του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Για πολλά πράγματα λέγεται πως η θεωρία απο την πράξη διαφέρουν θεαματικά. Το ίδιο ισχύει βέβαια πολύ περισσότερο για τις κοσμοθεωρίες και τις πεποιθήσεις. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις οι θρωρητικές κατασκευές που προπαγανδίζονται στις σκέψεις του κόσμου περιγράφουν επίγειους παραδείσους στους οποίους θα ζήσουν απολαμβάνοντας την ευημερία και την ευτυχία όσοι αποφασίσουν να τις ασπασθούν. Σε πολύ μεγάλο βαθμό το ίδιο ισχύει και για κάποιες θρησκείες. Ιδιαίτερα για το Ισλάμ, που ξεπερνάει τά όρια της πίστης και καλύπτει ολόκληρη την κοινωνία και την πολιτική πρακτική.
Ο ισλαμικός πολιτισμός επεκτείνεται ουσιαστικά σε δύο περιόδους. Εκείνη των πρώτων "αποκαλύψεων" την περίοδο δηλαδή που ο προφήτης και οι ακόλουθοί του είχαν μετακινηθεί και ζούσαν στη Μεντίνα, και την δεύτερη, όταν δηλαδή επιστρέφει θριαμβευτής στη Μέκκα, συνεχίζονται οι θεϊκές "αποκαλύψεις" κι αρχίζουν οι κατακτήσεις των δυνάμεων του Ισλάμ. Στην πρώτη περίοδο το κίνημα ήταν ακόμη μικρό και αδύναμο. Και είχε μεγαλη ανάγκη από συμμάχους κι’ απο την ανοχή των αντιπάλων του. Γι’ αυτο οι διδασκαλίες αυτής της περιόδου είναι περισσότερο φιλειρηνικές, διαλλακτικές και περισσότερο ανθρωπιστικές. Μεγάλο μέρος του πολιτισμού του Ισλάμ, όπως έφθασε μεχρι τις ημέρες μας, εδράζεται στς αρχές που αναπτύχθηκαν τα χρόνια εκείνα. Οι εξαγγελίες για ταπεινότητα, ειρήνη, αδελφική αγάπη και ισότητα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες αλλά κι αναμεσα σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις προερχονται από τις διδασκαλίες εκείνης της εποχής.
Μετά την κυριαρχία του Προφήτη σε ολόκληρη την Αραβική χερσόνησο, το μήνυμα του Ισλάμ έγινε πιο κυρίαρχο, πιο απόλυτο και πιο σκληρό και βάναυσο. Οι τιμωρίες έγιναν περισσότερο άγριες, οι ποινές για τους άπιστους και για όσους εγκαταλείπουν την πίστη έγιναν θανατηφόρες ενώ τα πολιτιστικά ίχνη της παρουσίας του έγιναν λιγότερο αξιοπρόσεκτα και σχεδόν ανύπαρκτα όπου δεν υπήρχε χλιδή και πλούτος.
Γι’ αυτό καθιερώθηκε από τότε στη διδασκαλία του Κορανίου αλλά και στις ερμηνείες των Χαντίντ η αρχή της αντικατάστασης. Δηλαδή οι νεώτερες διδασκαλίες να υπερισχύουν, όπου υπήρχε ενδεχόμενα αντίφαση, των παλαιοτέρων. Με τον τρόπο αυτο καλύφθηκαν για τους πιστούς οι αντιφάσεις των παραδόσεων του Ισλάμ και μπορούν να εξηγηθούν πολλά πράγματα που εκ πρώτης όψεως μπορεί να δείχνουν ακατανόητηα. Το Ισλάμ λχ είναι μια θρησκεία που αναφέρεται ουσιαστικά σε κατοίκους μεγάλων αστικών κέντρων. Σταδιακά όμως απευθύνθηκε σε ανθρώπους της υπαίθρου και των αγροτικών περιοχών. Μίλησε για την ισότητα και τον απόλυτο σεβασμό των γυναικών. Κατέληξε όμως στην πράξη σε μιά φανατικά ανδροκρατούμενη κοινωνία και με τις γυναίκες περιθωριοποιημένες και "αόρατες". Η μόρφωση αποτελούσε από την αρχή βασική αξία των μουσουλμανικών κοινωνιών. Με τα χρόνια και τους αιώνες όμως αυτό ατόνισε και κατέληξε σε μιά θρησκεία που απευθύνεται σε ελάχιστα μορφωμένους οπαδούς.
Σε μια εξαιρετικά προσεγμένη μελέτη των βασικών κατευθύνσεων του ισλαμικού πολιτισμού, όπως αυτός διδάχθηκε απο το Κοράνι και τα Χαντίντ (ιερές παραδόσεις), ο καθηγητής Κυριάκος Θ. Νικόλαος - Πατραγάς ("Προλεγόμενα Αραβοισλαμικού Πολιτισμού". Λειμών, 2016) παρουσιαζει ολο το βάθος αυτών των αντιλήψεων και αρχών. Η πράξη όμως της εφαρμογής τους στον κόσμο, αυτονόητα προβάλλει όλες τις συνακόλουθες αντιφάσεις. Όπως πολλές άλλες κοσμοθεωρίες Έτσι και το Ισλάμ δεν μπόρεσε να αποφύγει την ουσιαστική διάβρωση πολλών αρχών του απο τα χρόνια που βρέθηκε στην εξουσία και χρειάσθηκε να κάνει καθημερινή πράξη τα πιστεύω του...
