του Θεόδωρου Γιαννόπουλου*
Οι πληροφορίες που εμφανίζονται στα ΜΜΕ από επιστημονικά κέντρα που ασχολούνται με τον καιρό και το κλίμα διαπίστωσαν ότι η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα το 2024 ήταν πάνω από τον ημερήσιο μέσο όρο που καταγράφηκε μεταξύ 1991-2020 κατά το 77% των ημερών.
Αυτό σημαίνει ότι σε 282 από τις 366 ημέρες του έτους σημειώθηκε αύξηση θερμοκρασίας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες πάντοτε, η κλιματική αλλαγή αυξάνει μεταξύ άλλων και τις συνθήκες πυρκαγιάς εφόσον οι υψηλές θερμοκρασίες ξηραίνουν και τα δάση.
Η εκεί καμμένη ύλη προσφέρεται ακολούθως για φωτιά. Η δε έλλειψη από δέντρα και φυτά που δημιουργείται από την πυρκαγιά λειτουργεί μετά από ενδεχόμενες νεροποντές ευνοϊκά για την δημιουργία πλημμύρων ποταμών και ρεμάτων με τα γνωστά επακόλουθα.
Οι πυρκαγιές αποτελούν σοβαρή και αυξανόμενη απειλή για την Ελλάδα, τη Νότια Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία)και άλλες περιοχές σε όλο τον κόσμο,ειδικά κατά τη διάρκεια της ζεστής καλοκαιρινής περιόδου. Κάθε χρόνο, αυτές οι πυρκαγιές όχι μόνο καταστρέφουν δάση και περιουσίες, αλλά επίσης στοιχίζουν την πολύτιμη ζωή ανθρώπων και ζώων.
Οι πυρκαγιές παγκοσμίωςπροσθέτουν περίπου 5 ώς 8 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κάθε χρόνο. Σε γενικές γραμμές, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εκπομπές από ορυκτά καύσιμα ετησίως είναι περίπου 37 δισεκατομμύρια τόνοι CO2.
Η κλιματική αλλαγή και η εκμετάλλευση γης αναμένεται να κάνουν τις δασικές πυρκαγιές πιο συχνές και έντονες, με παγκόσμια αύξηση των ακραίων πυρκαγιών έως και 14% έως το 2030, 30% έως το τέλος του 2050 και 50% έως το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP).
Ακούσαμε τελευταία από τον Υπουργό Κλιματικής Αλλαγής ότι η Ελλάδα ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει μια ακόμη περίοδο πυρκαγιών το καλοκαίρι, αναπτύσσοντας αριθμό ρεκόρ πυροσβεστών και μεταξύ άλλων την αγορά 8 σύγχρονων ελικοπτέρων ως στρατηγικού εργαλείου στα χέρια της πολιτείας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της περιουσίας των πολιτών. Το κόστος της αγοράς των ελικοπτέρων ανέρχεται σύμφωνα με δημοσιεύματα στα 311 εκατ. Ευρώ.
Η Ελλάδα έχει επιπλέον προβλέψει περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ για την αγορά νέων αεροσκαφών, μετεωρολογικών σταθμών και μη επανδρωμένων αεροσκαφών για να βελτιώσει τις δυνατότητές της κατά των πυρκαγιών και άλλων φυσικών καταστροφών.
Μία πρόταση για μέρα και νύχτα και όλες τις καιρικές συνθήκες Στα πλαίσια της ημερίδας «Ελληνογερμανικές συνομιλίες» του Γερμανοελληνικού Επιχειρηματικού Συνδέσμου DHW τον περασμένο Νοέμβριο στην Αθήνα παρουσιάσθηκε στο πάνελ «Συνεργασίες στην άμυνα και την πολιτική προστασία» μία πρόταση οικονομική, εύχριστη, αποδοτική, και άμεσα πραγματοποιήσιμη σε αντίθεση με την αγορά π.χ. των Canadair που θα παραλάβει η Ελλάδα το νωρίτερο σε τρία χρόνια.
