του Yasushi Fukuizumi*
Η ενεργειακή μετάβαση βρίσκεται στο επίκεντρο συζητήσεων εδώ και πολλά χρόνια- αλλά η πανδημία έχει δώσει την ευκαιρία να γίνει αυτό πράξη πιο σύντομα από ό, τι θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Θα πρέπει, ωστόσο, να κάνουμε ορθές επιλογές.
Η ζήτηση της ενέργειας μειώθηκε κατά 3,8% το πρώτο τρίμηνο του 2020 ως αποτέλεσμα των σημαντικών περιορισμών στις μεταφορές, αερομεταφορές και στη συνολική οικονομική δραστηριότητα. Οι εκπομπές ρύπων μειώθηκαν κατά 5%.
Ο κίνδυνος είναι ότι, όταν ο COVID-19 τεθεί υπό έλεγχο, η ζήτηση και οι εκπομπές θα μπορούσαν εύκολα να επιστρέψουν στα προ-πανδημικά επίπεδα. Υπάρχει μόνο μια μικρή πιθανότητα για να αποφευχθεί αυτό, και να καθορίσουμε την πορεία μας για το μέλλον: σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, πρέπει να δράσουμε πριν το τέλος του 2020.
Για τον ενεργειακό τομέα, πιστεύω ότι αυτό θα σήμαινε την επιτάχυνση κάποιων τάσεων που είναι ήδη υπό εξέλιξη: συγκεκριμένα η απανθρακοποίηση, η αποκέντρωση και η ψηφιοποίηση.
1. Ώθηση στην απανθρακοποίηση
Η τρέχουσα τάση της εξ αποστάσεως εργασίας θα εξακολουθεί να αυξάνεται, κυρίως ως τρόπος διαχείρισης μελλοντικών κινδύνων. Κατά συνέπεια, η κατανάλωση ενέργειας αναμένεται να μειωθεί, βάσει των μέτρων για μια βιώσιμη ενέργεια.
Παράλληλα, η ηλεκτροδότηση και η ανανεώσιμη ενέργεια θα συνεχίσουν να εξελίσσονται. Οι επενδύσεις στα ορυκτά καύσιμα ήδη παρουσιάζουν μείωση. Αυτό οφείλεται μερικώς στην κλιματική αλλαγή, αλλά αποτελεί και μια αντίδραση στις ολοένα και χαμηλότερες αποδόσεις, όπως αποδεικνύεται από τη συνεχή πτώση στις τιμές του πετρελαίου.
Ωστόσο, σύμφωνα με μια βιομηχανία όπως η Mitsubishi Heavy Industries (MHI), εντοπίζονται δύο βασικές προκλήσεις για την ηλεκτροδότηση.
Η πρώτη αφορά την προστασία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Πρόκειται για την ανάπτυξη αποθηκευτικών Σταθμών μεγάλης κλίμακας, με ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα στον κόσμο, το Advanced Clean Energy Storage, να είναι υπό εξέλιξη στην περιοχή Γιούτα των Ηνωμένων Πολιτειών. Διερευνά διαφορετικές μορφές αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας, συμπεριλαμβάνοντας τις διαδικασίες ηλεκτρόλυσης για την παραγωγή υδρογόνου.
Το υδρογόνο θεωρείται επίσης ως μια λύση για τη δεύτερη πρόκληση. Η πρόκληση αυτή αφορά βιομηχανίες που είτε δυσκολεύονται να ηλεκτροδοτήσουν τη λειτουργία τους, είτε να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, όπως τις βαριές μεταφορές, τις αερομεταφορές, την παραγωγή χάλυβα και παραγωγή τσιμέντου.
Ένα σύνολο κυβερνητικών προγραμμάτων βρίσκεται σε εξέλιξη για να υποστηρίξει τη μετάβαση προς το υδρογόνο. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόσφατα ανακοίνωσε τη στρατηγική της για το υδρογόνο, που μέχρι σήμερα αφορά περιορισμένο τμήμα της αγοράς. Αλλά αύξηση της παραγωγής σημαίνει αύξηση της ζήτησης. Και η ζήτηση δεν μπορεί να ικανοποιηθεί από την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου, η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται σε αρχικά στάδια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αντιληφθεί ότι θα χρειαστεί να παρακάμψει την παραγωγή «μπλε» υδρογόνου, η οποία μετατρέπει το φυσικό αέριο σε υδρογόνο και δεσμεύει τις εκπομπές διοξειδίου το άνθρακα μέσω της διαδικασίας Δέσμευσης και Αποθήκευσης Άνθρακα.
2. Για τους ανθρώπους, από τους ανθρώπους
Ένα βασικό στοιχείο για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης είναι η αποκέντρωση. Πρόκειται για μια αλλαγή του υφιστάμενου παραδοσιακού επιχειρηματικού μοντέλου, βάσει του οποίου εταιρίες με το μονοπωλιακό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας διανέμουν την ενέργειά τους από μεγάλους σταθμούς παραγωγής ενέργειας προς τον τελικό χρήστη.
