Bitcoin και Τεχνητή Νοημοσύνη

των Ιωάννα Ατσαλάκη, Γιώργου Σ. Ατσαλάκη, Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη και Φώτη Πασιούρα* 

Τις περασμένες δεκαετίες ολοένα και περισσότερο, τα χρηματιστήρια προσέλκυαν το ενδιαφέρον επενδυτών. Το επίκεντρο των επενδύσεων ήταν οι μετοχές, τα παράγωγα, τα καταναλωτικά αγαθά, ο χρυσός και άλλα πολύτιμα μέταλλα και αγαθά γνωστά ως “commodities”. Όλα αυτά μέχρι το 2009 όπου έκανε την εμφάνιση του ένα κρυπτονόμισμα με την ονομασία Bitcoin.

Οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν δυνατή τη δημιουργία ψηφιακών νομισμάτων που ονομάζονται κρυπτονομίσματα με πιο γνωστό το Bitcoin. Η χρήση τους ως μέσο συναλλαγών ολοένα και επεκτείνεται, ενώ αναμένεται να αποτελέσουν τα κυρίαρχα νομίσματα στη μελλοντική παγκόσμια ψηφιακή οικονομία, η οποία πλησιάζει με ταχύτατους ρυθμούς.

Το Bitcoin είναι ένα διαδικτυακό κρυπτονόμισμα που χρησιμοποιείται για peer-to-peer συναλλαγές, παρακάμπτοντας κάθε «μεσολαβητή» όπως τράπεζες, εταιρίες ή κυβερνήσεις. Τόσο η δημιουργία όσο και οι διακίνη- σή του, λαμβάνουν χώρα σε ένα παγκόσμιο ιντερνετικό σύστημα, με τη χρήση της τεχνολογίας Blockhain. Αυτή του η «ιδιομορφία» έχει προκαλέσει την ανησυχία σε καταναλωτικό κοινό και επενδυτές, καθώς αμφισβητείται η αξιοπιστία του. Μία δεύτερη ματιά όμως του τρόπου λειτουργίας του, ίσως να καθιστά το Bitcoin αρκετά αξιόπιστο σε σχέση με άλλα πολύτιμα μέταλλα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι υπάρχει καθορισμένος αριθμός Bitcoin που κυκλοφορούν στην αγορά. Σε αντίθεση με τα συμβατικά νομίσματα, όπου συχνά εμφανίζεται το φαινόμενο υποτίμησης λόγω της αλόγιστης έκδοσής τουs ή ακόμα και κατάσχεσής τους.

Το Bitcoin διατηρεί την αξία του εξ αιτίας της σπανιότητας του. Θα εξαχθούν ακόμα 4,3 εκατομμύρια Bitcoin μέχρι το έτος 2140 για να συμπληρωθεί το όριο των 21 εκκ. Στην πραγματική οικονομία, ότι είναι σπάνιο έχει μεγάλη αξία. Και όσο πιο σπάνιο είναι, τόσο σε μεγαλύτερη αξία αποτιμάται.

Πρόβλεψη

Αυτό το χαρακτηριστικό κάνει το Bitcoin ένα ελκυστικό αντικείμενο επένδυσης για ιδιώτες και επενδυτικές εταιρίες. Πως μπορεί όμως να γίνει πρόβλεψη της τιμής του, όταν φέρεται να μην επηρεάζεται από πολιτικές μεταβολές; Πολλοί είναι αυτοί που προσπάθησαν να κάνουν εκτίμηση της τιμής του βασιζόμενοι στη δημοτικότητά του και πιο συγκεκριμένα στον αριθμό των tweets που έχει. Το 2019, προτάθηκε μια πιο αξιόπιστη μέθοδος πρόβλεψης της τάσης της τιμής ενός κρυπτονομίσματος, μέσω της τεχνητής νοημοσύνης. Ερευνητές του Πολυτεχνείου Κρήτης δημιούργησαν ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, βασισμένο σε κανόνες, που αναπαριστούν τη λειτουργεία της σκέψης του ανθρώπινου εγκεφάλου. Το νεύρο-ασαφές σύστημα, που ονομάστηκε PATSOS, αποκτά νοημοσύνη από επαναλαμβανόμενη εκπαίδευση με σκοπό την δημιουργία βέλτιστων κανόνων που προβλέπουν την τάση της τιμής του κρυπτονομίσματος. Το μοντέλο βασίζεται στον ανθρώπινο τρόπο σκέψης, δηλαδή σε ένα σύστημα κανόνων.

