του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Οι περίφημες «νομαδικές κοινωνίες» ήσαν ομάδες ανθρώπων που πήγαιναν από τόπο σε τόπο σε αναζήτηση καλύτερων όρων επιβίωσης. Στη συνέχεια, όταν δημιουργήθηκαν μεγάλα σύνολα, είχαμε διάφορες φυλές οι οποίες όχι μόνον μετακινούντο αλλά εισέβαλαν και σε άλλες περιοχές για να επιβιώσουν δια της αρπαγής και της λεηλασίας.
Στην εποχή μας, ιδιαίτερα δε μετά τη βιομηχανική επανάσταση, η μετανάστευση είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο, το οποίο σήμερα αποτελεί και δεινό γεωπολιτικό όπλο. Υπό αυτή την έννοια, παρατηρώντας πρόσφατα γεγονότα και εξελίξεις, δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι όλοι οι μετανάστες και πρόσφυγες έρχονται στη Δύση αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής.
Κάποτε οι Έλληνες, οι Ιταλοί, οι Ιρλανδοί, οι Ισπανοί και άλλοι που κατά κύματα έφευγαν από τις φτωχές περιοχές τους αναζητώντας καλύτερη ζωή σε πλουσιότερες χώρες όπως η Αμερική για παράδειγμα, όντως είχαν μέσα τους τη φλόγα της δημιουργίας και της προσωπικής βελτίωσης.
Οι περισσότεροι από τους Αλβανούς, Πολωνούς, Εσθονούς, Ρουμάνους και άλλους Κεντροευρωπαίους που ήλθαν στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού στις χώρες τους, είχαν την ίδια φλόγα. Εξαίρεση αποτελούν οι Αλβανοί κακοποιοί που έβγαλε και από τις φυλακές έστειλε στην Ελλάδα το κομμουνιστικό καθεστώς των γειτόνων, πριν καταρρεύσει και αυτό.
Σήμερα, από τις 250.000 τέτοιους μετανάστες που ήλθαν στη χώρα μας, είναι ζήτημα αν παραμένουν οι 40.000. Οι υπόλοιποι αρκετά πετυχημένοι επέστρεψαν στις πατρίδες τους και κάποιοι διαπρέπουν εκεί. Όπως το ίδιο συμβαίνει και με τις 400.000 Έλληνες επιστήμονες και πτυχιούχους, που την πρόσφατη δεκαετία της κρίσης, μετακόμισαν εντός και εκτός Ευρώπης για να ζήσουν καλύτερα και να πετύχουν κάτι καλό στη ζωή τους.
Από το σημείο αυτό και μετά, αρχίζουν τα περίεργα. Τα επτά τελευταία χρόνια, η Ευρώπη δέχθηκε 6 εκατ. νόμιμους και παράνομους μετανάστες από Συρία, Τουρκία, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Λιβύη, Υποσαχάρια Αφρική και Ιράκ.
Οι περισσότεροι από αυτούς είναι μουσουλμάνοι και προέρχονται από χώρες που φημίζονται για το ισχυρό Ισλάμ τους. Το 60% εισήλθε στην Ευρώπη με τη βοήθεια και συνενοχή δουλεμπόρων και ναρκεμπόρων, οι οποίοι κολυμπούν στο χρήμα.
Κατά τις ιταλικές αρχές, το 60% των μεταναστών από σαπιοκάραβα, είχε πάνω του πάνω από 10.000 ευρώ, χρησιμοποιούσε προωθημένης τεχνολογίας κινητά τηλέφωνα και δεν είχε κανένα στοιχείο ταυτότητας. Τα στοιχεία αυτά δίνουν μια άλλη διάσταση στο σημερινό φαινόμενο της μετανάστευσης, που κάποιοι το αξιοποιούν για πολιτικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Απαιτείται έτσι από την Ευρώπη μια συγκροτημένη μεταναστευτική πολιτική, πέρα από ιδεοληψίες και φαρισαϊκούς συναισθηματισμούς.
