Εκ βαθέων

Κύρια σημεία της ομιλίας του πρώην Υπουργού Βασίλη Κοντογιαννόπουλου προς τους πολιτικούς του φίλους στην Ηλεία με την ευκαιρία της αλλαγής του χρόνου.

Ας μιλήσουμε για Πολιτική

Πολιτική σημαίνει ανάληψη ευθύνης. Απέναντι στη χώρα και απέναντι στην κοινωνία. Πολιτικός είναι αυτός που την αντιλαμβάνεται ως αποστολή, καθήκον και χρέος. Και όχι ως επάγγελμα και μάλιστα προσοδοφόρο.

Στην ιστορική του διάλεξη στους φοιτητές του πανεπιστημίου του Μονάχου το 1919 ο Μαξ Βέμπερ είχε δώσει τον ακόλουθο ορισμό του πολιτικού:

«Υπάρχουν δύο δρόμοι για να κάνει κανείς επάγγελμά του την πολιτική: Να ζει ΓΙΑ την πολιτική ή ΑΠΟ την πολιτική. Εκείνος που ζει για την πολιτική αφιερώνει σε αυτή την ζωή του. Εκείνος που ζει από την πολιτική πασχίζει να την καταστήσει πηγή εισοδήματος.»

Αυτή την αντίληψη της πολιτικής υπηρέτησα. Ανήκω στη γενιά των πολιτικών της Μεταπολίτευσης που δεν μπήκαμε στην πολιτική το 1974 ανεπάγγελτοι για να την κάνουμε επάγγελμα. Μπήκαμε για να αγωνιστούμε για να γίνει η Ελλάδα μια δημοκρατία δυτικοευρωπαϊκή.

Ο ευρωπαϊκός εκσυγχρονισμός της χώρας και οι αναγκαίες γι’ αυτό μεταρρυθμίσεις υπήρξε ο οδικός μου χάρτης και σταθερός προσανατολισμός της πολιτικής μου διαδρομής. Γι’ αυτό συντάχθηκα και συστρατεύτηκα με τους ηγέτες που με τις πολιτικές τους σφράγισαν την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας.

Απόφαση Κων. Καραμανλή

Η κάθοδός μου στον πολιτικό στίβο δεν ήταν δική μου απόφαση. Ήταν απόφαση του Κων. Καραμανλή, τον Σεπτέμβρη του 1974. Γιατί στο Παρίσι όπου τον γνώρισα ως φοιτητής, τον έπεισα ότι ήμουν σε θέση «να συζητήσω μαζί του κατά βάθος τα προβλήματα του τόπου μας». Είναι τα λόγια του σε επιστολή του στις 23.3.1972, ως απάντηση δικής μου επιστολής με την οποία τον καλούσα να ηγηθεί του αγώνα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

Αφού αξιολόγησε τις κοινοβουλευτικές μου επιδόσεις με περιέλαβε στους πέντε νέους βουλευτές που υπουργοποίησε τον Σεπτέμβρη του 1976. Με τοποθέτησε στο Υπουργείο Παιδείας ρίχνοντάς με στα βαθιά προκειμένου να υπηρετήσω την ιστορική μεταρρύθμιση Ράλλη – Παπανούτσου. Είναι ιστορική όχι μόνο γιατί επέφερε ιστορικές τομές στο εκπαιδευτικό μας σύστημα (καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από τα 6 στα 9 χρόνια, αναβάθμιση τεχνικής εκπαίδευσης κλπ.) αλλά γιατί ήταν η μόνη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε με τη συναίνεση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Τα δύο κόμματα, Ν.Δ. και Ένωση Κέντρου, εξέφραζαν τότε το 80% του ελληνικού λαού.

Το πάθος και τα πάθη της παιδείας

Με εκυρίευσε έτσι το δεύτερο πάθος μου, μετά την πολιτική. Αφοσιώθηκα στην επεξεργασία μιας εκπαιδευτικής πολιτικής που θα υπηρετούσε τις ανάγκες της χώρας και των παιδιών του ελληνικού λαού μέσα στα νέα ανταγωνιστικά πλαίσια που είχε διαμορφώσει η ένταξη της χώρας μας στην Ενωμένη Ευρώπη, το 1981.

