του Νίκου Καραμούζη*
Οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες της χώρας βελτιώνονται, οι εξαγωγές και η βιομηχανική παραγωγή κινούνται σε σταθερή ανοδική τροχιά, οι αγορές και η οικονομία ανακάμπτουν, οι ξένες επενδύσεις αυξάνονται, η ρευστότητα βελτιώνεται και η χώρα εξέρχεται σταδιακά από την πολύχρονη και βαθιά κρίση.
Εκτιμώ ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας, ευελπιστώ ότι μάθαμε από τα λάθη μας, αν και δεν παίρνω όρκο, αλλά σημαντικές προκλήσεις και προβλήματα παραμένουν μπροστά μας, δεσμεύοντας την οικονομία σε χαμηλή αναπτυξιακή τροχιά.
Βαδίζουμε προς τη σωστή κατεύθυνση, αργά, ενώ οι εγχώριες και διεθνείς συνθήκες και τα προβλήματα της χώρας απαιτούν άμεσες λύσεις, στοχευμένες και με ταχύτητα.
Προβλήματα, από την αναιμική ανάπτυξη, τη στασιμότητα των εισοδημάτων, την κατάρρευση των επενδύσεων και τις καθυστερήσει στις μεταρρυθμίσεις, μέχρι την υψηλή ανεργία, την υπερφορολόγηση, την αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση και τα προβλήματα στον τραπεζικό και ενεργειακό τομέα, κρατούν την οικονομία δέσμια.
Αναγκαία προϋπόθεση για οριστική έξοδο της χώρας από την κρίση και δημιουργία συνθηκών ευημερίας αποτελεί αναμφίβολα η ταχύτερη και διατηρήσιμη αύξηση του ΑΕΠ, άνω του 3% ετησίως, για πολλά χρόνια.
Ας μην έχουμε αυταπάτες. Η επίτευξη τέτοιων φιλόδοξων ρυθμών ανάπτυξης προϋποθέτει βαθιές μεταρρυθμίσεις στην οικονομία και στον δημόσιο τομέα, ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον και τολμηρές, ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες οικονομικής πολιτικής, άρα, ισχυρή πολιτική βούληση και ιδιοκτησία της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας.
Δεν χρειάζεται να ξανα- ανακαλύψουμε τον τροχό. Απαιτείται να διαμορφώσουμε θετικό επενδυτικό και παραγωγικό κλίμα, ανταγωνιστικά επιτόκια, λογικό κόστος ενέργειας και φορολογικοί συντελεστές, ελκυστικό πλαίσιο για εγχώριες και ξένες επενδύσεις, φιλικές προς την επιχειρηματικότητα, τη δημόσια διοίκηση, τους σταθερούς θεσμούς και τις ανεξάρτητες αρχές.
Η αναπτυξιακή ατμομηχανή κάτω από τις σημερινές συνθήκες δεν μπορεί να είναι η κατανάλωση, που σαν ποσοστό του ΑΕΠ παραμένει το υψηλότερο της Ευρώπης, 68%, και οι διεθνείς αγορές δεν θα χρηματοδοτήσουν μια τέτοια αναπτυξιακή στρατηγική.
Η ανάπτυξη πρέπει να βασισθεί στην ταχύτατη αύξηση των ιδιωτικών, δημοσίων και ξένων επενδύσεων και των εξαγωγών, με ρυθμούς που θα ξεπερνούν κατά πολύ την ιστορική εμπειρία της Ελλάδος, αλλά και της Ευρωζώνης.
Τι απαιτείται λοιπόν για να πυροδοτήσουμε ένα επενδυτικό σοκ και έναν δυναμικό παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας;
1. Σαφής βελτίωση της αξιοπιστίας της χώρας μέσω της ενίσχυσης κρίσιμων θεσμικών χαρακτηριστικών της:
Πολιτική σταθερότητα, συνεπή και σταθερή δημοσιονομική και μακροοικονομική πολιτική, ανοικτές και ανταγωνιστικές αγορές, σταθερότητα κανόνων και θεσμών, ανεξάρτητες εποπτικές και ρυθμιστικές αρχές.
Όλοι γνωρίζουμε ότι η αξιοπιστία χάνεται εύκολα και απότομα και κερδίζεται με κόπο και χρόνο. Μια νέα δημοσιονομική εκτροπή από τους στόχους θα ήταν ασυγχώρητο λάθος και θα προκαλούσε ανυπολόγιστη ζημιά. Κυρίως θα απέκλειε εκ νέου τη χώρα από τις διεθνείς αγορές και, νομοτελειακά, θα οπισθοδρομούσαμε σε δύσκολες καταστάσεις.
2. Λύνουμε οριστικά το τραπεζικό ζήτημα, ώστε να μετατραπεί ο τραπεζικός τομέας σε αναπτυξιακό καταλύτη. Αυτό σημαίνει δραστική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αποκλιμάκωση δανειακών επιτοκίων, απρόσκοπτη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές, άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, αποκατάσταση της πλήρους ικανότητας των τραπεζών να χρηματοδοτούν την οικονομία, την ανάπτυξη και την πελατεία. Βασική προϋπόθεση είναι η πλήρης ιδιωτικοποίηση του συστήματος με παράλληλη κατάργηση του ΤΧΣ.
3. Μετατρέπουμε το υφιστάμενο υφεσιακό μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής, σε ισχυρό αναπτυξιακό καταλύτη.
