Η Αμερικανική τραγωδία

του Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου*

Η Αμερική διανύει μια προεκλογική περίοδο χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Δύο μήνες πριν από τις εκλογές η χώρα βρίσκεται στη δίνη μιας τριπλής κρίσης. Η πανδημική κρίση παραμένει εκτός ελέγχου, η ανεργία, ως συνέπεια της πανδημίας, βρίσκεται στο 8,4%, και οι κοινωνικές αναταραχές από τις φυλετικές διακρίσεις δεν έχουν κοπάσει. Η διαχείριση της πανδημίας από τον Τραμπ ήταν καταστροφική. Έδειξε ολιγωρία, ανεπάρκεια, έλλειψη συντονισμού με τις πολιτείες, επιρρίπτοντας συνεχώς τις ευθύνες σε τρίτους, και απαξιώνοντας την επιστημονική γνώση.

Παράλληλα, η αστυνομική βία εις βάρος των Αφροαμερικανών ξανάφερε στην επιφάνεια το συστημικό πρόβλημα του ρατσισμού στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ κατηγορείται ότι με έναν υπόρρητο ρατσισμό υποδαυλίζει τις κοινωνικές αναταραχές για να απευθυνθεί, στη συνέχεια, στους λευκούς ψηφοφόρους του με το πρόταγμα νόμου και τάξης.

Αυτή η τριπλή κρίση έρχεται σε μια συγκυρία που το πολιτικό και το κοινωνικό περιβάλλον ήταν ήδη βεβαρημένο στις ΗΠΑ. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές από την εποχή του Ρίγκαν και μετά ανέτρεψαν το κοινωνικό συμβόλαιο των πολιτικών του New Deal του Ρούσβελτ. Η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική επανάσταση εκτόξευσαν τις ανισότητες και θάμπωσαν το αμερικανικό όνειρο.

Ο Τραμπ αναρριχήθηκε στην εξουσία εκμεταλλευόμενος τις ανισότητες, το αντισυστημικό ρεύμα, και τις διαιρέσεις της αμερικανικής κοινωνίας. Έκτοτε, κάνει ό,τι μπορεί για να τα υποδαυλίζει. Ο αντισυστημικός του λόγος, η προστατευτική οικονομική πολιτική, η σκληρή στάση του στο Μεταναστευτικό, οι εμπορικές αψιμαχίες με την Κίνα και την Ευρώπη, θυσίασαν πλεονεκτήματα της Αμερικής στον βωμό της ψηφοθηρίας στα εργατικά και αγροτικά στρώματα. Πολιτεύεται με διχαστική και πολωτική ρητορική, εργαλειοποιεί ταυτοτικές πολιτικές, και παραποιεί συστηματικά την αλήθεια.

Η υπερδύναμη που βασίστηκε στον ορθολογισμό, τις επιστήμες, και την καινοτομία, κυβερνιέται από έναν πρόεδρο που αναπαράγει τη συνωμοσιολογία και τις δεισιδαιμονίες του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Παραμονές των εκλογών ο Τραμπ φαίνεται να ανασύρει από την πολιτική εργαλειοθήκη ό,τι θεμιτό ή αθέμιτο μέσο υπάρχει για να παραμείνει στην εξουσία. Προσπαθεί να ακυρώσει την επιστολική ψήφο, καλεί τους οπαδούς του να ψηφίσουν δύο φορές, και αφήνει να αιωρείται ότι δεν θα αποδεχθεί το αποτέλεσμα των εκλογών αν χάσει. Η κοπτοραπτική στην εκλογική γεωγραφία (gerrymandering) και η προφανής προσπάθεια του Τραμπ να καταπιέσει την ψήφο με κάθε τρόπο καθιστούν κάθε πρόβλεψη επισφαλή.

Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν, πλέον, ότι πάμε σε εκλογές χωρίς αποτέλεσμα, υπό την έννοια ότι θα υπάρξει αμφισβήτηση του αποτελέσματος που θα οδηγήσει σε χρονοβόρες επανακαταμετρήσεις και νομικές διαδικασίες. Τα σενάρια που ακούγονται και γράφονται ξεπερνούν κάθε φαντασία. Από την απλή αμφισβήτηση του αποτελέσματος, όπως έγινε το 2000 από τον Μπους ενάντια στον Γκορ, έως τη μονομερή αυτοανακήρυξη του προέδρου Τραμπ σε νικητή των εκλογών ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Στην περίπτωση αυτή, θα δοκιμαστούν τα θεσμικά αντίβαρα του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Στην περίπτωση που οι εκλογές θα διεξαχθούν ομαλά, και υπάρξει αλλαγή στον Λευκό Οίκο, η επιστροφή στην κανονικότητα δεν θα είναι μια αυτόματη διαδικασία. Αν η πολιτική έχει μια παιδαγωγική πτυχή η προεδρία Τραμπ διέφθειρε το δημοκρατικό ήθος και τους θεσμούς της αμερικανικής δημοκρατίας.

*καθηγητής στην Εδρα Καραμανλή, στη Σχολή Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts, πρώην υπουργός