Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Οι ελληνικές εξαγωγές μπορεί να αυξήθηκαν τα χρόνια της κρίσης, πλην όμως ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν πάντα σε πολύ χαμηλό επίπεδο.
Αυτό δείχνει ότι το πρόβλημα της προώθησης της ελληνικής παραγωγής εκτός Ελλάδος είναι διαρθρωτικό και εξαρτώμενο από ποικίλους παράγοντες οι οποίοι για πολλά χρόνια βρίσκονταν στο ψυγείο. Ένας από τους παράγοντες αυτούς είναι και η εθνική τακτική προώθησης της ελληνικής παραγωγής. Υπό αυτήν την έννοια ας δούμε ποιες τακτικές εφαρμόζουν άλλες χώρες που έχουν υψηλές εξαγωγικές επιδόσεις.
Αυστριακή οργάνωση
Η Αυστρία είναι μία μικρή χώρα, αλλά διαθέτει πάρα πολύ ισχυρή εξαγωγική στρατηγική και έχει ένα πολύ δυναμικό δίκτυο γραφείων διεθνούς προώθησης εμπορίου, που αριθμεί 160 γραφεία σε 73 χώρες, με 22.000 μέλη διεθνώς.
Οι παροχές προς τα μέλη διακρίνονται σε πέντε βασικές κατηγορίες που αφορούν την πληροφόρηση με ετήσιες μελέτες για τις αγορές-στόχο, την προώθηση των παραδοσιακών τοπικών προϊόντων, την ενημέρωση για επενδυτικές πρωτοβουλίες στο εξωτερικό, την χρηματοδότηση συμμετοχής σε διεθνή προγράμματα και, τέλος, το lobbying –δηλαδή την δικτύωση και την άμεση επαφή των εξαγωγικών επιχειρήσεων με την διοίκηση, αλλά και με το σύνολο των επίσημων φορέων κάθε κράτους.
Ο κατ’ εξοχήν φορέας ενίσχυσης της εξωστρέφειας στην Αυστρία είναι ο Co International. Πρόκειται για έναν οργανισμό που στηρίζεται από τα Επιμελητήρια και από το υπουργείο Οικονομίας της χώρας και δραστηριοποιείται θέτοντας στόχους για την αύξηση του όγκου των εξαγωγών ή επεμβαίνει σε περιπτώσεις εμποδίων στην εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας.
Επίσης, χρηματοδοτεί 35 προγράμματα που καταρτίζονται με βάση τους ακόλουθους πέντε στρατηγικούς στόχους:
1. Την ενίσχυση της εξωστρέφειας μέσω της ενθάρρυνσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων
2. Την έμφαση σε συγκεκριμένους κλάδους. Κάθε χρόνο επιλέγεται ένας κλάδος, για τον οποίο διενεργούνται μελέτες στις αγορές-στόχο
3. Την εισαγωγή τεχνογνωσίας και τεχνολογίας. Η Αυστρία είναι μικρή χώρα, με αδυναμία να εκπονήσει μεγάλα ερευνητικά σχέδια, οπότε ανακαλύπτει καινοτομίες από άλλες αγορές και τις εισάγει
4. Την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μέσω της επιμόρφωσης του προσωπικού. Υπάρχουν εργαλεία χρηματοδότησης των στελεχών εξαγωγικών επιχειρήσεων
5. Τις υπηρεσίες υποστήριξης εξαγωγών, όπως είναι η υποστήριξη και η βοήθεια για συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις και εμπορικές αποστολές. Ενδεικτικές δράσεις είναι οι χρηματοδοτούμενες εισερχόμενες αποστολές στις παραγωγικές μονάδες της χώρας, ώστε οι καταναλωτές να αποκτήσουν μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τα προϊόντα, ή η χρηματοδότηση δημιουργίας εξαγωγικών συνεργασιών από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που θα ιδρύσουν γραφεία σε χώρες του εξωτερικού.
Γερμανική αυτοχρηματοδότηση
Το γερμανικό σύστημα προώθησης της εξωστρέφειας δεν είναι ενιαίο. Κατ’ αρχάς, δεν αποτελεί καν σύστημα προώθησης εξαγωγών, αλλά εξωτερικού εμπορίου –δηλαδή εισαγωγές και εξαγωγές– γιατί, για να μπορεί μία οικονομία του βεληνεκούς της γερμανικής να εξάγει τέτοιες ποσότητες, είναι αυτονόητο ότι υπάρχουν μεγάλες ανάγκες εισαγωγών πρώτων υλών, ημιτελών ή ακόμα και τελικών προϊόντων.
Κύριο χαρακτηριστικό του γερμανικού συστήματος προώθησης εξωτερικού εμπορίου είναι ότι είναι φτηνό. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ η Γερμανία δίνει 8 δισεκατ. ευρώ για αναπτυξιακή βοήθεια σε τρίτες χώρες, διαθέτει μόλις 200 εκατ. ευρώ για την προώθηση του εξωτερικού της εμπορίου.