Πιο συγκεκριμένα, προβλέπει αν η τιμή την επόμενη ημέρα θα είναι ανοδική ή καθοδική με ποσοστό επιτυχούς πρόβλεψης 63,22%. Στις χρηματαγορές οποιοιδήποτε σύστημα πρόβλεψης επιτυγχάνει πάνω από 52% ακρίβεια, θεωρείται κερδοφόρο. Οι ερευνητές προσομοίωσαν το σύστημα διενεργώντας αγοραπωλησίες κρυπτονομισμάτων επί ένα τρίμηνο προκειμένου να ελέγξουν την αξιοπιστία των προβλέψεων. Όποια από τις ημέρες το σύστημα προέβλεπε ότι η τιμή θα είναι ανοδική την επόμενη ημέρα, προχωρούσε σε αγορά του κρυπτονομίσματος.

Εάν το σύστημα προέβλεπε ότι η τιμή την επόμενη μέρα θα είναι καθοδική, είτε έδινε σήμα πώλησης στην περίπτωση που είχε ήδη αγοραστεί το κρυπτονόμισμα, είτε έδινε σήμα μη αγοράς. Τα αποτελέσματα των αγοραπωλησιών των κρυπτονομισμάτων, συγκρίθηκαν με τις αντίστοιχες αποδόσεις του τριμήνου, όπου το κρυπτονόμισμα αγοραζόταν την πρώτη μέρα του τριμήνου και πωλούνταν την τελευταία (δηλαδή χωρίς να γίνονται συναλλαγές στη διάρκεια του τριμήνου). Η απόδοση του προτεινομένου μοντέλου πρόβλεψης PATSOS, έδωσε 71,21% περισσότερα κέρδη.

Στο σχήμα παρουσιάζονται με τετράγωνα οι πραγματικές τιμές του Bitcoin και με αστερίσκους οι τιμές που πρόβλεψε το σύστημα PATSOS. ‘Οπως δείχνει το σχήμα, οι τιμές πρόβλεψης ακολουθούν τις πραγματικές με αρκετά καλή ακρίβεια.

Περεταίρω, οι ερευνητές σύγκριναν την αποτελεσματικότητα του συστήματος πρόβλεψης PATSOS εκτελώντας αγοραπωλησίες και με άλλα δημοφιλή κρυπτονομίσματα όπως το Ethereum, Litcoin και Ripple. Τα κερδοφόρα ποσοστά 32,47%, 36,53% και 93,11% αντίστοιχα, επιβεβαίωσαν την προβλεπτική ικανότητα του μοντέλου PATSOS. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο διεθνώς αναγνωρισμένο και έγκυρο επιστημονικό περιοδικό: Atsalakis, G., Atsalaki, I., Pasiouras, F. and Zopounidis, D., C., (2019). Bitcoin prices forecasting with neuro-fuzzy techniques. European Journal of Operational Research, 6, (770–780).

*Υποψ. Διδάκτορας στο Πολυτεχνείο Κρήτης, μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering και Επίκουρος Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, μέλος του Εργαστηρίου Ανάλυσης Δεδομένων& Πρόβλεψης και Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Επίτιμος Διδάκτορας ΑΠΘ, Ακαδημαϊκός στη Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρημα/κών, Distinguished Research Professor στο Audencia Business School France και Καθηγητής στο Montpelier Business School France, μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering