Συλλέκτες του παρελθόντος στην Ευρώπη της νοσταλγίας

του Ηλία Καραβόλια

Παλιά εθνικά νομίσματα άνω των 15 δις ευρώ «αγνοούνται» απο τις Κεντρικές Τράπεζες των κρατών-μελών. Πρόκειται για νομίσματα που καταργήθηκαν σταδιακά,μεχρι 1/1/2017, για να αντικατασταθούν με το ευρώ. Όπως φαίνεται στον πίνακα του Bloomberg τα μισά νομίσματα αφορούν το γερμανικό μάρκο(6,5 δις ευρώ) με το αντίστοιχο ποσό για τις ελληνικές δραχμές να ανέρχεται στα 500 εκατομμύρια ευρώ.

Μεγάλες ποσότητες υπάρχουν από τα εθνικά νομίσματα της Ισπανίας και της Ιταλίας ενώ φαίνεται ότι οι πολίτες του Λουξεμβούργου το πήραν απόφαση και ξεφορτώθηκαν μια και καλή τα μάρκα τους κάνοντας ολική ανταλλαγή με το ευρώ.

Διαφορετικές κουλτούρες,διαφορετικοί λαοί, διαφορετικό το συλλογικό ασυνείδητο σε κάθε χώρα. Στα σεντούκια, όπως οι φωτογραφίες και τα κειμήλια, το κάθε εθνικό νόμισμα είναι σύμβολο οικονομίας ιστορίας, ενίοτε και πολιτισμού. Το κρύβουμε σαν ζωντανό στοιχείο που ίσως και να μας χρειαστεί. Πάντα ένα παλιό νόμισμα έχει την αξία του, το συμβολικό φορτίο του,την ''ισχύ'' του, ακόμη και αν λέγεται δραχμή και φυλάσσεται στο νεκροταφείο της ανάπτυξης που λέγεται Ελλάδα. 

Σίγουρα πάντως, όσοι κρατάνε δραχμές δεν είναι οπαδοί της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα. Συλλέκτες του παρελθόντος, κρατάνε το παλιό κέρμα, το παλιό χαρτονόμισμα, ώστε να θυμούνται οι επόμενες γενιές τον ιδρώτα και τον μόχθο των προηγούμενων. Κάθε νόμισμα ενσωματώνει μέσα του το ''προσωπικό'' ΑΕΠ, αν μου επιτρέπετε η συσχέτιση. Η αλήθεια είναι ότι το ευρώ ενσωματώνει τον δανεικό πλούτο, την πρόσκαιρη ευμάρεια. Το έχω ξαναγρέψει και θα το λέω όμως: για εμάς τους Έλληνες, είναι το σωσίβιο που μας πνίγει μεν, αλλά ταυτόχρονα μας γλυτώνει απο τον βυθό.

Δεν ισχύει αυτό για τους Γερμανούς, π.χ. Προσωπικά δεν εκπλήσσομαι που είναι οι πρώτοι σε κατοχή εθνικού νομίσματος.Το μάρκο ήταν το ''ευρωπαικό δολάριο'' (μαζί με την στερλίνα). Η οικονομία της Γερμανίας στηριζότανε πάνω στην πολιτική του σκληρού νομίσματος ώστε εξαγωγές και ανταγωνιστικότητα να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και να αποφεύγονται τα ελλείμματα.Με το ευρώ, η Γερμανία είναι μεν ωφελημένη ταυτόχρονα όμως αποτελεί τόσο τον μπροστάρη δανειστή όσο και αυτόν της έσχατης ανάγκης. Και αυτό μάλλον δεν θα το θέλουν για πολύ καιρό οι πολίτες και η ηγεσία της. Αυτό ακριβώς είναι που αγνοούμε στην υπόλοιπη Ευρωζώνη: η Γερμανία παίζει διπλό ρόλο, όπως αυτόν του Σάιλοκ στον Έμπορο της Βενετίας που ήθελε και τα λεφτά του αλλά και την ρήτρα του ομολόγου με τον Αντόνιο, δηλαδή την σάρκα του.

Ίσως κάποτε η αφύπνιση των ''δαιμόνων'' να ξεκινήσει απο αυτή την νοσταλγία κάθε Ευρωπαίου για το Εθνικό Σύμβολο, το νόμισμα. Οι λαοί βλέπουν ότι μπορεί η αρχή της αλληλεγγύης να πέτυχε σε Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρο, όμως το πείραμα-Ελλάδα απέτυχε. Και εκτός αυτού, η Ιταλία ασθενεί, οσονούπω και η Γαλλία. Δεν είναι αυτός όμως ο λόγος που κρατάνε τα παλιά εθνικά νομίσματα. Ο πραγματικός λόγος είναι η χαμένη έννοια του κράτους-έθνους και η θολή έννοια της χώρας-μέλους.

Οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, η τρομοκρατία, συμβαδίζουν με την ύφεση και κάθε χώρα μοιάζει εκτός αλλά ταυτόχρονα και εντός της ''οικογένειας''. Μια αλλόκοτη πραγματικότητα που ενισχύει εθνικιστικά κόμματα και εξάπτει το Φαντασιακό της καθαρής πατρίδας για ορισμένες, αν όχι για όλες, τις χώρες-μέλη.

Μπορεί να μην χρειαστεί να βγούν απο τα σεντούκια και τα παπλώματα οι δραχμές,οι λιρέτες,τα φράγκα,τα μάρκα και τα λοιπά εθνικά σύμβολα της ευρωπαικής,προ του ευρώ,οικονομίας. Σίγουρα όμως αυτά τα νομίσματα δεν είναι ''άσκοπα κρυμμένα''. Ο κάθε πολίτης σε κάθε χώρα-μέλος, φυλάει με το νόμισμα του το παρελθόν της χώρας του και την ατομική του ιστορία. Μπορεί για εμάς τους Έλληνες να υπάρχει το ευρώ στις τσέπες μας, η μεγάλη αλήθεια όμως είναι οτι ποτέ δεν έφυγε απο το ''μυαλό'' μας η δραχμή. 

Προσοχή όμως: αν μπούμε στον πειρασμό να πιστέψουμε ότι η δραχμή μπορεί να ξαναμπεί στην τσέπη μας (χωρίς να έχουν γυρίσει τα υπόλοιπα κράτη της ζώνης στα νομίσματα τους) τότε μάλλον θα ζήσουμε την μεγάλη ''εθνική αυταπάτη''.