Οι υπερβολικά υψηλοί φορολογικοί συντελεστές και ασφαλιστικές εισφορές, από τις υψηλότερες στην Ευρωζώνη, σε συνδυασμό με την υποχρέωση για επίτευξη σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων για δεκαετίες, παγιδεύουν την οικονομία στη στασιμότητα.
Η κατάρτιση ενός νέου, αναπτυξιακού, μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής, πρέπει να στηρίζεται στην αξιοπιστία, στη συνέπεια στη δημοσιονομική σταθερότητα και να πείθει τις διεθνείς αγορές να χρηματοδοτούν απρόσκοπτα την οικονομία.
Πρέπει να πετύχουμε τις αλλαγές χωρίς πειραματισμούς και ερασιτεχνισμούς, σε συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους μας, πείθοντάς τους και όχι απειλώντας τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαμε να υλοποιήσουμε κομβικές πρωτοβουλίες, όπως:
-Άμεση εφαρμογή εμπροσθοβαρών, τολμηρών και φιλοαναπτυξιακών μεταρρυθμίσεων, ώστε να πείσουμε ταχύτατα τις αγορές πως «εννοούμε ό,τι λέμε και υλοποιούμε ό,τι υποσχόμαστε».
-Αυστηρή και απαρέγκλιτη τήρηση της νέας δημοσιονομικής συμφωνίας.
-Ρητή δέσμευση για την αξιοποίηση του δημοσιονομικού «χώρου» που θα δημιουργηθεί, αποκλειστικά για την επιτάχυνση των δημοσίων επενδύσεων ή και τη μείωση φορολογικών συντελεστών και εισφορών, που επιδρούν πολλαπλασιαστικά στην ανάπτυξη.
Απαιτείται να συνδυάσουμε τις μειώσεις των φορολογικών συντελεστών και των ασφαλιστικών εισφορών με μετρήσιμα, αντισταθμιστικά δημοσιονομικά μέτρα που επικεντρώνονται συνδυαστικά σε: εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών, επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, διασφάλιση της βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού, διεύρυνση της φορολογικής βάσης, δραστικό περιορισμό των αναποτελεσματικών ΔΕΚΟ, καταπολέμηση της σπατάλης και κυρίως της φοροδιαφυγής με τολμηρές πρωτοβουλίες, όπως η καθιέρωση υποχρεωτικής χρήσης ηλεκτρονικών συναλλαγών και καρτών για πλειάδα συναλλαγών ιδιωτών και επιχειρήσεων (πολλές αλυσίδες λιανικής στη Μ. Βρετανία ήδη δεν δέχονται μετρητά στις συναλλαγές πχ Vodafone).
4. Επιταχύνουμε την υλοποίηση των φιλικών προς την ανάπτυξη μεταρρυθμίσεων με επίκεντρο τους τομείς δημόσιας διοίκησης, απονομής δικαιοσύνης, ενίσχυσης του ανταγωνισμού, μείωσης του διοικητικού βάρους, εμποδίων, αντικινήτρων και της γραφειοκρατίας στο επιχειρείν, αναβάθμιση της παιδείας.
5. Εξυγιαίνουμε με συνολικό σχέδιο τον κρίσιμο τομέα της ενέργειας, που αποτελεί καθοριστικό αναπτυξιακό πυλώνα, μια μεγάλη και σύνθετη πρόκληση, λαμβάνοντας υπόψιν τα σοβαρά και πολύπλοκα προβλήματα της ΔΕΗ, τις δεσμεύσεις προς τους πιστωτές, τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις και τις καθυστερήσεις στις ιδιωτικοποιήσεις.
6.Προσελκύουμε σημαντικά ξένα κεφάλαια και επενδύσεις. Το χαώδες αναπτυξιακό και χρηματοδοτικό κενό της τελευταίας δεκαετίας δεν μπορεί να καλυφθεί μόνο από τους εγχώριους πόρους. Αποτελεί μονόδρομο η διαμόρφωση ενός πολύ ελκυστικού πλαισίου κινήτρων, επιτάχυνσης των ιδιωτικών επενδύσεων, αύξησης των δημοσίων επενδύσεων κυρίως στις υποδομές, συμπεριλαμβανομένων και των ψηφιακών μέσων μέσω αναβάθμισης των ΣΔΙΤ, προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων, μετατροπής της Ελλάδος σε προτεραιότητα για κατοίκους εξωτερικού, για οικογενειακές και επαγγελματικές δραστηριότητες και μετατροπή του Πειραιά στο μεγαλύτερο ναυτιλιακό κέντρο και βάση logistics στην Ευρωζώνη.
7. Επιταχύνουμε την αξιοποίηση της μεγάλης δημόσιας περιουσίας, επί τη βάση ολοκληρωμένου σχεδίου, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, για ιδιωτικοποιήσεις και εμπορική αξιοποίηση.
Η χώρα έχει σημαντικές δυνατότητες, αναξιοποίητες επενδυτικές και παραγωγικές ευκαιρίες και ενδιαφέροντα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Είναι το μεγάλο στοίχημα της επόμενης κυβέρνησης να το αναδείξει, με κατάλληλες, αξιόπιστες πολιτικές, με σοβαρότητα, αποφασιστικότητα, ξεκάθαρες πεποιθήσεις και ολοκληρωμένο σχέδιο, να προχωρήσει αταλάντευτα στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και στην επιστροφή στην κανονικότητα.
Είμαι βέβαιος ότι η ελληνική επιχειρηματικότητα θα στηρίξει έμπρακτα και αποφασιστικά μια τέτοια προσπάθεια.
*πρόεδρος στην Grant Thornton Ελλάδος
**πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «το ΒΗΜΑ»
