Εμείς και οι Αγορές: όταν η Μακροοικονομία χαιρετάει την Μικροοικονομία

του Ηλία Καραβόλια

Στις σχολές Οικονομικών ανά τον κόσμο διδάσκονται ως μια οντότητα που συμβάλλει στην ισορροπία του οικονομικού συστήματος. Τις διδαχθήκαμε ως ιμάντες μεταφοράς πλούτου από την χάρτινη στην πραγματική οικονομία, εκείνη της παραγωγής και της απασχόλησης, του εμπορίου και της ζήτησης. Άραγε έτσι λειτουργούν τα πράγματα ή μήπως η πραγματικότητα είναι διαφορετική;

Στην ελληνική περίπτωση βρίσκουμε τον ορισμό της κοινωνικοποίησης των ζημιών που υπέστησαν οι κάτοχοι των ομολόγων μας, αφού στην πλειοψηφία του το χρέος μας έγινε διακρατικός/υπερεθνικός δανεισμός. Με απλά λόγια; Σταμάτησαν να μας δανείζουν οι αγορές και μας δάνειζαν οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Και σήμερα, προσπαθούμε να αλλάξουμε ξανά το σκηνικό (αν φυσικά συμφωνήσουν οι εταίροι και δανειστές).

Όσοι όμως μιλούν για τον χαμηλό τόκο των χρημάτων που μας δόθηκαν από τα μνημόνια, σε σχέση με το επιτόκιο του ομολόγου αν βγαίναμε σήμερα στις αγορές, ξεχνούν τον αβάσταχτο εθνικό «τόκο», δηλαδή τα μέτρα λιτότητας των μνημονίων (που κόστισαν δεκάδες δις σε όρους ΑΕΠ και κάποιες ανθρώπινες ζωές συν δράματα).

Ταυτόχρονα ξεχνούν ότι μπορεί οι αγορές να μην σε ελέγχουν άμεσα, όταν αγοράζουν ομόλογα, έχει όμως το σύστημα ήδη φροντίσει να είσαι υπό αυστηρό «αστυνομικό» έλεγχο, δηλαδή  μόνιμη επιτροπεία και δημοσιονομική πειθαρχία που επέβαλλαν η Κομισιόν και το ΔΝΤ. Το διεθνές χρηματοπιστωτικό κατεστημένο κατάφερε να «στρώσει» μια στρεβλωτική και ελλειμματική οικονομία, όπως η δική μας, μέσω  υπερεθνικών μηχανισμών ελέγχου (ESM, EFSF, ΕΚΤ, ΔΝΤ) και τώρα πάλι μπορεί να απολαμβάνει ένα καλύτερο κουπόνι από αυτά που κυκλοφορούν στην αγορά των ομολόγων.

Τι συμβαίνει εκεί; Δανείζει κανείς για 5 χρόνια την Kροατία πχ. με 2%, την Βουλγαρία με 0,40% (!), την Χιλή με 3,70%, ενώ αντί να παίρνει τόκο όταν δανείζει την Γερμανία, πληρώνει «φυλακτρα»! (-0,10% το 5ετές της). Γιατί λοιπόν να μην φτιαχτεί ένα εμπόρευμα (κρατικό ομόλογο Ελλάδας) που να αποδίδει ετησίως 4,50- 5 %; Και τι χρειάζεται για να είναι καλό το προϊόν; Μα φυσικά, υγιείς δημοσιονομικούς δείκτες, βιώσιμο χρέος με πλεόνασμα, κτλ. 

Αναρωτιούνται πολλοί γιατί η τωρινή κυβέρνηση δοκιμάζει να βγει στις αγορές, αφού ακόμα είμαστε εντός μνημονίων, κάτι που φαίνεται ότι ίσως και να το αποτρέψουν οι λεγόμενοι Θεσμοί. Η αλήθεια είναι ότι αν βγούμε θα είναι γιατί θα μας έχουν καλέσει οι αγορές (ειδικά όταν έχει ανατεθεί η διαμεσολάβηση στην Rothschild).

Να το χωνέψουμε διότι αυτό είναι το αφανές παίγνιο πίσω από την λιτότητα των 8 ετών μέχρι τώρα: βελτιώνεται η καμπύλη απόδοσης των ομολόγων (3,44 % είναι το 2ετές, αυτή την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές και 5,25% το 10ετές, αποδόσεις καλύτερες από αυτές στο ξεκίνημα της κρίσης) αφού πρώτα ανακοινωθούν βελτιωμένοι δείκτες στην Οικονομία. Αυτό πρέπει να κατανοήσουμε: μόλις φτιάχνονται και αρχίζουν να σταθεροποιούνται οι μακροοικονομικοί αριθμοί, αμέσως οι αγορές εντοπίζουν την ευκαιρία για καλό κουπόνι απόδοσης.

