Η Πελαγία δεν είναι η μέδουσα της αθανασίας

του Ηλία Μαγκλίνη

Όρθιος πάνω στο σαπ, με πόδια που τρέμουν ελαφρά στην προσπάθειά μου να κρατήσω την ισορροπία μου, πλέω μέσα στον κόλπο της Βουλιαγμένης.

Δεν πέφτω πια όπως έπεφτα –με το παραμικρό κύμα από τα σκάφη που τραβάνε τους σκιέρ ολόγυρα–, οι άτσαλες αυτές πτώσεις στο νερό όμως έχουν την πλάκα τους, χώρια που σε δροσίζουν μετά την κάψα του ήλιου τόση ώρα πάνω στη σανίδα.

Σήμερα, όμως, έχω ένα λόγο να μη θέλω να πέσω στο νερό.

Το όνομα αυτής, Πελαγία νοκτιλούκα (Pelagia noctiluca). Μετράω συνολικά επτά: διάφανα μοβ «μανιτάρια» με πλοκάμια και με τα τοξικά τους νήματα να φτάνουν το ένα μέτρο.

Αχ, Πελαγία, λέω αναστενάζοντας και κάθομαι οκλαδόν. Αχ, Πελαγία, δεν έχεις τις χάρες της Τurritopsis dohrnii, της λεγόμενης «μέδουσας της αθανασίας».

Το 1988 ο Κρίστιαν Σόμερ, Γερμανός φοιτητής Θαλάσσιας Βιολογίας, στα ανοικτά του Πορτοφίνο εντόπισε στα δίχτυα του μια τέτοια μέδουσα.

Μελετώντας την, είδε ότι το παράξενο ον αρνούνταν πεισματικά να πεθάνει. Φαινόταν να γερνάει κατά την αντίθετη κατεύθυνση, να γίνεται δηλαδή όλο και νεότερη μέχρις ότου έφτανε στο αρχικό στάδιο της ανάπτυξης, οπότε και ο κύκλος της ζωής ξανάρχιζε.

Ιταλοί βιολόγοι το 1996 δημοσίευσαν μελέτη «Αντιστρέφοντας τον κύκλο της ζωής», όπου περιέγραφαν με ποιον τρόπο το είδος επέστρεφε στο πρώτο στάδιο ύπαρξής του, «αποφεύγοντας τον θάνατο και αποκτώντας αθανασία».

Το είδος βρίσκεται στα νερά όλου του πλανήτη, ταξιδεύοντας ως λαθρεπιβάτης στα θαλάσσια ύδατα που χρησιμοποιούνται για έρμα στα φορτηγά σκάφη. Εξακολουθούμε, ωστόσο, να αγνοούμε με ποιον τρόπο επιτυγχάνει την επιστροφή στην πρώτη νεότητα.

Ο Ιάπωνας επιστήμονας Σιν Κουμπότα πιστεύει ότι εάν αποκρυπτογραφήσουμε τον τρόπο με τον οποίον η μικρή μέδουσα επιστρέφει στη νεότητα, θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε κι εμείς την αθανασία. Βέβαια, πολλοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι ο όρος αθανασία εδώ είναι παραπλανητικός: τα κύτταρα είναι αθάνατα, όχι ο οργανισμός. Δεν ξέρουμε τι σημαίνει αυτό για τον άνθρωπο, όχι ακόμη τουλάχιστον.

«Ανέκαθεν γνωρίζαμε ότι το μυστικό της αθανασίας κρυβόταν στον πυθμένα των θαλασσών», έγραφαν το 2012 οι New York Times, αναφερόμενοι στη «μέδουσα της αθανασίας».

Επιστρέφω στην ακτή. Καθώς πλησιάζω, βλέπω στα βράχια του Ναυτικού Ομίλου της Βουλιαγμένης τον Μανόλη να βγάζει μιαν άτυχη Πελαγία μέσα απ’ το νερό με ένα κουβαδάκι. Λίγο αργότερα, σκύβω από πάνω της και την κοιτάζω πάνω στον απόμερο βράχο: λιώνει αργά αργά κάτω από τον ήλιο σαν φρουί ζελέ παρατημένο έξω απ’ το ψυγείο.

*πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα «Η Καθθημερινή»