Συνήθως, όταν μιλάμε για «μεταναστευτική πολιτική», αναφερόμαστε στο σύνολο των νόμων, κανονισμών και διαδικασιών που αφορούν τη μετανάστευση και τη διαχείριση του μεταναστευτικού φαινομένου. Η πολιτική αυτή καθορίζει τις συνθήκες υποδοχής των μεταναστών, τις διαδικασίες για την είσοδο και τη διαμονή τους, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Οι πολιτικές μετανάστευσης μπορούν να περιλαμβάνουν μέτρα όπως η χορήγηση θεωρήσεων εισόδου, η προσφυγή σε προγράμματα εργατικής μετανάστευσης, η επιβολή περιορισμών στη μετανάστευση ή η απέλαση μεταναστών που παραβιάζουν τους νόμους. Επίσης, η μεταναστευτική πολιτική συχνά περιλαμβάνει την ένταξη και την παροχή υπηρεσιών στους μετανάστες που ζουν νόμιμα στη χώρα υποδοχής.
Η εστίαση, λοιπόν, των περισσότερων προσπαθειών των διάφορων πολιτικών μετανάστευσης, διεθνώς, αφορά τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών μέσω μέτρων ελέγχου συνόρων, καταπολέμησης του δουλεμπορίου και οργάνωσης της υποδοχής, ενώ, αντιθέτως, φαίνεται ξεκάθαρα πλέον ότι είναι αναγκαίο να επικεντρωθούμε στην αντιμετώπιση των βασικών αιτίων που οδηγούν στη μετανάστευση και που δεν είναι πάντα τε ευρέως διαδιδόμενα. Μόνο με την εξάλειψη αυτών είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και να δημιουργήσουμε έναν πιο δίκαιο και βιώσιμο κόσμο.
Και ας μην ξεγελούν κανέναν κάποιες «φωνές» για πάταξη των δουλεμπόρων και της παράνομης διακίνησης ανθρώπων, γιατί, όσο θα υπάρχει ανάγκη για μετανάστευση/ προσφυγιά, θα υπάρχουν πάντα και αυτοί που θα κερδίζουν από τη μεταφορά τους, που δεν σταματούν με τίποτα - είναι σαν να κόβεις τα κεφάλια μιας Λερναίας Ύδρας.
Απλά οικονομικά μιλώντας, κάθε ανάγκη, κάθε «ζήτηση» δημιουργεί «προσφορά» για την κάλυψή της. Και αυτό ισχύει από τη μετανάστευση και το δουλεμπόριο έως τη διακίνηση ναρκωτικών και κάθε μορφής λαθρεμπόριο... Μόνο με «πολιτικές» αντιμετώπισης της ρίζας των αιτιών τους είναι δυνατόν να καταπολεμηθούν αποτελεσματικά. Όλα τα άλλα είναι ημίμετρα, που κρύβουν αλλότρια συμφέροντα ή απλά έλλειψη λογικής και προκαταλήψεις...
Και από την άποψη αυτή, πρέπει πρωτίστως να γίνει αντιληπτό το περιεχόμενο του μεταναστευτικού ρεύματος. Είναι προϊόν γεωπολιτικής αποσταθεροποίησης (βλέπε Γαλλία, Βέλγιο, Σουηδία) ή πρόκειται για αποτέλεσμα αρνητικών παραγόντων, όπως η έλλειψη οικονομικών ευκαιριών, ο πολιτικός αποκλεισμός, οι ένοπλες συγκρούσεις, οι φυσικές καταστροφές και η κλιματική αλλαγή.
Η φτώχεια, η ανεργία, η δυσκολία πρόσβασης σε παιδεία και υπηρεσίες υγείας, όπως και η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας αποτελούν κοινά χαρακτηριστικά που συμβάλλουν στην αύξηση των κινήσεων μετανάστευσης, καθώς αναγκάζονται πολλοί άνθρωποι να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή, ασφάλεια και επιβίωση αλλού.
Πόσοι είναι, όμως, αυτοί που θέλουν ένα καλύτερο αύριο και όχι κάτι άλλο;
