του Χρίστου Αλεξόπουλου
Τα σύγχρονα παγκόσμιας εμβέλειας προβλήματα, που δημιουργεί η δραστηριότητα των κοινωνιών και απειλούν την βιωσιμότητα τους, ενώ παράλληλα προκαλούν μεγάλες ανισότητες και ανισορροπίες μεταξύ τους, όπως είναι ο κίνδυνος λειψυδρίας στην Ελλάδα και γενικότερα στον πλανήτη, δεν απασχολούν το πολιτικό σύστημα ακόμη και σε προεκλογικές περιόδους.
Τα κόμματα δεν καταθέτουν ολοκληρωμένες με μακροπρόθεσμη οπτική προτάσεις για την αντιμετώπιση και την ανακοπή των συνεχώς μειούμενων αποθεμάτων νερού, το οποίο είναι βασική παράμετρος της ανθρώπινης ζωής, αλλά το περιεχόμενο της αντιπαράθεσης εξαντλείται στο ερώτημα, εάν το νερό είναι δημόσιο αγαθό ή μέσο για την αποκόμιση κέρδους στον οικονομικό τομέα.
Η προεκλογική αντιπαράθεση είναι αποκαλυπτική για την εξάντληση του «πολιτικού διαλόγου» σε ηθικολογικού χαρακτήρα αντιπαραθέσεις, χωρίς να κάνουν προτάσεις για την μακροπρόθεσμη επίλυση του προβλήματος, η οποία είναι βιώσιμη και διασφαλίζει την ανθρώπινη ζωή και την βιοποικιλότητα.
Ο υψηλός βαθμός διακινδύνευσης των κοινωνιών λόγω της λειψυδρίας σε παγκόσμιο επίπεδο ώθησε τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών στην διοργάνωση της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Νερό τον Μάρτιο του 2023 στη Νέα Υόρκη στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η οποία δυστυχώς ολοκληρώθηκε χωρίς αποφάσεις για την λήψη επαρκών και συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπιση αυτού του ζωτικής σημασίας κινδύνου για την ανθρώπινη ζωή.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Antonio Guterres κάλεσε την παγκόσμια κοινότητα να διαχειρισθεί καλύτερα και πιο λειτουργικά τους υδάτινους πόρους με την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης. Η λειτουργική και βιώσιμη διαχείριση του νερού στην παραγωγή τροφίμων και γενικότερα στην γεωργία θα βοηθήσει και στην αντιμετώπιση της φτώχιας και της πείνας σε πολλές περιοχές του πλανήτη.
Δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή κάθε τέταρτος ή τέταρτη, δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και όσο περνάει ο χρόνος, το πρόβλημα θα οξύνεται. Τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποιούν για την επερχόμενη υδάτινη κρίση, εάν δεν ληφθούν μέτρα.
Είναι εμφανές, ότι οι πολίτες ως άτομα από το ένα μέρος αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα στα στενά όρια του τόπου, που κατοικούν και από το άλλο μέρος η οπτική τους ως προς τον χρόνο εξαντλείται στα όρια του βιολογικού χρόνου. Ανάλογα όρια έχει και η πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας, η οποία με αυτό τον τρόπο ουσιαστικά υποσκάπτει το μέλλον και την κοινωνική προοπτική.
Ο κίνδυνος της λειψυδρίας και οι διαστάσεις του σε πλανητικό επίπεδο δείχνουν, πόσο σημαντική παράμετρος είναι η διασφάλιση της επάρκειας των υδάτινων πόρων για την παγκόσμια κοινότητα, ενώ ταυτοχρόνως είναι αποκαλυπτικές για την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να αντιληφθεί και να διαχειρισθεί λειτουργικά τις νέες πλανητικές ανισορροπίες.
Στην Ελλάδα σύμφωνα με τον καθηγητή υδρογεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Κωνσταντίνο Βουδούρη στο πλαίσιο συνέντευξης του στο Ethnos.gr (12.3.2023) το καλοκαίρι αυτής της χρονιάς το πρόβλημα της λειψυδρίας θα είναι έντονο σε μερικές περιοχές μετά τον ζεστό, άνυδρο και με ελάχιστες χιονοπτώσεις χειμώνα.
Εάν δεν ληφθούν μέτρα και δεν γίνουν τα αναγκαία έργα από την πολιτεία, η λειψυδρία θα απειλεί την χώρα στο μέλλον. Επειδή δε οι βροχοπτώσεις σημειώνονται ανισομερώς, μερικές περιοχές κινδυνεύουν περισσότερο, όπως η Βορειοανατολική Πελοπόννησος, η Ανατολική Κρήτη αλλά και η Θεσσαλία λόγω της μεγάλης κατανάλωσης νερού για την άρδευση. Στην όξυνση του προβλήματος θα συμβάλλει και η μεγάλη τουριστική κίνηση το καλοκαίρι.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η επισήμανση του καθηγητή, ότι η πολιτεία εδώ και χρόνια δεν προχωρεί σε κάποια ενέργεια για να αντιμετωπίσει ή να μειώσει την λειψυδρία. Βέβαια είναι πολύ φυσιολογικό και αναμενόμενο, αφού δεν κατατίθενται προτάσεις από τα κόμματα για την αντιμετώπιση αυτού του ζωτικής σημασίας προβλήματος για την ανθρώπινη ζωή, το οποίο ήδη πλήττει την παγκόσμια κοινότητα.
