του Ηλία Καραβόλια
H ανασφάλεια όλων για το μέλλον ξεπερνάει πλέον τον φόβο της πανδημίας και των εθνικών μας θεμάτων. Απαιτείται- από όσους αναλύουμε τα δρώμενα- μια ελάχιστη ποσότητα θεωρητικής βίας και μια μικρή προσπάθεια αντιστροφής των παραδοσιακών αξιωμάτων για να δούμε το καλά κρυμμένο μυστικό: στο μικρόκοσμο του καθενός καθρεφτίζεται η μεγάλη εικόνα ανισορροπίας του συστήματος. Το χρήμα κρύφτηκε για να μην το προσβάλλει η πανδημία και αυτό το λίγο που κυκλοφορεί, απλά δεν φθάνει για όλους.
Χαμηλά εισοδήματα, αυξανόμενα χρέη, φόβος για τον χειμώνα. Η καθημερινότητα μοιάζει στάσιμη. Η εργασία μοιάζει πλέον με συστημική συνήθεια και όχι με πλουτοπαραγωγική πηγή. Εθισμός στα οριακά έσοδα, περικοπές δαπανών, αναστολή κατανάλωσης, είναι οι μόνιμες εγγραφές στο συλλογικό ασυνείδητο. Δεν κινούνται οι άνθρωποι, δεν κάνουν χειραψίες. Έτσι δεν γίνονται πολλές συναλλαγές, πολλές συμφωνίες. Μια λογιστική τακτοποίηση επιθυμιών και υποχρεώσεων περνάει από τις οθόνες των υπολογιστών και των smartphones, χωρίς όμως να αυξάνονται εύκολα οι ατομικές περιουσίες. Σαν κάτι να συνέβη με το σύστημα και θαρρείς ότι έκρυψε ύπουλα τις υπεραξίες από τα μάτια των πολλών. Κάτι σαν να χάλασε στην μικροφυσική του χρήματος και μοιάζει να είναι αόρατο σαν τον φονικό ιό. Κάτι σαν να έπαψε να κυκλοφορεί, εκτός του ρευστού, στο οικονομικό κύκλωμα.
Το social distancing ήταν αναμενόμενο ότι θα συνεπάγεται οικονομική καθίζηση. Οι αποστάσεις νεκρώνουν τις επιθυμίες, τις συναλλαγές, το εμπόριο. Η κοινωνία βγήκε από τους δρόμους και μπήκε στις οθόνες όπου και επικοινωνεί σαν να καταναλώνει. Χωρίς να χρειάζεται μάσκα, αντισηπτικό, γάντια. Η οικονομία φεύγει από την βιτρίνα και μετακομίζει στα e- shops και στο e- banking. Ο κόσμος δεν ταξιδεύει, ο πλανήτης μοιάζει να έχει σταματήσει να γυρνάει. Όλοι το συνειδητοποιούν: αν δεν ξαναφιληθούμε, αν δεν ξανασφίξουμε τα χέρια, το χρήμα δεν θα κυκλοφορήσει, τα εισοδήματα δεν θα αυξηθούν, η κατάθλιψη και η ανασφάλεια δεν θα μειωθούν.
Η πραγματικότητα όμως δεν είναι μόνο αυτό που βλέπουμε. Είναι περισσότερο θεωρητική καθώς προσεγγίζουμε ένα ενεργό σημείο παγκόσμιας ανισορροπίας. Το μικρό μαγαζί στην επαρχιακή πόλη θα κλείσει επειδή ο παγκόσμιος καπιταλισμός αναδιατάσσεται/αναδιαρθρώνεται. Και αυτό δεν μπορεί να το ξέρει ο μικροιδιοκτήτης του μαγαζιού και οι εργαζόμενοι. Ο μισθός θα πέσει, η ανεργία θα αυξηθεί, οι τζίροι θα είναι οριακοί επειδή, εκτός του κορονοϊού, η όποια καχεκτική ανάπτυξη θα είναι για καιρό εγκλωβισμένη σε οικοσυστήματα με τεχνολογίες αιχμής. Δηλαδή σε τεχνογνωσία στα χέρια λίγων με δεξιότητες άκρως εξειδικευμένες που υπηρετούν τα ολιγοπώλια, είτε αυτά είναι στις ΗΠΑ, είτε στην Ευρώπη, είτε στην Κίνα. Και αυτό το φαινόμενο δεν μπορεί να το διαβάσει (δηλαδή ότι λειτουργεί εις βάρος του ) αυτός που τώρα εισέρχεται στην αγορά εργασίας. Επικρατεί ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία με τους τεχνολογικούς νεωτερισμούς, η εύηχη υποσχετική της καινοτομίας που δήθεν δεν απαιτεί μόχθο και κεφάλαιο. Την ίδια ώρα που "κράτος" είναι πλέον η Silicon Valley. Ρυθμιστής εργασίας παντού στον κόσμο θα είναι πλέον τα κέρδη της Apple, της Facebook και της Amazon με τα φρενήρη άλματα στην κεφαλαιοποίηση της Wall Street.
Το να μην θεωρεί κάποιος ότι είναι γρανάζι αυτού του συγκεκριμένου συστήματος στον βιοπληροφοριακό καπιταλισμό δεν είναι κακό. Κακό είναι να μην βλέπει προς τα που πάει το σύστημα, προς τα που το οδηγεί ο ασταθής πολυπολισμός του κεφαλαίου( ανισότητες, κοινωνική παθογένεια, λιγότερες ευκαιρίες).
