Ο μπολσεβικισμός της μετανεωτερικότητας

του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Η πολιτική ορθότητα στηρίζεται σε ένα αρχικό θεώρημα. Η κοινωνία μας είναι άρρωστη και κάποιοι αναλαμβάνουν να τη θεραπεύσουν. Απ’ αυτή την άποψη δεν διαφέρει από όσες θεωρίες έχουν ιστορικά αποπειραθεί να διορθώσουν τις κοινωνικές δυσλειτουργίες – βλέπε ανισότητες ή αδικίες. Απ’ αυτή την άποψη, επίσης, η πολιτική ορθότητα μπορεί να θεωρηθεί ως διάδοχη κατάσταση των διαφόρων επαναστατικών συστημάτων που διέπρεψαν τον εικοστό αιώνα. Ας μην ξεχνάμε ότι ένα από τα πρώτα πράγματα που άλλαξαν οι ολοκληρωτισμοί, πριν ακόμη από τις κοινωνικές δομές, ήταν το λεξιλόγιο. Από την απλούστερη προσφώνηση της καθημερινότητας. Στη Γαλλική τρομοκρατία δεν ήσουν «κύριος». Ήσουν «πολίτης», στη Ρωσική έγινες «σύντροφος» και στον φασισμό «καμαράτε». Απ’ αυτή την άποψη η πολιτική ορθότητα είναι ένας μεταμοντέρνος τρόπος επανάστασης, μια επανάσταση μετά την αποτυχία και την εγκατάλειψη της ιδέας της επανάστασης. Για να θεραπεύσεις τις ασθένειες του κόσμου δεν χρειάζεται να αλλάξεις τις κοινωνικές δομές. Φτάνει να αλλάξεις τις λέξεις που τις περιγράφουν.

Στον Δυτικό κόσμο ο ρατσισμός εναντίον των εγχρώμων έχει ατροφήσει. Μπορεί να υπάρχουν θύλακοι που τον κρατούν ζωντανό, όμως σίγουρα δεν έχει το κοινωνικό βάρος που είχε τον καιρό του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Η επιμονή σε ένα αντιρατσιστικό λεξιλόγιο με το οποίο η προοδευτική κοινότητα μάχεται κατά του εξασθενημένου φαινομένου έχει στόχο τη διατήρηση της κοινωνικής ενοχής και κατ’ επέκταση την απόκτηση εξουσίας από τους εισαγγελείς που την καταγγέλλουν και την καταδικάζουν.

Διάβασα μια μεγάλη έρευνα του ιταλικού περιοδικού Espresso για τη βία κατά των γυναικών. Αφορμή ήταν η Παγκόσμια Ημέρα της εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών. Αυτές οι «παγκόσμιες ημέρες» αξίζουν ό,τι αξίζουν. Θα έπρεπε κάποιος κάποτε να ερευνήσει αν επηρεάζουν την κοινωνική συμπεριφορά ή αν απλώς βοηθούν τον κοινωνικό ναρκισσισμό όσων τις αναδεικνύουν. Επανέρχομαι στο περιοδικό το οποίο, σημειωτέον, εκδίδεται σε μια χώρα της οποίας πρωθυπουργός είναι γυναίκα – εκτός κι αν εξαιρείται από το γένος των γυναικών επειδή είναι ακροδεξιά. Στατιστικά στοιχεία που στόχο έχουν να αποδείξουν πως η Δυτική κοινωνία είναι πατριαρχική, άρα σεξιστική, άρα επιρρεπής προς τις γυναικοκτονίες. Αναρωτιέμαι πόσο λειτουργική είναι η έννοια της πατριαρχίας τον 21ο αιώνα και τι ακριβώς σημαίνει για τις κοινωνίες της Δύσης. Ένα στερεότυπο παντός καιρού που μπορεί να έχει αναλυτική αξία για τη Ρωσία του Πούτιν, όμως ακούγεται σχεδόν αστείο για την Ολλανδία ή τη Γερμανία. Εκτός αν αναφερόμαστε στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς που αποτελούν τμήμα της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Θα είχε ενδιαφέρον μια έρευνα που να παρακολουθούσε τη σχέση των σημερινών γυναικοκτονιών με την αύξηση των μεταναστευτικών πληθυσμών. Τι λέω κι εγώ; Οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί ανήκουν στα προστατευόμενα είδη της πολιτικής ορθότητας. Οταν μιλάμε για «πατριαρχία» μιλάμε για την κυριαρχία του λευκού Ευρωπαίου άνδρα. Οι υπόλοιποι εξαιρούνται διότι ανήκουν σε άλλους πολιτισμούς, που δεν αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα.

«Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον Δυτικό κόσμο, το φάντασμα της πολιτικής ορθότητας». Είναι ο μπολσεβικισμός της μετανεωτερικότητας. Μπορεί να μη χρησιμοποιεί όπλα, όμως αξιοποιεί τη βία της έκφρασης η οποία προσπαθεί να σβήσει ό,τι παλιό κυκλοφορεί στον κόσμο μας. Η «κουλτούρα της ακύρωσης» αυτό επιδιώκει. Ο πολεμοχαρής και φαλλοκράτης Όμηρος γίνεται αποδεκτός στο Netflix μόνον αν ο Αχιλλέας γίνει μαύρος. Μην ξεχνάμε ότι στα πρώτα βήματα της όλης υπόθεσης βρίσκεται η «Μαύρη Αθηνά», όπου ο συγγραφέας της προσπαθεί να αποδείξει τις αφρικανικές ρίζες του κλασικού ελληνικού πολιτισμού. Η Μαίρη Λέφκοβιτς, που ανασκεύασε τις ανοησίες του Μπερνάλ, βρήκε ελάχιστους υποστηρικτές στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο, όπως και ο Συλβαίν Γκουγκενχάιμ στο γαλλικό, επειδή υποστήριξε πως ο ελληνικός πολιτισμός πέρασε στη Δύση μέσα από τους αντιγραφείς των μονών και όχι μέσα από τους Αραβες.

Η πολιτική ορθότητα γεννήθηκε στα αγγλοσαξονικά πανεπιστήμια, σήμερα όμως έχει καταλάβει μεγάλες περιοχές των μέσων μαζικής επικοινωνίας και της πολιτικής. Είναι ο σπασμός ενός πολιτισμού που έχει χάσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και φοβάται τα επιτεύγματά του διότι του προκαλούν ανασφάλεια. Απ’ αυτή την άποψη η ασφάλεια που παρέχει η σκέψη της κλασικής αρχαιότητας είναι ίσως το αντίδοτο.

*πρώτη δημοσίευση: Kathimerini.gr