του Λεωνίδα Κόσκου*
Ο, αναγκαίος πάντως, διάλογος με την Τουρκία δεν αποτελεί, ίσως, διαδικασία κατευνασμού αλλά, εάν συνεχίσει, συνιστά μεσομακροπρόθεσμο κίνδυνο να απομονωθούν εντελώς οι ελληνοτουρκικές σχέσεις από τις αμερικανικές και τις ευρωπαϊκές τους συμπαραδηλώσεις. Επιπλέον, φαίνεται ότι θα καταντήσει σε διαδικασία πιστοποίησης του ειρηνικού προφίλ της Τουρκίας. Σοφός φίλος είπε επιγραμματικά: «ξεπλένουμε τον Ερντογάν».
Οι διαπραγματεύσεις φαίνονται ότι διεξάγονται σήμερα εντός γεωπολιτικού κενού. Σαν να μην υπήρχε η ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ ή το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Σαν να μην υπήρχε ο ενιαίος πολιτισμικός χώρος των δυτικών δημοκρατιών της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ που τείνει να καταστεί και ενιαίος ενεργειακός και αμυντικός. Σαν να μην υπήρχε η ισχυρή συμμαχική σχέση που υπάρχει ήδη από τη δεκαετία του ’40 με τις ΗΠΑ και ενισχύεται συνεχώς από την ενεργό παρουσία της ομογένειας στη δημόσια ζωή και τον δημόσιο λόγο των ΗΠΑ. Το κενό είναι το κέρδος του Ερντογάν. Ξεπλένει τον ίδιο και την εθνική στρατηγική της Τουρκίας από τις συμφύσεις που προκάλεσε η άγαρμπη επιθετικότητα των προηγουμένων χρόνων και του προσφέρει τη βούλα του συγκαταβατικού ειρηνοποιού. Σύντομα, θα του προσφέρει και τα F16. Η ζημιά της Ελλάδας είναι το ξενέρωμα της επικοινωνιακής της στρατηγικής που είχε αποκορύφωμα την ομιλία του πρωθυπουργού στο Κογκρέσο.
Εάν ο Ερντογάν και η Τουρκία επαναλάβουν προηγούμενες συμπεριφορές με τις παραβιάσεις του FIR Αθηνών και τις απειλές για εισβολή στην Ελλάδα, μήπως, τα διπλωματικά διαβήματα της Ελλάδας προς την κατεύθυνση των ΗΠΑ ή της ΕΕ για τις παραβιάσεις αυτές θεωρηθούν από την Τουρκία παραβίαση του κλειστού διμερούς πλαισίου; Μήπως θα ακούσουμε τότε επανάληψη του «Μητσοτάκης γιοκ»; Μήπως η Ελλάδα θα συναντήσει δυσκολίες κατανόησης προβαίνοντας σε τέτοια διαβήματα προς ΗΠΑ και ΕΕ, επειδή - κατά κάποιον τρόπο - θα έχει αποδεχθεί αποκλειστικά στο πλαίσιο του διμερούς διαλόγου την συζήτηση και επίλυση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων; Το χειρότερο: πώς θα παρακάμψει η Ελλάδα αστόχαστες δηλώσεις όπως «η Ελλάδα δεν διεκδικεί τίποτα», «το Αιγαίο δεν αποτελεί ελληνική λίμνη» και «το μόνο πρόβλημα Ελλάδος – Τουρκίας είναι η ΑΟΖ.»
Δεν διεκδικεί η Ελλάδα τα 12 μίλια αιγιαλίτιδας ζώνης; Δεν διεκδικεί την εφαρμογή των άρθρων 38 και 39 της Συνθήκης της Λωζάνης για την προστασία της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης; Δεν διεκδικεί το αυτοδιοίκητο της Ίμβρου και της Τενέδου από τους «αυτόχθονες»; Δεν ενδιαφέρει την Ελλάδα η τουρκική κατοχή και η de facto διχοτόμηση ενός ευρωπαϊκού κράτους που κατά πλειοψηφία κατοικείται από Έλληνες;
Με τη Συνθήκη της Λωζάνης και την βίαιη αποπομπή του ελληνικού πληθυσμού από την Μικρά Ασία, η Τουρκία απέκτησε τον έλεγχο της στεριάς αλλά έχασε τον έλεγχο της θάλασσας υπέρ της Ελλάδας. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από την προσάρτηση της Δωδεκανήσου. Αν η υπόθεση αυτή είναι σωστή, τότε η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να διεκδικήσει την πρωταρχική ευθύνη για την ασφάλεια, την διαχείριση του πλούτου και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα στον χώρο του Αιγαίου.
Αλλά, αυτά δεν μπορεί να τα διεκδικήσει από την Τουρκία και, μάλιστα, στο πλαίσιο του κλειστού διμερούς διαλόγου.
Μπορεί να τα διεκδικήσει ως αναγνώριση της γεωπολιτικής της ταυτότητας από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, α) αναλαμβάνοντας τις σωστές πρωτοβουλίες και αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα που της δίνει ο κόμβος της Αλεξανδρούπολης και η σύνδεσή της με το Ισραήλ μέσω Κύπρου, β) μη παραιτούμενη από τις απολύτως νόμιμες διεκδικήσεις και την γεωπολιτική της ταυτότητα.
*Δικηγόρος