Τα χρήματα αυτά δίδονται κυρίως για ενίσχυση συμμετοχής επιχειρήσεων σε εκθέσεις και δράσεις προβολής και προώθησης. Το γερμανικό σύστημα είναι τόσο φτηνό διότι εφαρμόζεται η αρχή της αυτοχρηματοδότησης. Οι φορείς είναι υποχρεωμένοι να εξασφαλίζουν μόνοι τους αναγκαίους πόρους.
Σήμερα, η ενίσχυση εξωτερικού εμπορίου πραγματοποιείται στην Γερμανία από τον οργανισμό Germany-Trade&Invest, που αποτελείται ουσιαστικά από δύο οργανισμούς –έναν για ενίσχυση εξαγωγών και έναν για ενίσχυση επενδύσεων– οι οποίοι συνενώθηκαν. Μία από τις κυριότερες δράσεις του είναι η ενημέρωση για το εξωτερικό εμπόριο. Ένα δίκτυο ανταποκριτών σε 42 χώρες στον κόσμο παρέχει πληροφόρηση στους Γερμανούς επιχειρηματίες-εξαγωγείς.
Η πληροφόρηση παρέχεται δωρεάν, μέσω του Διαδικτύου, ενώ σημαντική προστιθέμενη αξία στην φήμη που δημιουργείται γύρω από το γερμανικό σύστημα προώθησης εξωτερικού εμπορίου δημιουργείται από τα κατά τόπους διμερή επιμελητήρια, που δεν προβάλλονται μόνον μεμονωμένα αλλά και συνολικά, ως ενιαίο brand.
Η ιταλική περίπτωση
Σε πολλές περιπτώσεις, οι ιταλικές εξαγωγικές επιχειρήσεις είναι οργανωμένες για την προβολή και επικοινωνία τους σε κοινοπρακτική βάση, είτε κατά περιφέρεια είτε κατά κλάδο.
Όμως, σε υπερθετικό βαθμό, το βαρύ πυροβολικό της Ιταλίας –ιδιαίτερα στους τομείς των ειδών διατροφής και των κρασιών/ποτών– είναι αναμφισβήτητα τα ιταλικά εστιατόρια στο εξωτερικό και η ποιότητά τους. Από αυτή την οπτική γωνία μπορούμε να πούμε ότι η ιταλική κουζίνα, τα ιταλικά εστιατόρια και η προβαλλόμενη από τους Ιταλούς μεσογειακή δίαιτα είναι συνολικά το διασημότερο εξαγωγικό προϊόν της γειτονικής μας χώρας.
Η επιτυχία των Ιταλών στο συγκεκριμένο πεδίο δεν είναι τυχαία. Στο πλαίσιο της προώθησης των προϊόντων Made in Italy, και κυρίως των ιταλικών παραδοσιακών τροφίμων, οι Ιταλοί έχουν δημιουργήσει σύστημα πιστοποίησης των ιταλικών εστιατορίων που λειτουργούν στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με αυτό, έχει συσταθεί μία επιτροπή αξιολόγησης που ελέγχει σε τακτά διαστήματα τα εστιατόρια που επιθυμούν να πιστοποιηθούν ως αυθεντικά ιταλικά και επιβλέπει αν το κάθε εστιατόριο συμμορφώνεται με τους κανόνες που επιβάλλουν την καταγραφή του μενού στην ιταλική γλώσσα, πέρα από την τοπική γλώσσα, αν εμπεριέχουν στο βασικό μενού τουλάχιστον 4-5 παραδοσιακές ιταλικές συνταγές, ενώ για την παρασκευή τους απαιτείται αποκλειστική χρήση ιταλικών προϊόντων.
Επίσης, προβλέπεται ότι, από το σύνολο των υλικών που χρησιμοποιούνται για τα φαγητά, το 40% των προμηθειών θα προέρχονται από την Ιταλία, καθώς και το 40% των σκευών και των ειδών εξοπλισμού του εστιατορίου. Ακόμη, οι μάγειρες πρέπει να είναι Ιταλοί, ή να έχουν μαθητεύσει σε ιταλική σχολή μαγειρικής, ή να έχουν δουλέψει αποδεδειγμένα μαζί με Ιταλό σεφ.
Η χώρα μας, με δεδομένες την φήμη της κρητικής δίαιτας αλλά και τις διάφορες πτυχές της ελληνικής κουζίνας, θα μπορούσε να καταφέρει πολλά στον τομέα αυτόν, ο οποίος συνδέεται άμεσα και με τον ελληνικό τουρισμό. Στην όποια δε προσπάθειά της, η χώρα μας μπορεί να βρει χρήσιμους εντός και εκτός Ελλάδος συνεργάτες, αρκεί να το θέλουν οι διάφοροι επαΐοντες.
Από την άποψη αυτή, στη σημερινή ψηφιακή εποχή, το μάρκετινγκ της επιρροής και μια σοβαρή σε ευρηματικότητα οικονομική διπλωματία, θα μπορούσαν να αποτελέσουν σοβαρά εργαλεία προβολής και προώθησης της ελληνικής παραγωγής, αλλά και της σύνδεσης της με άυλους παράγοντες ικανούς να προσφέρουν προστιθέμενες αξίες.
