Αντιληπτική νοημοσύνη στην εποχή των big data

του Ηλία Καραβόλια 

Πολλές φορές οι αισθήσεις μας δεν ακολουθούν την πραγματικότητα. Ειδικά αν η τελευταία ’’εξαπλώνεται’’ με τις ταχύτητες της υπερδικτύωσης και της υπερπληροφόρησης. Η αντίληψη μας συνεχώς μετατίθεται, συνεχώς διακλαδώνεται και φορτώνεται με δεδομένα. Ο σκληρός δίσκος του νου έχει περιορισμένη χωρητικότητα στην εποχή του διαδικτύου και της μόνιμης συνδεσιμότητας στα social media.

Οι διαχειριστές δεδομένων στήνουν αλγόριθμους βασισμένους-μεταξύ άλλων-και στην συσχέτιση πληροφορίας-αντίληψης. Και αυτό γίνεται βασισμένο σε μια παραδοχή: οι βαθμοί προσαρμοστικότητας της αντίληψης στην πληροφορία υπολείπονται συνεχώς των ροών στο δίκτυο. Ο νους δεν μπορεί να συλλάβει εύκολα τις ραγδαίες μεταβολές του σημαίνοντος. Το φιλτράρισμα (filtering) και η αλγοριθμική μηχανική αποσκοπούν στην επανασύνδεση της αντιληπτικής μας νοημοσύνης με την είδηση, το γεγονός, το Πραγματικό.

Ομοιώματα και προσομοιώσεις συνεχώς μας μεταφέρουν σε έναν συμβολικό κόσμο έξω απο την πραγματικότητα. Πόλεμοι σε ζωντανή μετάδοση, γεγονότα σημαντικά και ασήμαντα βλέπουμε να γίνονται viral σε λίγα λεπτά. Ο πλανήτης εγκαταστάθηκε στο android του smartphone και η ανθρωπότητα στην παλάμη μας.Τα δεδομένα συνεχώς αυξάνονται( στην ουσία υπερπολλαπλασιάζονται ασταμάτητα) και τα logistics των τεχνολογικών κολοσσών φυλάσσουν στους servers προσωπικά δεδομένα, μύχιες επιθυμίες, σημαντικές ειδήσεις, ασήμαντες κοινοτοπίες.

Το συλλογικό ασυνείδητο έχει αποθηκευτεί και αυτό. Έχει μαζευτεί σε χωροχρονικές εστίες φύλαξης. Η Ιστορία εγκαθίσταται καθημερινα στα terabytes. Η αντίληψη του υποκειμένου έχει παράλληλα ενσωματωθεί σε αυτό το συλλογικό ασυνείδητο, σε αυτή την ιστορική αρχειοθέτηση. Η αντιληπτική νοημοσύνη του κάθε ατόμου παλινδρομεί μεταξύ ανάλυσης,σύνθεσης, επεξεργασίας, κατανόησης. Και αυτό γιατί η χωροχρονική διαχείριση των ροών πληροφόρησης σκάβει το ατομικό ασυνείδητο(βλ. like, follow, tweet) και διαμορφώνει την τροχιά του συλλογικού ασυνείδητου.

Αυτό που δεν φαίνεται είναι ότι η αντιληπτική νοημοσύνη του καθενός ακολουθεί τα μοτίβα ιεράρχησης και κατανομής των πληροφοριών και των δεδομένων. Και εκεί το υποκείμενο είναι που νιώθει την σύγχυση: την στιγμή της υπερφόρτωσης των συνάψεων στους νευρώνες απο τα ραγδαίας ταχύτητας ερεθίσματα που γεννούν οι εικόνες και το θέαμα στην παλάμη μας, στην οθόνη του smartphone, και γίνονται η αιτία για την εμπλοκή μεταξύ αντίληψης-κατανόησης.

Η σύγχρονη πολιτισμική και επικοινωνιακή θεωρία έχει αναπτυχθεί στην βάση του ψηφιακού marketing και της διαχείρισης των big data. Βασική της παράμετρος είναι η έννοια της αντιληπτικής νοημοσύνης. Γιατί πλέον οι βαθμοί αντίληψης διαφέρουν απο τους βαθμούς πρόσληψης των ερεθισμάτων. Τα δίκτυα υπερφορτώνουν τον εγκέφαλο όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία του ανθρώπου. Δεν είναι μακριά η εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη θα αποκτήσει την δική της αντιληπτική διάσταση. Το ζητούμενο είναι αν εκχωρηθεί το συλλογικό ασυνείδητο μαζί με τις ατομικές μας νοητικές δυνατότητες....