Ναι, οι πολλοί είναι όμηροι των λίγων

του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου

Όλες οι ιστορικές αναφορές, μας λένε ότι οι πιο αναπτυγμένες κοινωνίες στον κόσμο μας είναι αυτές στις οποίες εκδηλώθηκαν συγκρούσεις, διεκδικήσεις, καινοτομίες, τεχνολογικές πρόοδοι και φαινόμενα «δημιουργικής καταστροφής». Την ίδια στιγμή, ο νομπελίστας οικονομολόγος και καθηγητής Έντμουντ Φέλπς, στο εντυπωσιακό βιβλίο του «Πρόοδος για όλους» (Εκδόσεις Επίκεντρο), τονίζει ότι η άνοδος του ναζισμού και του φασισμού στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου, μεταξύ άλλων υπήρξε και το προϊόν της εντυπωσιακής ανάπτυξης του κορπορατισμού σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό συνέβαλε και στην έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Υπό αυτό το θεωρητικό πρίσμα, το οποίο όμως έχει και γερά πρακτικά θεμέλια, ο συντεχνιακός συνδικαλισμός σε όλες του τις εκφάνσεις, θεωρείται μια σοβαρή απειλή για την οικονομική και κοινωνική πρόοδο, ιδιαίτερα δε στη σημερινή εποχή των ταχύτατων μετασχηματισμών. Είναι κατάδηλο επίσης, από τα έργα και ημέρες του κορπορατισμού, ότι το σύστημα αυτό που υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος του φασισμού στην Ιταλία, ολοκληρωτικό από τη φύση του, στην ουσία ανταποκρίνεται πλήρως και στην μαρξική αντίληψη για την περίφημη δικτατορία του προλεταριάτου.

Για όποιον αμφιβάλλει για τη θεώρηση αυτή, στο προαναφερόμενο βιβλίο του, ο καθηγητής Έντμουντ Φέλπς, γράφει τα ακόλουθα:

«…Το κορπορατιστικό σύστημα εξιδανικεύτηκε με τον ισχυρισμό ότι απαλλάχτηκε από τον ατομικισμό και τον ανταγωνισμό, που δαιμονοποιήθηκαν ως αποκρουστικά και απάνθρωπα. Όμως το σύστημα απλώς μεταφύτευσε τον ατομικισμό από την αγορά στο κράτος, όπου τα άτομα διαγκωνίζονταν για να αυξήσουν την εξουσία τους. Το σύστημα τερμάτιζε τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών για τους πολλούς αγοραστές στις αγορές. Όμως τον αντικατάστησε με τον ύπουλο ανταγωνισμό των παραγωγών και των επαγγελματιών για ένα μερίδιο στα συμβόλαια με την κυβέρνηση και μια θέση σε εταιρείες επιχορηγούμενες από την κυβέρνηση - για έναν, πανίσχυρο αγοραστή. Το σύστημα εξιδανικεύτηκε θεωρώντας ότι έβαζε ένα τέλος στη σύγκρουση μεταξύ κεφαλαίου και εργαζομένων, αλλά τελικά τα μεταπολεμικά συστήματα απλώς παραχώρησαν μεγάλη μονοπωλιακή ισχύ σε ενώσεις καθώς και σε μεγάλους εργοδότες, και επομένως έδωσε και στους δύο την άδεια να μειώσουν την παραγωγή. Τo σύστημα παρουσιάστηκε ότι αποκαθιστά την ισορροπία μεταξύ του υλισμού και της υψηλής κουλτούρας, αλλά έπειτα υπονόμευσε το μεγαλύτερο μέρος της λογοτεχνίας και της τέχνης επειδή ήταν ατομικιστικά. Το σύστημα εκθειάστηκε ως επιστημονικό σε αντίθεση με το χάος του σύγχρονου συστήματος που αντικατέστησε. Όμως το σύστημα θα αντικαθιστούσε την αβεβαιότητα σχετικά με το τι επρόκειτο να κάνουν οι μυριάδες πιθανοί καινοτόμοι με την αβεβαιότητα σχετικά με το αποτέλεσμα των προσπαθειών του κράτους για καινοτομία. Οι κορπορατιστές δαιμονοποίησαν την εξουσία… αλλά τελικά ενέπευσαν ποικίλα συστήματα ολοκληρωματισμού…»

Σήμερα αυτός ο συντεχνιακός ολοκληρωτισμός είναι σοβαρότατο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας. Αυτός ο κορπορατισμός έχει δημιουργήσει σοβαρές ανισότητες και προσέδωσε στην οικονομία έναν προσοδοθηρικό χαρακτήρα που αποτελεί σοβαρή τροχοπέδη στην ανάπτυξη.Και όχι μονον.

Στην κατάσταση που βρίσκονται σήμερα η ελληνική οικονομία και κοινωνία, το όλο συντεχνιακό σύστημα πρέπει να ανοίξει. Δεν είναι καθόλου εύκολη μια τέτοια,αλλά απολύτως αναγκαία εξέλιξη.

Μια πραγματική έξοδος από την κρίση υπό όρους βιώσιμης ανάπτυξης, απαιτεί μακροχρόνια συνδυασμένη προσπάθεια στηριγμένη σε αντιδημοφιλή μέτρα. Στο επίπεδο της μακροοικονομίας πρέπει, για πρώτη φορά έστω, να γίνει κατανοητό πως όταν η ζήτηση αυξάνεται, σταθερά, ταχύτερα από την προσφορά, κατάληξη είναι η καταστροφή.

Σκοπός της μακροοικονομικής πολιτικής σήμερα στην Ελλάδα πρέπει να είναι η αλλαγή των “σχετικών τιμών" στην οικονομία, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι πιο κερδοφόρο να παράγεις, παρά να εισάγεις ή να τροφοδοτείς την κατανάλωση. Υπό τον περιορισμό της υπάρξεως υπερεθνικού νομίσματος και υπερεθνικής νομισματικής πολιτικής, ο στόχος αυτός είναι παντελώς ασύμβατος με κάθε πολιτική κεϋνσιανής έμπνευσης.Τη στιγμή μάλιστα που η χώρα έχει χάσει και σοβαρό τμήμα της εσωτερικής της αποταμίευσης,με τις ανάλογες αρνητικές επιπτώσεις στις τράπεζες της.

Στο επίπεδο της μακροοικονομίας, εκτός από την αναγκαία πλέον πλήρη απελευθέρωση των αγορών, ικανή συνθήκη είναι η ύπαρξη "ενδογενούς" αναπτυξιακής δυναμικής: αξιόπιστοι θεσμοί, συσσώρευση παραγωγικών εμπειριών και δεξιοτήτων, αυτόνομη στο μέτρο του δυνατου και διεθνώς ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα, πραγματική έρευνα και πρόσκτηση γνώσεων. Πράγματα δηλαδή που όχι μόνον χρειάζονται χρόνο, αλλά και απαιτούν την μεσολάβηση μιας πολιτιστικής και κοινωνικής επανάστασης εναντίον των κατεστημένων ιδεών και συμφερόντων της ελληνικής κοινωνίας….».

Είναι τελικά η μάχη των πολλών κατά των λίγων που θα κρίνει την πορεία της χώρας, σε έδαφος ολισθηρό και άρα εξαιρετικά αβέβαιο.Ηταν σωστή ετσι, από την αποψη αυτή, η πρόσφατη παρατήρηση του πρωθυπουργού.Γι`αυτο και ενόχλησε αυτούς στους οποίους απευθυνόταν