του Κωνσταντίνου Φίλη
Αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο («Τουρκική οικονομία και Covid-19», στις 11 Απριλίου) ότι η τουρκική οικονομία νοσεί σοβαρά. Η πτωτική της πορεία προϋπήρχε της πανδημίας και όσο και αν επιχειρεί η τουρκική ηγεσία να φτιασιδώσει την εικόνα, η πραγματικότητα είναι αδήριτη.
Η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος διευκολύνει τις εξαγωγές και οι μειωμένες εισαγωγές μειώνουν το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Επίσης, οι συνεχείς μειώσεις των επιτοκίων δανεισμού αποσκοπούσαν στην στήριξη της λίρας. Εντούτοις, στις παρούσες συνθήκες, δεν φαίνεται να λειτουργούν ούτε οι λογικές, ούτε οι ανορθόδοξες επιλογές του τούρκου προέδρου.
Η ανεργία τον περασμένο Ιανουάριο ήταν κοντά στο 14% (13,8%), ενώ ένας στους τέσσερις νέους είναι άνεργος (24,5%). Προφανώς, οι αριθμοί αυτοί θα επιδεινωθούν μετά τη λήξη του πρώτου κύματος του Covid-19. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι μέσα σε 15 μέρες το ποσοστό όσων θεωρούν την παύση εργασίας ως το μεγαλύτερο πρόβλημα αυξήθηκε πάνω από 16%, από το 25,5% στις αρχές Απριλίου στο 41,8% στα μέσα του μήνα.
Ενα επιπρόσθετο πρόβλημα είναι η δραματική πτώση της κατανάλωσης μέσα σε ένα δίμηνο (μεταξύ άλλων, μείωση δαπανών για βενζίνη και καύσιμα κατά 36,7% και για παιδεία και εκπαιδευτικό υλικό κατά 49,3%), ενώ τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων αποδεικνύονται ανεπαρκή.
Επιπλέον, τα υψηλά έσοδα από τον τουρισμό αναμένεται να απομειωθούν δραστικά από τα 34,5 δισ. δολ. το 2019, με την απόσυρση κεφαλαίων να έχει εκκινήσει εδώ και τουλάχιστον ενάμιση χρόνο λόγω της ανησυχίας των επενδυτών για τις προοπτικές της τουρκικής οικονομίας. Η μεγαλύτερη πρόκληση, πάντως, συνίσταται, αφενός, στον δανεισμό των επιχειρήσεων σε δολάριο, που δεν τους επιτρέπει να αποπληρώσουν τα δάνεια τους, αφετέρου, στην υποχρέωση εξόφλησης περίπου 170 δισ. δολ. δημοσίου και ιδιωτικού χρέους στους επόμενους 12 μήνες.
Η μείωση των τιμών πετρελαίου και των εισαγωγών ενέργειας θα διορθώσουν, όπως προαναφέρθηκε, τη συνεχή αιμορραγία στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, αλλά λογικά θα επηρεαστούν αρνητικά και οι συνεχώς αυξανόμενες τα τελευταία χρόνια εξαγωγές. Η εθνικοποίηση μεγάλου τμήματος της οικονομίας, μέσω ενός υπερταμείου, το οποίο αρχικά θα δανειστεί, εν συνεχεία θα ξεπληρώσει τα δάνεια των ιδιωτικών εταιρειών και σε αντάλλαγμα θα αναλάβει τα πλειοψηφικά μετοχικά τους πακέτα, δεν είναι αρκετή για να καθησυχάσει τις αγορές. Οπως βέβαια και η αύξηση του δανεισμού προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά εκ μέρους των κρατικών τραπεζών δεν μπορεί να επιλύσει τις δομικές αδυναμίες της οικονομίας, ενώ οι ενέσεις ρευστότητας θα τονώσουν για μικρό χρονικό διάστημα την κεφαλαιακή τους επάρκεια.
Εξίσου, οι συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων για να ενισχυθούν τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας ώστε να ενδυναμωθεί η λίρα (σ.σ.: αναλυτές εκτιμούν ότι πιθανόν σύντομα να σημειώσει νέο ιστορικό χαμηλό) αποτελούν πρόσκαιρη λύση.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον πρόεδρο Ερντογάν είναι διττός: ενδεχόμενη απώλεια της εμπιστοσύνης των ασθενέστερων στρωμάτων, που, χάρη στο οικονομικό θαύμα των προηγουμένων ετών, τον υποστήριζαν αναφανδόν, και ταυτόχρονη ανάδυση άλλων πόλων, όπως του νεότευκτου κόμματος Μπαμπατζάν (πρώην συνοδοιπόρου του τούρκου προέδρου) και κυρίως του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Ιμάμογλου, που ποντάρουν στο εκρηκτικό μείγμα Covid-19 και οικονομικών δυσχερειών. Εχει, άραγε, λαγούς στο καπέλο του ο πεισματάρης τούρκος πρόεδρος για να επανακτήσει τον έλεγχο στο πολιτικό και οικονομικό πεδίο;
*πρώτη δημοσίευση: www.in.gr