«Στις βασικές κυβερνητικές προτεραιότητες εντάσσεται η επιδίωξη ίδρυσης μη κρατικών ΑΕΙ, με βάση το ισχύον δίκαιο της κοινότητας και την εν καιρώ αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος». Η δήλωση αυτή στις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης δεν είναι του σημερινού Πρωθυπουργού, αλλά του Κων. Μητσοτάκη, πριν 33 χρόνια (24.4.1990), έπειτα από εισήγησή μου ως Υπουργού Παιδείας.

Η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων ήταν μια από τις τρεις βασικές τομές της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που είχα σχεδιάσει ως Υπουργός Παιδείας το 1990. Οι άλλοι δύο ήταν ο διορισμός των εκπαιδευτικών έπειτα από διαγωνισμό ώστε να επιλέγονται οι καλύτεροι για να υπηρετήσουν τα παιδιά του ελληνικού λαού και προπάντων η αξιολόγηση όλων των συντελεστών της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και οι τρεις αυτοί στόχοι, θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την ποιοτική αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης, έπειτα από 33 χρόνια, επιχειρείται να εφαρμοστούν από την Κυβέρνηση του Κυρ. Μητσοτάκη.

Συνεπής σε αρχές και αξίες

Στην πολιτική μου διαδρομή πέτυχα δύο κατακτήσεις.

Πρώτον, να παραμείνω συνεπής στις ιδέες, τις αρχές και τις αξίες που διαμόρφωσα από τα φοιτητικά μου χρόνια, μετέχοντας στους αγώνες της γενιάς μου για Δημοκρατία και Παιδεία.

Η ιδρυτική διακήρυξη της 4ης Οκτωβρίου 1974 φέρει και τη δική μου υπογραφή. Σε ιδεολογικό επίπεδο, προσδιόριζε το εύρος της παράταξης από τη Δεξιά μέχρι τις παρυφές της Αριστεράς. Σε πολιτικό επίπεδο αποτύπωνε τον μεταρρυθμιστικό της προσανατολισμό. Είμαι υπερήφανος, τόσο για την υπογραφή μου αυτή, όσο και για το γεγονός ότι όλες οι πολιτικές μου πράξεις εντάσσονται στα πλαίσια της ιδρυτικής διακήρυξης.

Τον ομφάλιο λώρο που με συνέδεε με τη Ν.Δ. δεν είμαι εγώ αυτός που τον έκοψε. Η αιτία ήταν η απόφασή μου να παραμείνω πιστός στις αρχές της ιδρυτικής διακήρυξης αλλά και τις προσωπικές μου. Ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση του Κώστα Σημίτη να συστρατευτώ στην πολιτική του για εκσυγχρονισμό και ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Όπως έχει πει ο Ουινστον Τσωρτσιλ, «κάποιος αλλάζει τις αρχές του για χάρη του κόμματος, αλλά υπάρχουν κι αυτοί που αλλάζουν κόμμα για χάρη των αρχών τους».

Ως δεύτερη κατάκτησή μου θεωρώ, τα προσωπικά μου συναισθήματα να μην επηρεάζουν τις πολιτικές μου εκτιμήσεις και πράξεις.

Δεκαοκτώ χρόνια μετά τη διαγραφή μου από τη Ν.Δ., το 2016 ζήτησα να συναντηθώ με τον Κώστα Καραμανλή και του κατέθεσα την εξής πρόταση. Δύο πρώην Πρωθυπουργοί, Κ. Καραμανλής και Κ. Σημίτης, των δύο ιστορικών κομμάτων Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ να επεξεργασθούν από κοινού τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η χώρα για να ξεπεράσει τη δεκαετή κρίση και να γίνει μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Η πρότασή μου δεν βρήκε «ευήκοον ους».

Στις 17 Νοεμβρίου 2022, από τον ίδιο χώρο που βρισκόμαστε σήμερα ανακοίνωσα την υποψηφιότητά μου με τη Ν.Δ. του Κυρ. Μητσοτάκη, έπειτα από συναπόφαση μου με τον Πρωθυπουργό.

