του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Η Ελλάδα περνά μία σοβαρότατη κρίση, που δεν είναι πλέον μόνον οικονομική. Είναι επίσης μία κρίση αξιών, θεσμών, ηθικής και ενημέρωσης. Είναι μία κρίση με αδρά πολιτιστικά χαρακτηριστικά, γι αυτό και εξαιρετικά επικίνδυνη. Δεν αντιμετωπίζεται δε με λαϊκισμούς και με φούμαρα που μοιράζουν αφειδώς ανευθυνο-υπεύθυνοι του ευρύτερου πολιτικο-επικοινωνιακού χώρου.
Η κρίση που περιγράφουμε δεν θα ξεπεραστεί ποτέ στο μέτρο που η κοινωνία θα αποδίδει τα λάθη της σε «εχθρούς» και δεν θα κάνει τίποτε για να διορθώσει τα κακώς κείμενα. Στον πόλεμο, οι ύβρεις και τα ξόρκια μόνον σε οδυνηρές ήττες οδηγούν. Οι νίκες θέλουν πράξεις, αποφασιστικότητα, ηρωισμό, φαντασία και τέχνη διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων.
Όλα αυτά, όμως, δεν βολεύουν τους άρπαγες και τους καιροσκόπους. Δεν εξυπηρετούν τους απατεώνες της πολιτικής, της δημοσιογραφίας και του κρατικοδίαιτου επιχειρείν. Γι αυτό και δεν θέλουν την αφύπνιση της κοινωνίας. Δεν μπορούν να τής προσφέρουν εγερτήριο όταν οι ίδιοι την λήστεψαν προσφέροντάς της υπνωτικά. Όλα αυτά είναι πολύ ωραία λόγια, αλλά στην Ελλάδα απευθύνονται σε ολίγους μυημένους. Η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού δεν καταλαβαίνει απολύτως τίποτε, διότι κάποιοι δεν θέλουν να την αφήσουν να συνειδητοποιήσει σε ποια πραγματικότητα ζούμε. Και αυτοί οι «κάποιοι» δεν είναι ούτε τα αδιόρθωτα λείψανα της δικτατορίας του προλεταριάτου, ούτε η μη κομμουνιστική αριστερά, ούτε οι κουκουλοφόροι, ούτε οι κρατικοδίαιτοι συνδικαλιστές, ούτε οι γραφικοί οικολόγοι και οι λοιπές «προοδευτικές» δυνάμεις. Όλοι αυτοί είναι οι δηλωμένοι εχθροί της προόδου, οι οποίοι υποστηρίζουν τα πιστεύω τους –και καλά κάνουν.
Οι πιο δεινοί και επικίνδυνοι εχθροί της προόδου, της ελευθερίας, της οικονομίας της αγοράς, της δημοκρατίας και του ανοίγματος στον κόσμο είναι κάποιοι κρατικοδίαιτοι Έλληνες επιχειρηματίες. Κατά κύριο δε λόγο, όπως έλεγε σε ομιλία του ο πρώην υπουργός και βουλευτής κ. Ανδρέας Ανδριανόπουλος, είναι συγκεκριμένοι επιχειρηματίες-ιδιοκτήτες μέρους των ραδιοτηλεοπτικών μέσων, τα οποία συστηματικά δηλητηριάζουν την κοινή γνώμη με ισχυρές δόσεις λαϊκισμού, ψευδοδημοσιογραφίας, ανοησίας και απύθμενης υποκρισίας. Τα πρότυπα που προβάλλονται καθημερινά από τα μέσα αυτά στο κοινό –από δημοσιογράφους οι οποίοι γαυγίζουν, καλλιτέχνες οι οποίοι συνδυάζουν το γελοίο με τον εξυπνακισμό, πολιτικούς οι οποίοι αυτοεξευτελίζονται και ειδικούς οι οποίοι καλλιεργούν έναν βλακώδη εθνικισμό -λαϊκισμό, που κάποτε είχε απήχηση στα πανηγύρια.