Αυτό που το αντικαθιστά είναι ένα δίκτυο διανομής ενέργειας με ένα δημοκρατικό επιχειρηματικό μοντέλο στο οποίο οι καταναλωτές ενέργειας διαχειρίζονται το δικό τους ενεργειακό σχέδιο. Μια τέτοια δομή θα μπορούσε να περιλαμβάνει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σπίτια και εργοστάσια, μπαταρίες και κυψέλες καυσίμου, μεταξύ άλλων.
Σύμφωνα με το κεντρικό πρότυπο, παράγεται και διανέμεται περισσότερη ενέργεια όταν η ζήτηση κορυφώνεται. Σε ένα αποκεντρωμένο σύστημα, η ευέλικτη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιείται για τη διαχείριση της διανομής και της σταθερότητας του δικτύου. Είναι πάρα πολλοί οι παράγοντες που πρέπει να λειτουργούν εναρμονισμένα, όπως οι καταναλωτές ενέργειας, εξοπλισμοί και τα πρότυπα ζήτησης.
Αρκετές χώρες και εταιρείες ενέργειας πειραματίζονται με νέους μηχανισμούς αγοράς για τη διαχείριση αυτών των προκλήσεων με τρόπο που παρέχει να κίνητρα στους καταναλωτές: η αγορά ενέργειας στην Κορνουάλη ή στο Βερμόντ, για παράδειγμα.
3. Η ψηφιοποίηση προωθεί την ενεργειακή μετάβαση
Κρίσιμο για την επιτυχία τέτοιων συστημάτων είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ο οποίος έχει προωθηθεί ιδιαίτερα μετά την πανδημία.
Απαιτείται εξαιρετικά εξελιγμένη αυτοματοποίηση και ανάλυση της διαχείριση ενός συστήματος που τροφοδοτείται από μια αύξηση των διαφόρων πηγών ενέργειας.
Οι υποστηρικτικές τεχνολογίες όπως τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ως μηχανές πρόβλεψης, η νοημοσύνης των μηχανών, το Ίντερνετ των πραγμάτων και οι τεχνολογίες blockchain είναι ζωτικής σημασίας για τις απαραίτητες αναλύσεις και για τον υπολογισμό της απαιτούμενης ενέργειας που χρειάζεται για το δίκτυο κατανομής.
Μέχρι σήμερα, τέτοιου είδους εφαρμογές δεν έχουν αξιοποιηθεί πλήρως στη βιομηχανία ηλεκτρικής ενέργειας. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία των μεμονωμένων τμημάτων των νέων ενεργειακών συστημάτων είναι πολύ σημαντικό η ψηφιοποίηση να κινηθεί από το τρέχον στάδιο «casual IT»- στο οποίο πολλές εταιρείες εξακολουθούν να πειραματίζονται κατά κύριο λόγο- προς ένα «serious IT» στάδιο- στο οποίο οι ψηφιακές τεχνολογίες ωριμάζουν, ενσωματώνονται πλήρως και είναι σημαντικότατες για τις επιχειρήσεις.
Παραδείγματα αποτελούν- μεταξύ άλλων- εικονικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας, διαχείριση οικιακής ενέργειας (όπως Hive, Google Nest), Cloud Computing λύσεις (όπως το Energy Cloud), και «ψηφιακά δίδυμα» (όπως MHPS-Tomoni), τα οποία δημιουργούν εικονικά αντίγραφα ενεργειακών σταθμών ή δικτύων.
Χρειάζεται να γίνουν περισσότερα βήματα για να μπορέσουν, στην πράξη, να εγκατασταθούν τα νέα δίκτυα κατανομής.
Προς τη σωστή κατεύθυνση
Για να αποφευχθεί η επιστροφή στον άνθρακα, η ταχεία προώθηση των παραπάνω τριών τάσεων πρέπει να αποτελεί άμεση προτεραιότητα για τις εταιρείες ενέργειας, για τα ρυθμιστικά συμβούλια και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής καθώς ξεπερνάμε την ύφεση του COVID-19.
Η επιτυχής προώθηση της απανθρακοποίησης, της αποκέντρωσης και της ψηφιοποίησης, έτσι ώστε η κοινωνία να εξελιχθεί- είτε βρισκόμαστε σε στάδιο αναπροσαρμογής παλαιών δομών, είτε σχεδιάζουμε εκ νέου τα ενεργειακά μας συστήματα- απαιτεί ισορροπία μεταξύ των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών προτεραιοτήτων. Η υιοθέτηση οικονομετρικών προσεγγίσεων, όπως του δείκτη MHI’s QoEn για τις ενεργειακές δομές, μπορεί να βοηθήσει τις πόλεις ανά τον κόσμο ώστε να βρουν αυτήν την ισορροπία.
Με τον τρόπο αυτό, οι κυβερνήσεις και οι πολεοδόμοι μπορούν να διασφαλίσουν ότι θα αναπτύξουμε με σωστό τρόπο τις υποδομές ενέργειας- τόσο για τις οικονομικές μας ανάγκες όσο και για το περιβάλλον.
*Αντιπρόεδρος του τομέα Ενεργειακών Συστημάτων, «Mitsubishi Heavy Industries»
**πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org