Η πρόταση που φέρει την ονομασία «HYDROS» επικεντρώνεται σε μια απλή προσέγγιση καταπολέμησης των πυρκαγιών όταν οι υπάρχουσες προσπάθειες εναέριας πυρόσβεσης είναι συχνά περιορισμένες λόγω χαμηλής ορατότητας, τη νύχτα, ή διαφορετικών καιρικών συνθηκών (κυματισμός θάλασσας, κακοκαιρία), κλπ.
Η εναέρια πυρόσβεση είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για τον έλεγχο και την κατάσβεση πυρκαγιών ειδικά σε περίπλοκες μορφολογικές συνθήκες. Ωστόσο,οι εναέριες επιχειρήσεις συνήθως περιορίζονται στις ώρες της ημέρας, επειδή πολλά αμφίβια πυροσβεστικά αεροσκάφη (scoopers όπως τα Canadair CL-215 και CL-415) δεν είναι ικανά να λειτουργούν σε δύσκολες καιρικές συνθήκες ή δεν είναι εξοπλισμένα για να πετούν τη νύχτα, αφήνοντας ένα κρίσιμο κενό στις δυνατότητες πυρόσβεσης .
Η πρόταση «HYDROS» επιδιώκει να αντιμετωπίσει αυτό το κενό χρησιμοποιώντας στρατιωτικά μεταφορικά αεροπλάνα που επί του παρόντος χρησιμοποιούνται ανεπαρκώς κατά τις περιόδους πυρκαγιάς.
Εκμετάλλευση ήδη υπαρχόντων στρατιωτικών αεροπλάνων Ο πυρήνας της ιδέας βασίζεται σε ένα σύστημα εναέριας πυρόσβεσης Roll-on/roll-off: Χρησιμοποιώντας υπάρχοντα στρατιωτικά μεταφορικά αεροσκάφη (Hercules C-130H, Spartan C27J), τα οποία είναι ικανά να λειτουργούν υπό δύσκολες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των νυχτερινών πτήσεων.
Αυτά τα αεροσκάφη μπορούν να προσαρμοστούν γρήγορα σε αποστολές πυρόσβεσης χωρίς δομικές τροποποιήσεις. Φορτώνοντας ειδικά σχεδιασμένες δεξαμενές νερού στο έδαφος και ανοίγοντας τη ράμπα φορτίου κατά τη διάρκεια της πτήσης, το αεροπλάνο μπορεί να ρίξει νερό με τη βοήθεια της βαρύτητας πάνω από τις ζώνες πυρκαγιάς χωρίς καμία μετατροπή στον αρχικό σχεδιασμό του αεροσκάφους.
Οι δεξαμενές νερού θα έχουν ασφάλειες που ελέγχουν την απελευθέρωση νερού. Αυτός ο απλός αλλά αποτελεσματικός μηχανισμός επιτρέπει στα αεροπλάνα να ρίχνουν μεγάλες ποσότητες νερού ή επιβραδυντικού υγρού πάνω από πυρκαγιές, επεκτείνοντας το παράθυρο για εναέρια πυρόσβεση κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Δεν απαιτούνται δαπανηρές τροποποιήσεις ή χρονοβόρα μετασκευή του αεροσκάφους, καθιστώντας αυτή μια οικονομικά αποδοτική και γρήγορη λύση.
Βασικά πλεονεκτήματα της «HYDROS»:
1. Επιχειρησιακή ετοιμότητα: Η λύση μπορεί να είναι διαθέσιμη το 2025 γεφυρώνοντας το χάσμα μέχρι την πρώτη παράδοση το 2028 επτά παραγγελθέντων DHC-515 (De Havilland Canada).
2. Εκτεταμένες επιχειρήσεις πυρόσβεσης: Η δυνατότητα πτήσης τη νύχτα και σε δύσκολες καιρικές συνθήκες ενισχύει σημαντικά τη συνολική ικανότητα πυρόσβεσης και αποτρέπει την ανεξέλεγκτη εξάπλωση των πυρκαγιών κατά τις κρίσιμες νυχτερινές ώρες.
