Παλινωδίες Τραμπ (και) στη Συρία

του Φίλη Κωνσταντίνου* 

Ο πρόεδρος Τραμπ για τρίτη φορά τους τελευταίους δέκα μήνες παρεξέκλινε της επίσημης γραμμής στο συριακό ζήτημα. Σε τηλεφωνική του συνομιλία με τον τούρκο πρόεδρο, ενέκρινε την επέμβαση της Αγκυρας στα ανατολικά του Ευφράτη με ταυτόχρονη αποχώρηση μέρους των αμερικανικών στρατευμάτων. Πέραν των παλινωδιών ενός προέδρου που προσεγγίζει την εξωτερική πολιτική με οικονομικά κριτήρια και χαρακτηριστική ελαφρότητα, πρέπει να του πιστωθεί η συνέπεια στην απροθυμία του για περαιτέρω ανάμειξη των ΗΠΑ σε πολεμικά μέτωπα στον πλανήτη. Εξίσου, ο Τραμπ δείχνει αποφασισμένος να μην παρατείνει επί μακρόν την παραμονή αμερικανικών στρατευμάτων σε Αφγανιστάν και Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, το «άδειασμα» των Κούρδων της Συρίας συνιστά δραματική αλλαγή της εδώ και σχεδόν μία δεκαετία αμερικανικής πολιτικής στη Συρία. Οι ενστάσεις συνίστανται στα εξής: οι Κούρδοι υποχρεωτικά θα πρέπει να στραφούν προς κάποια άλλη δύναμη για να προστατευθούν από το μένος της Τουρκίας. Η αυτονόητη για την ώρα (ασφαλώς όχι ευχάριστη) επιλογή είναι ο Ασαντ και η Ρωσία. Επίσης, ενώ η Ουάσιγκτον προσπαθεί να στραγγαλίσει οικονομικά την Τεχεράνη ώστε να την υποχρεώσει σε αναδίπλωση (και) από τη Συρία, πλέον αφήνει το πεδίο ελεύθερο, καθώς η Αγκυρα έχει βρει κοινούς παρονομαστές τόσο με τη δεύτερη όσο και με τη Μόσχα. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ μένουν χωρίς ερείσματα στη Συρία και ενώ φουντώνουν οι διαπραγματεύσεις για την επόμενη μέρα. Ετσι, η Ουάσιγκτον θα εξαρτάται από τις επιθυμίες τρίτων δυνάμεων, ενώ η πολυδιάστατη στήριξη στους Κούρδους της Συρίας πετάγεται στον κάλαθο των αχρήστων. Ακόμη και στο ακραίο σενάριο ο Τραμπ να έχει προβεί σε μυστική συμφωνία με τη Ρωσία, κερδίζοντας ανταλλάγματα σε κάποιο μέτωπο μεγαλύτερου αμερικανικού ενδιαφέροντος, η απόσυρση γίνεται με τρόπο χοντροκομμένο, που επιβεβαιώνει στα μάτια αρκετών αφενός ότι δεν μπορούν να εμπιστεύονται πλέον τις ΗΠΑ ως σύμμαχο (αντιθέτως με τον Πούτιν, που στηρίζει τις επιλογές του, βλ. Ασαντ, Μαδούρο), αφετέρου πως λόγω τάσεων αναχωρητισμού από διάφορα σημεία του πλανήτη η αναζήτηση εναλλακτικών έναντι των ΗΠΑ καθίσταται αναγκαστική επιλογή.

Ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα αφορά τους τζιχαντιστές. Αρκετοί από αυτούς σήμερα βρίσκονται υπό κράτηση ή σε στρατόπεδα μαζί με τις οικογένειές τους, φυλασσόμενοι από τις κουρδικές πολιτοφυλακές. Εφόσον οι τελευταίες προκειμένου να υπερασπιστούν τα εδάφη τους στρέψουν το βλέμμα τους στην ανάσχεση των Τούρκων, το κενό που θα δημιουργηθεί ίσως αποδειχθεί πολύτιμο για τα εξτρεμιστικά στοιχεία, γεγονός που εκτός από αποσταθεροποιητικό θα αναιρούσε στην πράξη τη διαβεβαίωση Τραμπ ότι έχουν εξουδετερωθεί η τζιχαντιστική τρομοκρατία και οι πυρήνες της.

Ο αμερικανός πρόεδρος εν όψει των εκλογών σε 13 μήνες δεν θέλει να προσθέσει και άλλα προβλήματα στην ήδη επιβαρυμένη ατζέντα του. Ομως, παρότι επενδύει στην πόλωση, από την οποία συνήθως επωφελείται, με την πολιτική του στη Συρία κατάφερε να ενώσει Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς, να κλονίσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη της γραφειοκρατίας των υπουργείων Αμυνας και Εξωτερικών και να επιβεβαιώσει όσους τον κατηγορούν για ανεπάρκεια, ιδίως στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Τα δε μπρος-πίσω (μέσω των αγαπημένων του tweets), κατόπιν της επικοινωνίας του με τον Ερντογάν, ακυρώνουν τυχόν σκέψεις ότι ο Τραμπ κάνει ένα μεγάλο διπλωματικό παιχνίδι στη Μέση Ανατολή, προσβλέποντας στην κατατριβή όσων εμπλέκονται έμμεσα ή άμεσα στο Συριακό μέσω των συνεχών εντάσεων, από τις οποίες οι ΗΠΑ σταδιακά απεγκλωβίζονται. Αλλωστε, οι συνέπειες μιας πρόχειρα προετοιμασμένης απόσυρσης από τα περιφερειακά τεκταινόμενα, χωρίς στοιχειώδη διαβούλευση και σχεδιασμό, που ικανοποιεί πρωτίστως εγχώριες σκοπιμότητες, δεν συνηγορεί μόνο στην υποχώρηση των αμερικανικών θέσεων αλλά επιδρά και στους περιφερειακούς συσχετισμούς υπέρ των πιο αποφασισμένων και ισχυρών.

*εκτελεστικός διευθυντής του ΙΔΙΣ

**πρώτη δημοσίευση: www.tovima.gr