τις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις, αφού μόνον τα 2/3 των ανθρώπων κατανοούν την έννοια του διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου. Σχεδόν το 20% των ερωτηθέντων δεν μπορούσε να καταλάβει την σχέση μεταξύ της υψηλότερης απόδοσης μίας επένδυσης με τον υψηλότερο κίνδυνο που αυτή ενσωματώνει.

Οι ερευνητές του ΟΟΣΑ καταλήγουν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα πολιτικής, όπως για παράδειγμα την ενσωμάτωση της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στα σχολεία, ώστε: *να βελτιωθεί η χρηματοοικονομική γνώση συνολικά, *να καθιερωθούν από τα σχολεία, αλλά και από την οικογένεια, υγιείς χρηματοοικονομικές συνήθειες (αποταμίευσης, προϋπολογισμός, μακροπρόθεσμος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός) και, τέλος, *να γεφυρωθεί η διαφορά χρηματοοικονομικής γνώσης μεταξύ των δύο φύλων.

Η πολυπλοκότητα και η ασύμμετρη πληροφόρηση που χαρακτηρίζουν σήμερα τις αγορές χρήματος και κεφαλαίου, έχουν κατευθύνει τον παραγόμενο χρηματοπιστωτικό πλούτο σε λίγες προνομιακές ομάδες του πληθυσμού, εις βάρος εκείνου του τμήματος των πολιτών που είναι λιγότερο πληροφορημένο, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η κοινωνική ανισότητα.

Η υπερχρέωση, η έλλειψη αποταμιευτικής, ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής συνείδησης, σε συνδυασμό με συμπεριφορικά σφάλματα, όπως η άγνοια, η μυωπία, η μόδα, η συμπεριφορά της αγέλης, η υπερβολική εμπιστοσύνη, η νοητική λογιστική και η γνωστική ασυμφωνία, αποτελούν έναν εκρηκτικό συνδυασμό που μπορεί να υποθηκεύσει το μέλλον των πολιτών. Και συνήθως το υποθηκεύει.

Ως εκ τούτου, η χρηματοοικονομική εκπαίδευση αποτελεί πλέον απαραίτητο συστατικό για την επίτευξη της χρηματοοικονομικής ευημερίας των πολιτών, όχι μόνον στις αναπτυσσόμενες αλλά και στις αναπτυγμένες αγορές.

*Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιά, ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αναλφαβητισμού, πρώην πρόεδρος και επιστημονικός διευθυντής του ΚΕΠΕ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Γνώμη

Στη μνήμη του Θαλή Κουτούπη

Athanase PapandropoulosΑπό: Athanase Papandropoulos

Ένα από τα βιβλία του Θαλή που είχα προλογίσει, το 1987, ήταν αυτό που είχε τίτλο «Η Διαφήμιση και τα μυστικά της»

Ηλεκτρονική Έκδοση Τρέχοντος Τεύχους: 04/2021 2021

Περιοδικό

Τρέχον Τεύχος

04/2021 2021

Δείτε τα παλαιά τεύχη
Συνδρομή
Διαφημιστείτε
Ηλεκτρονική Έκδοση

Ευρώπη

Οι κρίσιμες Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024

Οι κρίσιμες Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024

Ας ξεκινήσουμε με μια θετική αισιόδοξη θεώρηση για το θεσμικό όργανο της Ένωσης, το μόνο που εκλέγεται από το 1979 με άμεση καθολική ψηφοφορία από τους ευρωπαίους πολίτες

Οικονομία

Πάνω από 1,25 δισ.συνδρομητές σε υπηρεσίες περιαγωγής στο 2024

Πάνω από 1,25 δισ.συνδρομητές σε υπηρεσίες περιαγωγής στο 2024

Μια ευρύχωρη δεξαμενή εσόδων για τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους παραμένουν οι υπηρεσίες περιαγωγής (roaming)

EURACTIV.com - Feeds

All contents © Copyright EMG Strategic Consulting Ltd. 1997-2024. All Rights Reserved   |   Αρχική Σελίδα  |   Disclaimer  |   Website by Theratron