Υπήρξε ποτέ στα παραπάνω τηλεοπτικά μέσα αναφορά σε επιτυχημένες ελληνικές επιχειρήσεις και στην παρουσία τους εκτός Ελλάδος; Εξηγήθηκε ποτέ στους Νεοέλληνες ότι το 55% των εισοδημάτων τους προέρχεται από την παγκοσμιοποίηση; Αναφέρθηκαν ποτέ τα τεράστια επιτεύγματα της τεχνολογίας;
Υπάρχουν στην χώρα μας εκπομπές άξιες λόγου για το βιβλίο, την έρευνα και την επιστήμη; Έγινε ποτέ διεξοδική αναφορά στην επί 32 χρόνια πορεία μας στην Ευρώπη και στις προοπτικές μας σε αυτήν; Υπάρχουν εκπομπές που να εξηγούν πώς λειτουργούν οι σύγχρονες οικονομίες; Μίλησε ποτέ κάποιος για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, τις ραγδαίες μεταβολές στα επαγγέλματα, για τον ρόλο της διαρκούς εκπαίδευσης στο μέλλον των νέων;
Με κάποιες εξαιρέσεις στην κρατική τηλεόραση και προσφάτως στους τηλεοπτικούς σταθμούς Σκάϊ και Sbc, η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι αρνητική. Διότι η αφύπνιση του πνεύματος, η καλλιέργεια κριτικού πνεύματος, η γνώση και το άνοιγμα των οριζόντων αποτελούν τα θεμέλια πάνω στα οποία εδράζεται ο πολιτικός φιλελευθερισμός και η φιλοσοφία του –και ο τελευταίος αποτελεί θεμελιακή προϋπόθεση προόδου για τις κοινωνίες, από την στιγμή που αυτές πήραν σάρκα και οστά πριν χιλιάδες χρόνια.
Γιατί, όμως, κάποιοι θεωρούν τον φιλελευθερισμό επικίνδυνο; Διότι μία καθοριστική πνευματική διάστασή του είναι η άρνησή του να προβαίνει σε μαυρόασπρες ερμηνείες των κοινωνιών και της ιστορίας. Κατά συνέπεια, ο φιλελευθερισμός είναι συνεκτικός, αλλά και κριτικός προς αυτούς που έχουν μηχανιστική αντίληψη για τον άνθρωπο και την κοινωνική του ζωή. Ακόμα, η ανοχή του φιλελευθερισμού απέναντι στην αντίθετη άποψη αποτελεί στην ουσία το θεμέλιο των δημοκρατικών κοινωνιών, οι οποίες είναι και οι μόνες που επιτρέπουν την ελεύθερη έκφραση των εχθρών τους.
Έτσι, το φιλελεύθερο όραμα θεμελιώνεται πάνω στην αντίληψη της προόδου –της οποίας επίκεντρο θα είναι ο άνθρωπος που σκέπτεται, φαντάζεται, δημιουργεί και βρίσκει λύσεις στα προβλήματα και στις δυσκολίες που κατά καιρούς σημαδεύουν την ιστορία.
Μόνον υπό αυτές τις συνθήκες επιτυγχάνεται κοινωνική πρόοδος, η οποία είναι συνάρτηση της ευφυΐας και της δημιουργικής ικανότητας κάθε ανθρώπου να επιχειρεί. Συμβαίνει, όμως, η κριτική σκέψη να μην αποδέχεται τα πνευματικά σκουπίδια και τα αλαλάζοντα κύμβαλα. Συνεπώς, πρέπει να περιχαρακωθεί. Μέχρι πότε, όμως; Αν η χώρα δεν κινητοποιήσει πολύ σύντομα τις ζωτικές και δημιουργικές της δυνάμεις, αν δεν απαλλαγεί από το πνευματικό aids που κάποιοι καλλιεργούν, είναι βέβαιον ότι πολλοί από εμάς θα πούμε ένα άδοξο αντίο στον 21ο αιώνα.