Η φιλοδοξία μου

Φιλοδοξία μου δεν ήταν να προσθέσω μία ακόμη τετραετία στα 30 χρόνια της κοινοβουλευτικής μου θητείας. Φιλοδοξία μου ήταν να κλείσω τον πολιτικό μου κύκλο, όπως τον ξεκίνησα. Συμβάλλοντας στην αλλαγή σελίδας, που έπειτα από 50 χρόνια χρειάζεται η χώρα.

Η απόφασή μου να αποσυρθώ από το ψηφοδέλτιο της Ν.Δ. τον Μάρτιο του 2023 υπαγορεύτηκε από λόγους ανεξάρτητους από τη θέλησή μου. Ουδέποτε φυγομάχησα. Ουδέποτε απέφυγα να εμπιστευθώ την κρίση των πολιτών. Το απέδειξα κατεβαίνοντας υποψήφιος στη Β’ Αθήνας στις εκλογές του 2000 με το κόμμα του οποίου υπήρξα αντίπαλος επί 26 χρόνια. Και οι πολίτες με δικαίωσαν.

Δεν αποσύρομαι, όμως, από τους στόχους που υπαγόρευσαν την υποψηφιότητά μου. Θα τους υπηρετήσω ως ενεργός πολίτης. Με τη δύναμη του λόγου μου και την ανιδιοτέλεια των προτάσεων μου.

Στον 21ο αιώνα

Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης είναι ο ηγέτης που μπορεί να οδηγήσει τη χώρα στον 21ο αιώνα. Στην πολιτική του πράξη συναντώνται ο ιδεολογικός προσανατολισμός του Κων. Καραμανλή «από τη Δεξιά μέχρι τις παρυφές της Αριστεράς» και ο εκσυγχρονισμός του Κώστα Σημίτη. Ο «πολυδιάστατος» εκσυγχρονισμός που έχει δρομολογηθεί ανταποκρίνεται στις ανάγκες της χώρας και τις απαιτήσεις της νέας εποχής.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη μετάβαση στη νέα εποχή και κορυφαία μεταρρύθμιση θεωρώ την επανίδρυση του πολιτικού συστήματος. Το πολιτικό-κομματικό σύστημα που ισχύει μέχρι σήμερα έχει παρακμάσει:
1. Η συνεχής διεύρυνση του ποσοστού των πολιτών που απέχουν από τις εκλογικές διαδικασίες. Ο Δήμαρχος της Αθήνας εξελέγη από μόλις 60.000 πολίτες.
2. Η σημερινή εννεακομματική βουλή, με τέσσερα εφήμερα κομματίδια και αρχηγίσκους.
3. Η κυριαρχία ενός κόμματος που μπορεί να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας και τον κίνδυνο διολίσθησης στην αλαζονεία.
4. Η αναζωπύρωση της συζήτησης για τα οικονομικά και τα χρέη των κομμάτων μετά τον δανεισμό Κασσελάκη στο κόμμα που ηγείται.

Συνιστούν προειδοποιητικά μηνύματα ενός πολιτικού 112 για επερχόμενα επικίνδυνα πολιτικά φαινόμενα που καθιστούν επιτακτική την επανίδρυση του πολιτικού συστήματος της Μεταπολίτευσης. Ο εμπλουτισμός του με στελέχη προερχόμενα από την κοινωνία με επαγγελματική καταξίωση και κοινωνική αναγνώριση, και όχι με ανεπάγγελτα στελέχη του κομματικού σωλήνα, όπως συμβαίνει σήμερα, αποτελεί επιτακτική αναγκαιότητα. Ποιος εχέφρων πολίτης δεν τρομοκρατείται με τη σκέψη το τιμόνι της χώρας να κρατούσε ένας Κασσελάκης ή ένας Ανδρουλάκης;

Επανίδρυση

Η καθιέρωση επιστολικής ψήφου για τις ευρωεκλογές αποτελεί ένα μικρό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Απαιτούνται ακόμη μεγαλύτερα βήματα με τρεις κυρίαρχους στόχους.

1. Κατάργηση του σταυρού προτίμησης που αποτελεί τη μήτρα των πελατειακών σχέσεων, διαπλοκής και διαφθοράς. Καθιέρωση μονοεδρικών περιφερειών (150-200) και λίστας, με παράλληλη μείωση του αριθμού των βουλευτών.

