Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Αυτό που κάποιοι αποκαλούν «μικτή οικονομία», στην ουσία δεν είναι τίποτε περισσότερο από τη σοσιαλ-φιλελεύθερη λύση που έχει ανάγκη η Ελλάδα από τότε που με τον αγώνα της, πέταξε από πάνω της τον οθωμανικό ζυγό.
Το να υπάρξει όμως μια σοσιαλ-φιλελεύθερη λύση στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά δύσκολο για έναν πολύ απλό ιστορικό λόγο. Αν θεωρήσουμε ότι από ιστορικής πλευράς η σοσιαλδημοκρατία είναι η φιλελεύθερη εκδοχή της σοσιαλιστικής ιδέας, τότε το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία από το 1821 και μετά δεν υπήρξε ποτέ φιλελεύθερη, ακυρώνει κάθε δυνατότητα φιλελεύθερου σοσιαλισμού στην Ελλάδα.
Πάνω στο θέμα αυτό, ο έγκριτος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας κ. Περικλής Βαλλιάνος, τον Ιανουάριο 2014 έγραφε στο Athens Review of Books, σχετικά με τις ιδεολογικές προϋποθέσεις της σοσιαλδημοκρατίας: «…Ο διαφωτισμός στην απελευθερωμένη Ελλάδα δεν έγινε ποτέ πολιτιστική δύναμη. Τα συντάγματα του Αγώνα, όσο και εκείνο του 1864, αντλούσαν φυσικά από την εννοιολογία και την ορολογία της Γαλλικής Επανάστασης.
Όπως όμως τόνιζε ήδη ο Φίνλεϊ, αυτό δεν ήταν παρά μια ψιμυθιωμένη πρόσοψη για να κερδηθεί η εύνοια της Ευρώπης. Ο κοτζαμπάσικος τιμαριωτισμός και η ληστοκρατία υιοθέτησαν την γλώσσα της δημοκρατίας (της αυτονομίας των “κοινοτήτων”) για να αποτρέψουν την ίδρυση ενός κράτους δικαίου.
Η συλλογική συνείδηση διαποτιζόταν από μια μυστικιστική αντίληψη του ανθρώπινου πεπρωμένου, και τελικά της ίδιας της πολιτικής - φυσιολογικό αποτέλεσμα της μακραίωνης κηδεμονίας της ορθόδοξης εκκλησίας, της πιο αντιορθολογικής και σκληρωτικής εκδοχής του χριστιανισμού.
Η ιδεοληψία, το μίσος για την αντίθετη γνώμη, η πίστη ότι “ο Θεός είναι μαζί μας” και ο αντίπαλος όργανο του διαβόλου που πρέπει να εξοντωθεί, η ιδέα ότι η Δύση είναι ο τόπος του μεταφυσικού Κακού - όλα τα τοξικά υποπροϊόντα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής παρακμής (γιατί ο βυζαντινισμός στην ακμή του ήταν και μια αξιοθαύμαστη πολιτιστική αυτοσυνειδησία) έγιναν οι “αλήθειες” με τις οποίες διαπλάστηκε ο νεοέλληνας.
Αυτές οι ψεύτικες “αλήθειες” μας κυβέρνησαν από την ίδρυση του κράτους, απέφεραν ένα διαρκή εμφύλιο από το 1915 έως το 1949, που συνεχίστηκε σε ψυχρή μορφή και μεταπολεμικά, ενώ τείνει να αναζωπυρωθεί στις ημέρες μας. Οι ιδέες της νομιμότητας, των ατομικών δικαιωμάτων, της υποκειμενικής αυτονομίας και της ηθικής υπευθυνότητας γίνονταν καταγέλαστες όποτε έρχονταν σε αντίθεση με τους μεγάλους Μύθους που φλόγιζαν την “λαϊκή ψυχή”: το από Θεού εκλεκτό Έθνος ή εναλλακτικά το Ιστορικό Πεπρωμένο των “φτωχών και καταφρονεμένων”, όπως και τα δύο τα όριζαν αυτοδιορισμένα ιερατεία ή / και κάποιοι “χαρισματικοί”.
Παρά το γεγονός ότι μεμονωμένες φυσιογνωμίες (ο Π. Καλλιγάς, οι Σαρίπολοι, ο Γ. Θεοτοκάς, ο Α. Μάνεσης κ.ά.) εξακολουθούσαν να προμαχούν υπέρ των ευρωπαϊκών, τελικά, ιδεωδών.
Αυτός ο ιδεολογικοποιημένος χλευασμός των θεμελιακών αρχών της κοινωνικής συμβίωσης είναι το κύριο χαρακτηριστικό της δημόσιας (αλλά της ιδιωτικής, φευ) ζωής μας μέχρι και σήμερα, μια στάση που διατρέχει πλέον όλους τους πολιτικούς φορείς….».
Στη βάση αυτής της ιδεολογικής συγκυρίας, δεν είναι λίγοι στην Ελλάδα αυτοί που πιστεύουν ότι υπό το αστείο ιδεολόγημα «ο λαός είναι υπεράνω των θεσμών», ο νόμος ισχύει μόνον όταν μας συμφέρει.
Αντί έτσι να οικοδομηθεί στη χώρα μια φιλελεύθερη κοινωνία μέσα στην οποίαν οι αδικημένοι ως κοινωνική δύναμη, θα ανάγκαζαν τις άλλες τάξεις να αναγνωρίσουν την ύπαρξή τους και να συμβιβαστούν με ρυθμίσεις που προστατεύουν τα συμφέροντα όλων, συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Οικοδομήθηκε ένα πελατειακό, συντεχνιακό σύστημα, το οποίο παραπέμπει περισσότερο σε ολοκληρωτικά πρότυπα παρά σε δημοκρατικές αρχές.
Και το σύστημα αυτό, δυστυχώς, βοηθήθηκε από τις φιλελεύθερες δυτικές δημοκρατίες να συντηρηθεί και να αναπτυχθεί, με αποτέλεσμα, σήμερα που έχει πτωχεύσει, η Δύση να είναι υποχρεωμένη να το συντηρεί ως παράσιτο στους κόλπους της.
Κατά συνέπεια, η λύση του φιλελεύθερου σοσιαλισμού στην Ελλάδα είναι αδύνατη. Κάθε φορά δε που θα γίνεται προσπάθεια από κάποιους οραματιστές να έρχεται στο προσκήνιο, οι φορείς που θα αναλαμβάνουν παρόμοιες πρωτοβουλίες θα καταποντίζονται. Κάποια πρόσφατα γεγονότα είναι τόσον εύγλωττα ώστε επιβεβαιώνουν του λόγου μας το αληθές.