Και η αλήθεια είναι ότι οι δείκτες για το α' 3μηνο αλλά και το α' 5μηνο του 2017, είναι υψηλότεροι συγκριτικά με τους δείκτες στις ανάλογες περιόδους του 2014. Αλλά αυτό δεν σημαίνει καλύτερη οικονομική πολιτική τώρα σε σχέση με τότε (κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου). Ούτε φυσικά και σημαίνει καλύτερη προοπτική για την ελληνική οικονομία και τις ζωές μας.

Όμως αυτά είναι τα μοντέλα που χρησιμοποιούν ως μέθοδο σύγκρισης (benchmarking) οι αγορές: συγκρίνουν δηλαδή τα ίδια μεγέθη τότε και τώρα. Σήμερα λοιπόν, συγκριτικά με εκείνη την περίοδο, οι επενδύσεις  αυξήθηκαν 11,2 %, η βιομηχανική παραγωγή 6,8%, η ιδιωτική κατανάλωση +1,7%,η ανεργία από το 27,2%  έπεσε στο 21,7 % (σημ. όλα τα στοιχεία φυσικά είναι διαθέσιμα από την ΕΛ.ΣΤΑΤ). Οι αγορές είδαν επίσης ότι το πλεόνασμα του 2013 ήταν 0,8% ενώ του 2016 έκλεισε στο 4,1%. 

Φυσικά, η μικροοικονομία δεν βλέπει αυτές τις θετικές μεταβολές. Η ζωή μας δεν αλλάζει προς το καλύτερο, λεφτά δεν περισσεύουν, τα χρέη διογκώνονται σε τράπεζες και Δημόσιο και το πλεόνασμα φτιάχτηκε με αίμα των Ελλήνων φορολογουμένων, χωρίς να έχει σημειωθεί ανάπτυξη στο ΑΕΠ. Περιττό να πω ότι δεν προβλέπεται να δούμε σύντομα το πώς αυτοί οι μάκρο-αριθμοί, θα γίνουν αντιληπτοί στην μόνιμη απασχόληση, στα εισοδήματα και στις δαπάνες μας.

Αυτό είναι το παίγνιο. Μπορεί με αυτή την κυβέρνηση να χάσαμε δύο χρόνια, να ζούμε με capital controls, να μην μετέχουμε στην ποσοτική χαλάρωση (χρήμα από την ΕΚΤ),μπορεί να έχει εκτοξευθεί το δημόσιο χρέος (λόγω του νέου μνημονίου), μπορεί οι φορολογικοί συντελεστές να αυξήθηκαν, η ανάπτυξη να παρέμεινε μηδενική, μπορεί να έχουν προνομοθετηθεί μέτρα για μετά το 2019 (σε συνθήκες παράλογου στόχου πλεονασμάτων για πολλά χρόνια) όμως οι περίφημες αγορές δεν είναι απίθανο να δανείσουν τον ασθενή που αναρρώνει. Εννοείται ότι πρώτα πρέπει να το εγκρίνουν οι θεσμοί, ειδικά τώρα που δεν φαίνεται ξεκάθαρα αν η ανάπτυξη του ΑΕΠ θα έχει δυναμική για μια βιώσιμη τροχιά. Και εννοείται ότι παροχές για βελτίωση της ζωής μας και σταδιακή επαναφορά εισοδημάτων, απαγορεύονται δια ροπάλου.

Με όλα αυτά να συμβαίνουν, η ελληνική οικονομία έχει πλέον αποκοπεί οριστικά από την ελληνική κοινωνία. Τα δις των μεγάλων μεγεθών του Δημοσίου δεν αφορούν το μεροκάματο του καθενός εξ ημών. Η Μακροοικονομία στέλνει χαιρετίσματα στην Μικροοικονομία. Οι διαχειριστές ομολόγων στο Λονδίνο και στην Ν. Υόρκη, επιβραβεύουν το ελληνικό Δημόσιο και όχι τον Έλληνα πολίτη. Δεν τους ενδιαφέρει αυτός. Ή μάλλον κάνουν ότι δεν τους ενδιαφέρει αφού  η πτώση του εργατικού κόστους (για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα), η συστηματική πληρωμή των φόρων ώστε το Δημόσιο να μην είναι ελλειμματικό, οι περικοπές των συντάξεων (ώστε να μην χρειαστεί να ξαναδανείζει ο κρατικός προϋπολογισμός τα Ταμεία), είναι εκείνα τα στοιχεία που διαμορφώνουν την ζήτηση της «μετοχής» που λέγεται Ελλάδα.

Είμαστε δηλαδή (όπως όλοι οι λαοί της γης) κάτι σαν πολίτες-πελάτες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Όποιος το αγνοεί, θα αγνοεί μονίμως την αιτία για την οποία δεν τα βγάζει πέρα στην ζωή του...