3. Λειτουργική αποτελεσματικότητα: Υψηλότερη σε σύγκριση με τα υπάρχοντα αεροσκάφη λόγω της μεγαλύτερης χωρητικότητας δεξαμενής νερού.
4. Οικονομικά: Η επαναχρησιμοποίηση υπαρχόντων αεροσκαφών χωρίς δομικές τροποποιήσεις μειώνει την ανάγκη για ειδικά πυροσβεστικά αεροπλάνα, εξοικονομώντας δυνητικά εκατομμύρια σε κόστος προμήθειας και συντήρησης.
5. Αυξημένη ευελιξία:Χρησιμοποιώντας αεροπλάνα που συνήθως δεν χρησιμοποιούνται για άλλες επιχειρήσεις, αυξάνονται οι πόροι πυρόσβεσης όπως απαιτείται, μειώνοντας τους χρόνους απόκρισης και αυξάνοντας τη συνολική αποτελεσματικότητα.
6. Βιωσιμότητα:Αυτή η λύση προωθεί τη βέλτιστη χρήση των πόρων επεκτείνοντας τη λειτουργικότητα των υπαρχόντων αεροσκαφών.
«HYDROS» - απλή εφαρμογή και χρήσιμη λύση Η προτεινόμενη λύση δεν προορίζεται να αντικαταστήσει πλήρως τα αμφίβια πυροσβεστικά αεροσκάφη όπως τα Canadair CL-215 & CL-415. Αντίθετα, έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε και οι δύο τύποι αεροσκαφών να μπορούν να χρησιμοποιηθούν με συμπληρωματικό τρόπο για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας της πυρόσβεσης.
Αυτή η ιδέα αλλάζει το παιχνίδι στην καταπολέμηση των πυρκαγιών, ιδιαίτερα σε ευάλωτες περιοχές όπως η Ελλάδα και η Νότια Ευρώπη. Η απλότητα της εφαρμογής και τα τεράστια πιθανά οφέλη το καθιστούν μια εξαιρετικά εφικτή επιλογή που θα μπορεί να σώσει ζωές, να προστατεύσει τα οικοσυστήματα και να αποτρέψει καταστροφικές ζημιές στην ιδιοκτησία.
Ανάλογο σύστημα, βασισμένο στην ιδέα του HYDROS, αναπτύχθηκε από την AIRBUS για το αεροσκάφος Α400Μ, και παρουσιάστηκε σε άσκηση στην Μαδρίτη τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι αρμόδιες ελληνικές κυβερνητικές και διπλωματικές αρχές ενημερώθηκαν και προσκλήθηκαν, αλλά δεν ανταποκρίθηκαν.
Ελπίζουμε ότι η νέα ηγεσία του Υπουργείου Κλιματικής Αλλαγής και Πολιτικής Προστασίας θα δει το θέμα με μεγαλύτερη προσοχή. Το γεγονός ότι ο νυν Υπουργός υπήρξε Υφυπουργός Εθνικής Αμύνης διευκολύνει την προσέγγιση του θέματος και δημιουργεί συνέργειες που θα μπορούσαν πολύ εύκολα να βοηθήσουν στην συνεχιζόμενη προσπάθεια για την ενίσχυση των στρατηγικών αντιμετώπισης των πυρκαγιών.
Ο συντάκτης αυτού του άρθρου είναι στην διάθεση κάθε αρμόδιας αρχής.
*Διπλωματούχος Μηχανικός Αεροναυπηγός (Άαχεν), Vice President, Head of Single Aisle Airframe, AIRBUS και Περιφερειακός Πρόεδρος του Γερμανοελληνικού Επιχειρηματικού Συνδέσμου DHW στο Αμβούργο
Airbus A400M εκστρατεία δοκιμών πτήσης για το πρωτότυπο κιτ πυρόσβεσης roll-on/roll-off