Η Γερμανία τα τελευταία 20 έτη χάνει κατά μέσο όρο 760 εκατομμύρια τόνους νερό κάθε χρόνο. Αιτίες είναι οι ξηρασίες, το λιώσιμο των πάγων και τα συνεχώς μειούμενα υπόγεια ύδατα σύμφωνα με μελέτη του Geoforschungszentrum Potsdam (GFZ, Ερευνητικό Κέντρο Γεωεπιστημών στο Πότσδαμ).
Από το 2002 χάθηκαν συνολικά 15,2 κυβικά χιλιόμετρα νερού, ενώ η ετήσια κατανάλωση νερού σε όλους τους τομείς είναι 20 κυβικά χιλιόμετρα. Αξιοσημείωτο είναι επίσης, ότι σύμφωνα με την έκθεση του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Γεωργίας της Γερμανίας για το 2022 το ένα τρίτο των δέντρων πλήττεται από τις παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής (ξηρασίες, υψηλές θερμοκρασίες και μείωση των υδάτινων πόρων). Ο υπουργός Γεωργίας Gem Ozdemir είπε, ότι «Το δάσος είναι ένας ασθενής, που χρειάζεται την βοήθεια μας».
Το καλοκαίρι το 2022 η Ιταλία επλήγη από πρωτοφανή ξηρασία, η οποία προκάλεσε μεγάλη ζημιά στην γεωργική οικονομία κυρίως στην Βόρεια Ιταλία. Ορισμένες περιοχές μάλιστα θεωρήθηκε, ότι έπρεπε να κηρυχθούν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Με την έναρξη του 2023, τον Φεβρουάριο, καταγράφεται πάλι ανεπάρκεια νερού, με αποτέλεσμα να «ξυπνούν» πάλι φόβοι για επανάληψη των συνθηκών του 2022. Ήδη η κυβέρνηση της Giorgia Meloni λαμβάνει μέτρα για την διαχείριση της λειψυδρίας.
Επίσης η επάρκεια του πόσιμου νερού στη Μάλτα απειλείται από τις παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής. Αυτό το νησιωτικό κράτος αντλεί το νερό του από τα υπόγεια ύδατα, τα οποία βρίσκονται εκατοντάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, των οποίων όμως ο όγκος μειώνεται.
Το καλοκαίρι το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο, διότι οι 520.000 κάτοικοι του νησιού υποδέχονται πάνω από 2 εκατομμύρια επισκέπτες κατά την διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Μπορεί κανείς εύλογα να υποθέσει, ότι η ανεπάρκεια νερού θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην οικονομία της Μάλτας και μέσω αυτής σε πολλούς ακόμα τομείς δραστηριοποίησης της τοπικής κοινωνίας.
Ανάλογα φαινόμενα καταγράφονται σε πλανητικό επίπεδο, τα οποία επιβάλλουν την άμεση λήψη μέτρων, που θα έχουν επιπτώσεις στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και στον τρόπο ζωής των πολιτών. Αυτά τα μέτρα πρέπει να αντιμετωπίζουν τα γενεσιουργά αίτια αυτής της επικίνδυνης ανισορροπίας και να μην οριοθετούνται από την οπτική του βιολογικού χρόνου στο ατομικό επίπεδο ή από την χρονική διάρκεια διακυβέρνησης από τα κόμματα στο πολιτικό πεδίο.
Στην Ελλάδα ακόμη δεν έχει συνειδητοποιηθεί επαρκώς ο βαθμός διακινδύνευσης στο κοινωνικό πεδίο, διότι δεν γίνεται συστηματική ενημέρωση, ενώ δεν κατατίθεται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός από το πολιτικό σύστημα για την αναίρεση των γενεσιουργών αιτίων, διότι θα έχει πολιτικό κόστος. Είναι πιο εύκολο και ανέξοδο για τα κόμματα να ηθικολογούν για το αν είναι δημόσιο αγαθό το νερό, ενώ αυτό θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο, διότι η επάρκεια του αποτελεί βασική προϋπόθεση για την βιωσιμότητα τόσο του ανθρώπου όσο και της βιοποικιλότητας.
Ο χρόνος όμως «τρέχει» και οι κοινωνίες πρέπει να ενεργοποιηθούν για την αντιμετώπιση αυτής της ανισορροπίας. Δυστυχώς η πολιτική διαχείριση του χρόνου είναι πολύ αργή και έπεται των εξελίξεων. Και αυτό πρέπει να αλλάξει χωρίς καμιά καθυστέρηση.
Σημαντικό ρόλο για την αναγκαία επιτάχυνση της αντιμετώπισης της λειψυδρίας μπορεί και πρέπει να παίξει η κοινωνία πολιτών με τις δομές, που διαθέτει και κυρίως αυτών, που έχουν περιβαλλοντικό προσανατολισμό. Είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών και ο διάλογος με το πολιτικό σύστημα σε θεσμοθετημένες διαδικασίες.
*πρώτη δημοσίευση: Metarithmisi.gr
