του Carl Bildt*
Oι προθέσεις του προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν αναφορικά με την Ουκρανία δεν αμφισβητούνται. Θέλει να βάλει τέλος στο καθεστώς της ανεξάρτητης πολιτικής οντότητας και να ενσωματώσει το έδαφός της στη Ρωσική Ομοσπονδία. Κατά τη γνώμη του, η επίτευξη αυτού του στόχου θα αναιρούσε δύο μείζονα ιστορικά σφάλματα που διαπράχθηκαν τον προηγούμενο αιώνα: Πρώτον, η δυνατότητα της Δημοκρατίας της Ουκρανίας να υπάρχει εντός του πλαισίου της Σοβιετικής Ένωσης και, δεύτερον, το ότι επιτράπηκε σε αυτή τη Δημοκρατία να γίνει ένα ανεξάρτητο εθνικό κράτος.
Πόσο πιθανή είναι μια τέτοια κατάληξη; Θεωρητικά, ο ρωσικός στρατός θα μπορούσε να προωθείται βιαίως στα αχανή ουκρανικά εδάφη επί χρόνια, μετατρέποντας τα αστικά κέντρα σε ερείπια. Όμως, ένα δίδαγμα που προέρχεται από τις περιοχές τις οποίες η Ρωσία έχει καταφέρει να ελέγξει μετά την 24η Φεβρουαρίου είναι πως αυτό θα απαιτούσε την εγκαθίδρυση ενός σκληρού καθεστώτος καταστολής, την αναγκαστική ρωσοποίηση και την εκτεταμένη εξάλειψη των αντιπάλων του. Κι αυτό, με τη σειρά του, θα είχε ως προϋπόθεση μια μαζική και ευρεία εξεύρεση πόρων σε όλη τη Ρωσία.
Μέχρι στιγμής, ο Πούτιν έχει διστάσει να δώσει μια τέτοιου είδους εντολή, ακόμη και σε όρους πολέμου. Σε μια τέτοια περίπτωση, πάντως, μια πλήρως επιστρατευμένη Ρωσία θα ήταν μια χώρα πλήρως αποσυνδεδεμένη από τη Δύση. Μια χώρα που θα ήταν αναγκασμένη να εξαρτηθεί σε ακόμη πιο δραματικό βαθμό από την Κίνα.
Την ίδια στιγμή, με την πρόσφατη απόφασή της να αναγνωρίσει στην Ουκρανία (και τη Μολδαβία) το καθεστώς της υποψήφιας προς ένταξη χώρας, η ΕΕ έκανε ένα στρατηγικό βήμα, το οποίο θα έχει ευρύτατες συνέπειες στα επόμενα χρόνια. Ενώ ο Πούτιν κλιμάκωσε ραγδαία τις προσπάθειές του να εξαφανίσει την Ουκρανία τον Φεβρουάριο, η ΕΕ έχει πλέον σπεύσει να ενισχύσει τη στήριξή της προς τη χώρα και να τη βοηθήσει να οικοδομήσει ένα πιο λαμπρό μέλλον.
Ασφαλώς, η επίσημη ένταξη της Ουκρανίας δεν είναι κάτι που θα γίνει άμεσα. Παρ’ όλα αυτά, προσκαλώντας την να ενταχθεί, η ΕΕ δεσμεύτηκε για την επιβίωση του ουκρανικού κράτους απέναντι στη σφαγή που επιχειρεί η Ρωσία. Εκτός της στρατιωτικής βοήθειας που ήδη προσφέρεται, αυτό θα απαιτήσει πολύ ουσιαστική οικονομική στήριξη, για όσο διάστημα συνεχίζεται η επίθεση της Ρωσίας. Ο πόλεμος είναι μια ακριβή υπόθεση.
Η Ευρώπη έκανε το σωστό βήμα. Άλλωστε, η εξαφάνιση ενός ευρωπαϊκού κράτους θα απειλούσε την ασφάλεια όλων των Ευρωπαίων, για να μην αναφερθούμε στην υπονόμευση της διεθνούς σταθερότητας και το άνοιγμα του κουτιού της Πανδώρας σε άλλα ζητήματα.
Η ΕΕ κατέστησε σαφές ότι πρόθεσή της είναι να παραμείνει προσηλωμένη στην υπεράσπιση των υπαρχόντων κρατών, αναγνωρίζοντας ότι το απαραβίαστο των συνόρων αποτελεί το θεμέλιο της ευρωπαϊκής ασφάλειας και της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Για τον λόγο αυτόν, οφείλει να εμμείνει στη μη αναγνώριση οποιασδήποτε περιοχής που έχει κατακτήσει η Ρωσία – συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας. Έτσι, σήμερα, είναι αδιανόητο το σενάριο που θέλει την ΕΕ να αποδέχεται τον διαμελισμό και την εξαφάνιση της Ουκρανίας. Το ερώτημα που τίθεται, κατά συνέπεια, είναι εάν ο Πούτιν θα συμφωνήσει να υποχωρήσει ή εάν είναι η αλλαγή καθεστώτος ή η κατάρρευση της Ρωσίας που θα οδηγήσουν σε ένα παρόμοιο αποτέλεσμα. Εδώ, ουσιαστικά, έχουν οδηγηθεί τα πράγματα μετά τον επιθετικό πόλεμο που ξεκίνησε ο Πούτιν στις 24 Φεβρουαρίου.
*διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας την περίοδο 2006-14 και πρωθυπουργός στο διάστημα 1991-94, όταν διαπραγματεύτηκε την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, σήμερα είναι συμπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων
**πρώτη δημοσίευση: www.ot.gr
