των Έλενας Λαζάρου και Πάνου Πολίτη Λάμπρου*
Προτού εκλεγεί πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μία δεύτερη θητεία, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεσμεύτηκε να παρουσιάσει, εντός εκατό ημερών από την ανάληψη των καθηκόντων την, στα μέσα δηλαδή του Μαρτίου, μια Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας. Ανέθεσε την προετοιμασία της στην Ύπατη Εκπρόσωπο Κάγια Κάλας και τον αρμόδιο επίτροπο για άμυνα και διάστημα Άντριους Κουμπίλιους.
Αν και άγνωστο, προς το παρόν, το περιεχόμενο της Λευκής Βίβλου αναμένεται να περιλαμβάνει προτάσεις και κατευθύνσεις στα τρία ζωτικά θέματα για το μέλλον της πολιτικής άμυνας της ΕΕ: τις αμυντικές δυνατότητες, τις αμυντικές επενδύσεις και την αμυντική βιομηχανία.
Οι εταιρικές σχέσεις της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, συμπεριλαμβανομένων και των σχέσεων με το ΝΑΤΟ, αναμένεται να αποτελούν επίσης σημαντική αναφορά. Το γεωπολιτικό περιβάλλον, και ιδιαίτερα ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, έχει αναγάγει τα θέματα αυτά σε προτεραιότητες για την ατζέντα των αμυντικών συζητήσεων.
Βάση για το περιεχόμενο της Λευκής Βίβλου αποτελούν προτάσεις στις οποίες έχει αναφερθεί η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν κατά την παρουσίαση των κατευθυντήριων γραμμών της νέας Επιτροπής, αλλά και οι πρόσφατες εκθέσεις για την ενιαία αγορά και την ανταγωνιστικότητα των δύο πρώην ιταλών πρωθυπουργών Ενρίκο Λέτα και Μάριο Ντράγκι.
Παράλληλα θα ληφθούν υπ’ όψη τα τρέχοντα ευρωπαϊκά προγράμματα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και των προμηθειών και η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2024.
Όσον αφορά τις αμυντικές δυνατότητες, αναμένονται προτάσεις για την αεράμυνα και την άμυνα στον κυβερνοχώρο, καθώς και στενότερη συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ, μείωση της εξάρτησης από τρίτες χώρες στο πεδίο της προμήθειας αμυντικού εξοπλισμού και βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών- μελών σε ό,τι αφορά τη βιομηχανία, την καινοτομία, την προμήθεια και την παραγωγή αμυντικού εξοπλισμού.
Επιπροσθέτως, η δημιουργία ενιαίας αγοράς για αμυντικά προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και η χρηματοδότηση (από τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα) της ευρωπαϊκής άμυνας ενδεχομένως να αποτελέσουν σημαντικά σημεία της Λευκής Βίβλου.
Ως προς τη χρηματοδότηση, μεγάλο μέρος των προτάσεων αναφέρουν την ανάγκη α) ανάληψης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζας Επενδύσεων ενεργότερου ρόλου, β) αύξησης του προϋπολογισμού για την άμυνα στο πλαίσιο διαμόρφωσης του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και γ) ενίσχυσης των προσπαθειών για κοινή προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού και υπηρεσιών.
Άλλες προτάσεις περιλαμβάνουν την έκδοση ευρωομολόγων για την άμυνα (εκθέσεις Λέτα και Ντράγκι) και την αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για εθνικές αμυντικές επενδύσεις (έκθεση Λέτα).
Η αντιμετώπιση του κατακερματισμού της ευρωπαϊκής αμυντικής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης, καθώς και η ασφάλεια εφοδιασμού της βιομηχανίας προβλέπεται να αποτελέσουν κύριους στόχους. Παράλληλα, οι αρμόδιοι φορείς θα επιδιώξουν δράσεις για την περαιτέρω ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των παραγωγών προϊόντων μη στρατιωτικής ή/και διττής χρήσης, στις αλυσίδες παραγωγής, τόσο για τον αμυντικό εξοπλισμό αλλά και για σχετικές υπηρεσίες.
*Εργάζονται στην Ερευνητική Υπηρεσία του ΕΚ
