Του Γιώργου Πανταγιά*
Η ανατροπή της ευρωκάλπης συνιστά «μεγάλη τομή στη συνέχεια», για να θυμηθούμε τον Γκράμσι. Στην ουσία, επισφραγίζει το τέλος του κύκλου που άνοιξε με τη χρεοκοπία και την απαρχή ενός νέου.
Κάθε εποχή εκφράζεται διαφορετικά. Την περίοδο της έκρηξης της κρίσης επικράτησαν τα αμυντικά αντανακλαστικά. Αποτέλεσμα, ο καταγγελτικός λόγος, η δημαγωγία, ο λαϊκισμός, να βρουν πρόσφορο έδαφος. Έτσι ερμηνεύεται και η κυριαρχία του Αλέξη Τσίπρα. Δημιούργησε το πολιτικό του κεφάλαιο, αφυπνίζοντας τα πιο άγρια ένστικτα μερίδας πολιτών. Απέκτησε υπόσταση, καλλιεργώντας τον φθόνο, τη μισαλλοδοξία, την εχθροπάθεια. Στοχοποίησε και έπληξε το αποκαλούμενο «παλιό σύστημα».
Επιχειρώντας μια στοιχειώδη ανατομία της διαδρομής του, θα υποστήριζα ότι η σημερινή του αποτυχία, οφείλεται στην προηγούμενη επιτυχία του. Η μέθοδος και τα εργαλεία που επιστράτευσε για να αναδειχθεί ήταν ακατάλληλα για τη διαχείριση των οξυμένων προβλημάτων της χώρας και της οικονομίας. Πολιτευόμενος εκτός οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας, επέδειξε έλλειψη βάθους και στρατηγικής σκέψης.
Θεωρούσε πως αξιοποιώντας την εξουσία, θα διαιώνιζε την κυριαρχία του. Όλες του οι πρωτοβουλίες στερούνταν ουσιαστικού περιεχομένου. Αποσκοπούσαν στην ανάκτηση του χαμένου εδάφους με όπλα την ψηφοθηρία και την ικανοποίηση ευτελών προσωπικών επιδιώξεων. Τόσο ο παροξυσμός των παροχών, όσο και ο προσεταιρισμός φθαρμένων και απαξιωμένων προσώπων, παρέπεμπαν σε νοσηρό παρελθόν και σε συναλλαγή.
Το αποτύπωμα της διακυβέρνησης Τσίπρα είναι βαθιά συντηρητικό. Είτε γιατί απέπνεε λαϊκισμό. Είτε διότι αγκάλιασε, από την αρχή μάλιστα, δυνάμεις αντιδραστικές, εθνικιστικές, ανυπόληπτες. Το ύφος και ήθος της εξουσίας του ήταν αταίριαστα με την προοδευτική Αριστερά.
Από φορέας του "νέου" που αυτοαναγορεύθηκε, καταγράφηκε ως συλλέκτης του «παλιού». Χρησιμοποιώντας δε διάφορα στρατηγήματα και τακτικισμούς, υπερεκτίμησε τις επικοινωνιακές του δυνατότητες. Παραγνώρισε πως στη συγκεκριμένη συγκυρία η αξία και η εμβέλειά του προσμετρώνται πρωτίστως από τις κυβερνητικές επιδόσεις.
Η απονομιμοποίησή του αναμφίβολα ανοίγει τον δρόμο για τη θεμελίωση της κυριαρχίας του Κυριάκου Μητσοτάκη. Άλλωστε, η νίκη του είναι αμιγώς προσωπική. Τα αποθέματα του αρχηγού της ΝΔ αποδεικνύονται ισχυρά. Με εύστοχη διαχείριση έχει την ευκαιρία να υπερβεί ακόμη και τη δυσαρμονία με το κόμμα του. Μπορεί να κάνει ό,τι δεν έπραξε ο Τσίπρας: Να απεξαρτηθεί από τις «μαρμαρωμένες» δυνάμεις του.
Τέλος, το Κίνημα Αλλαγής, αντί να ζει με αυταρέσκειες, χρειάζεται να συνειδητοποιήσει ότι βρίσκεται σε οριακό σημείο. Η στασιμότητά του είναι αναμφισβήτητη. Η εικόνα και ο λόγος του λειτουργούν αποτρεπτικά για τις δυνάμεις που αναζητούν νέα πολιτική έκφραση. Το μέλλον της Κεντροαριστεράς ουδόλως εξαρτάται από τις πολύ χαμηλές επιδόσεις του. Αν δεν υπάρξει εκκίνηση από μηδενική βάση, ο Τσίπρας θα καταλάβει πλήρως τον χώρο αυτό.
Οι επικείμενες εθνικές εκλογές, όπως φαίνεται, θα επικυρώσουν την αλλαγή εποχής. Πρωταγωνιστής θα είναι εκείνος που θα εκφράσει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της.
*Σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας, πρόεδρος και διευθύνω σύμβουλος της Polity AE
