του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Καθόλου δεν αποκλείεται ο κορωνοϊός να αποτελέσει και πυροκροτητή για μια νέα και πολύ σοβαρή χρηματοοικονομική κρίση παγκόσμιας εμβέλειας. Και αυτή τη φορά τα πράγματα θα έχουν και έντονο γεωπολιτικό χρώμα, κάτι που θα τα κάνει εξαιρετικά επικίνδυνα. Πολλά θα εξαρτηθούν στην περίπτωση αυτή από τη στάση του προέδρου Ντόναλντ Τράμπ, αλλά και από την τακτική των Η.Π.Α. στα παγκόσμια νομισματικά δρώμενα.
«…Το παγκόσμιο εμπόριο είναι τόσο δολαριοκεντρικό», αναφέρει το βρετανικό περιοδικό “The Economic” «…ώστε οι υπόλοιπες χώρες, εδώ και καιρό δεν βρίσκουν εύκολο τρόπο να εμπορεύονται - ακόμη και μεταξύ τους - χωρίς να καταφεύγουν στο αμερικανικό νόμισμα, τις αμερικανικές τράπεζες και τις αμερικανικές υποδομές πληρωμών. Οι μισές τουλάχιστον εμπορικές τιμολογήσεις γίνονται σε δολάρια. Η πλειοψηφία των διασυνοριακών συναλλαγών εν τέλει εκκαθαρίζονται μέσω Νέας Υόρκης…».
Στο πλαίσιο λοιπόν της κατάστασης αυτής, η Η.Π.Α. άρχισαν να χρησιμοποιούν στα σοβαρά το σύστημα του δολαρίου ως γεωπολιτικό όπλο μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στις μέρες του, οδήγησε αυτή την πολιτική σε νέα επίπεδα έντασης, καθώς χρησιμοποιεί τις κυρώσεις ως βασικό εργαλείο της εξωτερικής πολιτικής του - αλλά και στοχεύει ακόμη και συμμάχους με «δευτερογενείς κυρώσεις» που τιμωρούν οποιονδήποτε συναλλάσσεται με κράτη τα οποία βρίσκονται στο μαύρο κατάστιχο των ΗΠΑ. Η ισχύς των ΗΠΑ προέρχεται εντέλει από τη δυνατότητα που έχουν να απαγορεύουν τη χρήση του χρηματοοικονομικού τους συστήματος από εταιρείες, οι οποίες, τότε, βρίσκονται απομονωμένες και χωρίς τη δυνατότητα να συνεργάζονται με αντισυμβαλλομένους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι συχνά οικονομικά θανατηφόρο.
Οι κινήσεις προκειμένου να διερευνηθούν εναλλακτικές λύσεις απέναντι στην εξάρτηση από το δολάριο, σ’ αυτή την επιθετική φάση των πραγμάτων, έχουν λάβει διάφορες μορφές. Η Ρωσία έχει προχωρήσει εν πολλοίς σε αποδολαριοποίηση των εμπορικών ροών της, του εξωτερικού της χρέους και των τραπεζικών στοιχείων ενεργητικού της. Οι γιγάντιες ενεργειακές εταιρείες της έχουν αρχίσει να μετατρέπουν τις συμβάσεις τους σε ρούβλια.
Η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και άλλες χώρες ήδη διαπραγματεύονται - και υπογράφουν - εμπορικές ή ευρύτερες συμφωνίες με προβλεπόμενη καταβολή των οφειλών σε εθνικά νομίσματα Αναζητούν επίσης εναλλακτικές λύσεις αντί του SWIFT, του κυρίαρχου δικτύου ανταλλαγής μηνυμάτων πληρωμών, δια του οποίου κυριαρχούν οι Η.Π.Α.
Εν τω μεταξύ, η Ευρώπη έχει δημιουργήσει το Instex (σύστημα εκκαθάρισης πληρωμών), που επιτρέπει στις εταιρείες της να συναλλάσσονται με το Ιράν παρακάμπτοντας τις ΗΠΑ. Η αναζήτηση χρηματοοικονομικών παρακαμπτηρίων, μέσα σε αυτό το περιβάλλον, έχει αποκτήσει πρόσθετες δυνατότητες λόγω των τεχνολογικών καινοτομιών, που διαχέονται σε όλο τον κόσμο,των χρηματοοικονομικών σχέσεων.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες σε Ευρώπη και Κίνα εντείνουν τις προσπάθειες για τη δημιουργία ψηφιακών νομισμάτων δημόσιου χαρακτήρα. Τα συστήματα αυτά θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση του κόστους των ηλεκτρονικών διασυνοριακών πληρωμών, το οποίο παραμένει ακόμη υψηλό. Ορισμένοι ήδη προβλέπουν ότι θα δημιουργηθούν κρυπτοδέσμες αποθεματικών νομισμάτων. Οσο για το ευρώ, αντί να ενισχύεται, υποφέρει από δομικά προβλήματα με πιο σοβαρό την ατελή τραπεζική ένωση.
Την ίδια στιγμή, ένας νέος κρατισμός γνωρίζει ημέρες δόξας σε παγκόσμιο επίπεδο και το όνομα της καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος, και της διαφθοράς επιδιώκει την πλήρη κατάργηση της κυκλοφορίας μετρητών.
Υπό τις συνθήκες αυτές και με δεδομένη την εκτίναξη του παγκοσμίου ιδιωτικού και δημοσίου χρέους σε ύψη που θυμίζουν Έβερεστ, αν το δολάριο αρχίζει να πιέζεται από πολλές πλευρές, ο κόσμος μας θα γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος.
