του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Η κρίση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να πάρει δραματικές διατάσεις, ενώ ήδη βρίσκεται σε μια εξαιρετικά πολύπλοκη στιγμή. Δικαίως συνεπώς, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στις κλιμακούμενες εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν.
Αρκετά θανατηφόρα ισραηλινά πλήγματα είχαν έως τώρα στόχο ιρανικές πυρηνικές τοποθεσίες και στρατιωτικούς ηγέτες. Επιθέσεις στις οποίες η Τεχεράνη έχει απαντήσει διαδοχικά, προκαλώντας νεκρούς και σοβαρές ζημιές στο Ισραήλ.
Αντιμέτωπο με αυτό το κύμα πυρετού, το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ εξετάζεται σοβαρά από το Ιράν, σύμφωνα με τον Εσμιλά Κοσάρι, μέλος της Επιτροπής Ασφαλείας του γαλλικού κοινοβουλίου. «Δεν είναι η πρώτη φορά που η χώρα απειλεί να εμποδίσει αυτό το πέρασμα, αλλά ποιες θα ήταν οι συνέπειες ενός τέτοιου κλεισίματος για την παγκόσμια οικονομία;», τονίζει.
Το διακύβευμα είναι υψηλό. Το Στενό του Ορμούζ, που βρίσκεται μεταξύ του Ομάν και του Ιράν, είναι η μεγαλύτερη οδός πρόσβασης στον κόσμο για τις θαλάσσιες μεταφορές πετρελαίου. Για παράδειγμα, το 21% της παγκόσμιας κατανάλωσης μαύρου χρυσού και το ένα τέταρτο του εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) περνά από αυτή τη διαδρομή, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ενεργειακής Πληροφόρησης (ΕΙΑ).
Αναλυτικά, «20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου μεταφέρονται κάθε μέρα μέσω του Στενού του Ορμούζ», λένε οι Carsten Fritsch και Barbara Lambrecht, δύο ειδικοί από την Commerzbank. Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί πετρελαίου στον κόσμο, δηλαδή η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, το Ιράκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ, χρησιμοποιούν αυτό το πέρασμα σε καθημερινή βάση. «...Το Ιράν θα επηρεαστεί άμεσα από το κλείσιμο, επειδή η χώρα, η οποία στοχοποιείται από πολλές διεθνείς κυρώσεις, εξαρτάται κυρίως από τις εξαγωγές ενέργειας».
Σύμφωνα με άρθρο του The Economist, για το Ιράν ο τομέας των υδρογονανθράκων απέφερε μεταξύ 35 και 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023, ή μεταξύ 8,7 - 12,3% του ΑΕΠ του. Σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό, το 95% των εξαγωγών ιρανικών βαρελιών πάει στην Κίνα.
«Αν ήμουν το Ιράν, θα σκεφτόμουν δυο φορές πριν κλείσω το Στενό του Ορμούζ», δήλωσε ο Μουγιού Σου, ανώτερος αναλυτής πετρελαίου για την Ασία στην Kpler, μια παγκόσμια εταιρεία δεδομένων για τις πρώτες ύλες και τη ναυτιλία. «Αν παρεμποδίσουν το Στενό του Ορμούζ, δεν θα μπορούν πλέον να εξάγουν το πετρέλαιό τους», λέει.
Αλλά η χώρα δεν θα ήταν η μόνη που θα πληγεί. Οι επιπτώσεις θα ήταν αμέσως παγκόσμιες και κρίσιμες για κάποιες χώρες.. Για τον Άρνε Λόμαν Ρασμουσερί, chief research officer της Global Risk Management, ένας αποκλεισμός του Στενού της Ορμούζ θα ήταν «ένας απόλυτος εφιάλτης» για την αγορά πετρελαίου. Συγκεκριμένα, «μια σημαντική διακοπή αυτών των ροών θα ήταν αρκετή για να ωθήσει τις τιμές στα 140 δολάρια ΗΠΑ ανά βαρέλι», προειδοποιούν άλλοι αναλυτές στην ING.
«Η εφεδρική ικανότητα του ΟΠΕΚ (Οργανισμός των Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών) δεν θα βοηθούσε την αγορά σε αυτή την περίπτωση, καθώς το μεγαλύτερο μέρος αυτής της παραγωγικής ικανότητας βρίσκεται στον Περσικό Κόλπο.....», προσθέτουν.
Υπογραμμίζουν όμως ότι μια τέτοια ενέργεια απελπισίας και εκβιασμού, θα ήταν πιθανότατα καταστροφική για το καθεστώς των μουλάδων, το οποίο ήδη αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσής του και ευρείας λαϊκής δυσφορίας, που δύσκολα κρύβεται πλέον. Πολλοί Ιρανοί γνωρίζουν ότι για να σταματήσουν οι βομβαρδισμοί θα πρέπει να πέσουν οι μουλάδες και το βίαιο ισλαμικό καθεστώς τους.
Τα στενά του Ορμούζ είχαν ήδη διαταραχθεί σοβαρά, κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ, από το 1980 έως το 1988. Το δε αποτέλεσμα ήταν ο τετραπλασιασμός της τιμής του βαρελιού πετρελαίου και η εκτίναξη του κόστους μεταφοράς του. Και η κατάσταση αυτή είχε διάρκεια, όχι χωρίς συνέπειες για τη διεθνή οικονομία.
Σήμερα λοιπό, όλα τα σενάρια είναι πιθανά, με τις αναπτυγμένες οικονομίες όμως, να είναι σχεδόν τρεις φορές πιο χρεωμένες από ότι εκείνη την περίοδο. Ίσως δε, πάνω στην υπερχρέωση αυτή, κάποιοι να ποντάρουν παίζοντας επικίνδυνα παιχνίδια. Καλό θα ήταν έτσι, να γίνουν και στην Ελλάδα κάποιες προβλέψεις για... δύσκολες ημέρες.
