του Γιάννη Ρούντου*
Ο Λόγος είναι αίτιο αλλά και αιτιατό ευγένειας: αίτιο και αιτιατό στοχασμού και συναισθημάτων, επικοινωνίας, εξημέρωσης και ειρηνικής συνύπαρξης. Αυτό είναι Πολιτισμός.
Η Βαρβαρότητα είναι βία και αίμα, καταστροφή και αφανισμός. Είναι απόκοσμη βοή, με οσμή πτωμάτων. Επικρεμάμενη απειλή πως μπορεί νάρθει “ξαφνικά μια νύχτα”, καθώς τρέφεται από το σκοτάδι. Η Βαρβαρότητα γεννά, κατά κανόνα, Βαρβαρότητα ως απάντηση. Αυτό είναι Πόλεμος.
Η Βαρβαρότητα δεν έχει Λόγο. Εκεί που πρυτανεύει ο Λόγος, δεν χωρεί η Βαρβαρότητα.
Ο Λόγος γίνεται το καταφύγιο κάθε απεγνωσμένου αιτήματος για να χαράξει κάποια ελπίδα “Σ’ αυτές τες σκοτεινές κάμαρες” - ένα φως από κάποια “Παράθυρα”, που αναζητούνται σε ερεβώδες περιβάλλον: “Όταν ανοίξει ένα παράθυρο θάναι παρηγορία” στην υπαρξιακή αγωνία του Ποιητή… αλλά, ίσως και απογοήτευση: “Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ / να τάβρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω./ Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.”
Στην τραγωδία του Πολέμου, όμως, στα καταφύγια δεν υπάρχουν παράθυρα, δεν υπάρχουν λέξεις τροχιοδεικτικές απαντήσεων και Λόγος, όταν η Βαρβαρότητα επελαύνει. Μόνον τρόμος και όλεθρος, δάκρυα, και οιμωγές αθώων ανθρώπων, θάνατος και θρήνος.
Αυτή η σκέψη μου, με αφορμή τα σημεία των καιρών και το παράλληλο πνεύμα του Ποιητή 120 χρόνια πριν -αν και για διαφορετική αφορμή- στο ποίημα “Τα Παράθυρα”, που έτυχε να διαβάζω και πάλι, συμπτωματικά κατά την ώρα των ειδήσεων και της τηλεοπτικής εικόνας από το Ισραήλ και τη Γάζα. Το αναπάντητο της τραγωδίας έγκειται στην ανυπαρξία αποτρεπτικής προ-όρασης για όσα έρχονται, τόσο στο σκηνικό της Μέσης Ανατολής όσο και στο παγκόσμιο θέατρο των πολλαπλών, συγκρουομένων γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων.
Ορισμένες πληροφορίες στο περιθώριο του σχολίου μου για κάθε ενδιαφερόμενο/η:
Το χειρόγραφο του ποιήματος προέρχεται από την έκδοση του αυτόγραφου Τετραδίου του Κ. Π. Καβάφη με τη χαρακτηριστικά κομψή γραφή του Ποιητή (το περίφημο “Τετράδιο Σεγκοπούλου” με 22 ποιήματα, σύμφωνα με την παρουσίαση της πανομοιότυπης έκδοσής του από τον Γ. Π. Σαββίδη - εκδόσεις Ερμής, 1968). “Τα Παράθυρα” (1903) ανήκουν στην πρώιμη ποιητική περίοδο του Κ. Π. Καβάφη. Το “Τετράδιο” με τα αυτόγραφα ποιήματά του -από τα οποία μόνον έξι είχαν περιληφθεί στις έντυπες θεματικές συλλογές του που είχαν κυκλοφορήσει από το 1917 έως το 1930- χρονολογείται μεταξύ 1927-1933 και το είχε χαρίσει ο Ποιητής στον Αλέκο Σεγκόπουλο, ο οποίος του είχε προμηθεύσει γι’ αυτή την παραγγελία του και το βιβλιοδετημένο χαρτί πολυτελείας.
*Σύμβουλος Επικοινωνίας - Δημόσιας εικόνας, Εταιρικής Ευθύνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, με ιδιαίτερη δραστηριότητα για ζητήματα Πολιτισμού