2. Καθιέρωση ασυμβίβαστου βουλευτή και Υπουργού με παράλληλη αναβάθμιση του Κοινοβουλίου ως το ισχυρότερο θεσμικό αντίβαρο στο πρωθυπουργοκεντρικό μας σύστημα.

3. Αποκρατικοποίηση των κομμάτων με ελαχιστοποίηση της κρατικής επιχορήγησης. Τα κόμματα πρέπει να συντηρούνται από τις εισφορές των μελών τους με απόλυτη διαφάνεια. Τα κομματικά ταμεία πρέπει να αποτελούν υποδείγματα διαφάνειας και χρηστής διαχείρισης. Και όχι θερμοκήπια διαπλοκής και διασπάθισης δημοσίου χρήματος, όπως λειτουργούν σήμερα.

Τα κομματικά ταμεία

Τα χρέη προς τις τράπεζες, οι οποίες «προθυμοποιήθηκαν» να δανείσουν τα δύο κόμματα εξουσίας Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, ανέρχονται σήμερα στα 840 εκατ. ευρώ που διαρκώς αυξάνονται λόγω της αδυναμίας των δύο κομμάτων να τα εξυπηρετούν. Ο ΣΥΡΙΖΑ και τα άλλα μικρά κόμματα επαίρονται ότι δεν έχουν χρέη γιατί απλούστατα δεν είχαν ποσοστά που επέτρεπαν τον δανεισμό τους πριν αυτός απαγορευτεί. Το ΠΑΣΟΚ συρρικνωμένο υποχρεώθηκε να αλλάξει όνομα για να πάρει νέο ΑΦΜ όπως οι χρεοκοπημένες ΠΑΕ.

Τα δανεικά και αγύριστα των κομμάτων αποτελούν πρόσθετο και σοβαρότατο λόγο επανίδρυσης του κομματικού συστήματος. Οι σημερινές ηγεσίες των δύο κομμάτων δεν ευθύνονται για τα χρέη. Τα κληρονόμησαν. Έχουν όμως την ευθύνη να εξυγιάνουν το κομματικό σύστημα από το άγος των χρεοκοπημένων ταμείων που μολύνει την πολιτική ζωή. Μηδενισμός των χρεών και ελαχιστοποίηση της κρατικής επιχορήγησης ως αντιστάθμισμα είναι μονόδρομος. Τα κόμματα πρέπει να πάψουν να λειτουργούν σαν χρεοκοπημένες ΔΕΚΟ σε βάρος των φορολογουμένων.

Πιστεύω ότι οι προτάσεις αυτές επιδοκιμάζονται από τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών. Όπως γνωρίζω ότι κανένα κόμμα δεν πρόκειται να συμφωνήσει. Την απόφαση θα κληθεί να πάρει η ίδια η κοινωνία. Με δημοψήφισμα.

Ανοιχτά μέτωπα

Το 2024 ξεκινά έχοντας κληρονομήσει σοβαρά κι επικίνδυνα ανοικτά μέτωπα:

-Η ισραηλοπαλαιστινιακή πολεμική σύγκρουση με την πρωτοφανή ανθρωπιστική καταστροφή στη Λωρίδα της Γάζας
-Ο συνεχιζόμενος για δύο χρόνια πόλεμος Ουκρανίας – Ρωσίας
-Τα φαινόμενα κλιματικής κρίσης που κάνουν συχνότερη και καταστρεπτικότερη την εμφάνισή τους. Και στη χώρα μας
-Η συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση και οι επιπτώσεις της στην οικονομία και τη καθημερινότητά μας
-Η μεταναστευτική κρίση που οξύνεται
-Η κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση στις Η.Π.Α.

Δημιουργούν συνθήκες αβεβαιότητας και ανασφάλειας στον διεθνή ορίζοντα που απαιτούν εγρήγορση.

Ευθύνη όλων είναι να διασφαλίσουμε την πολιτική σταθερότητα που εγγυάται την ασφαλή πορεία της χώρας.

Χρόνια πολλά και καλή χρονιά. Με υγεία και συγκρατημένη έστω αισιοδοξία.