Κορωνοϊός: Μερικές Σκέψεις για μετά την Κρίση

του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη* 

Τα 17 τελευταία χρόνια ο πολλαπλασιασμός των κρίσεων από τον SARS μέχρι τον Covid 19 έδειξε ότι δύο σημαντικοί τομείς – υγεία (υγιεινή), οικονομία – θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον των κοινωνιών τις επόμενες δεκαετίες. Η τεχνολογία και η κουλτούρα θα βοηθήσουν τις επόμενες τις κοινωνίες να ανταπεξέλθουν με τον ορθολογικό τρόπο σε ένα μέλλον το οποίο χαρακτηρίζεται από πλήρη αβεβαιότητα.

Κρίση – Πόλεμος

Στην περίπτωση του κορωνοϊού, η λέξη κρίση αφήνει ξαφνικά τη θέση της στη λέξη πόλεμος με ένα αόρατο εχθρό, ο οποίο βέβαια κατάφερε σε λίγους μήνες (βδομάδες για την περίπτωση της Ευρώπης) να παραλύσει επιχειρήσεις από ήπειρο σε ήπειρο. Μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008, τα διάφορα κράτη το ένα μετά το άλλο “πέφτουν σε χειμερία νάρκη” τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά, διακόπτοντας την παραγωγική τους δραστηριότητα. Ουδεμία πρόβλεψη είναι πιθανή όσο ολόκληρος ο κόσμος είναι σε περιορισμό.

Οικονομία – επιχειρήσεις

Όπως αναφέρθηκε στο άρθρο μας (βλ. Οικονομικές Συνέπειες του Covid 19 σε Διεθνές Επίπεδο, Ναυτεμπορική, 25/03/2020), ο κόσμος της οικονομίας είναι χωρίς πυξίδα: οι επιχειρήσεις κλείνουν η μια μετά την άλλη, η μερική απασχόληση γίνεται ο κανόνας, εκτός από αυτούς που δύνανται να εργασθούν με τηλεργασία, τα cash flows μειώνονται και πωλήσεις μηδενίζονται. Οι κεφαλαιαγορές δεν επιτρέπουν πλέον τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, οι τιμές των μετοχών καταρρέουν και τα μερίδια αγορών τους εξαφανίζονται. Ο κίνδυνος της απώλειας εμπιστοσύνης μεταξύ των οικονομικών παραγόντων είναι πολύ μεγάλος: μια ολόκληρη αλυσίδα αδυναμίας πληρωμών εγκαθίσταται.

Κάθε επιχείρηση προσπαθεί να διαφυλάξει τα διαθέσιμά της παρά να πληρώσει τους προμηθευτές, τους δανειστές και τους φόρους της. Το κράτος στις περιπτώσεις αυτές, πρέπει να εξασφαλίσει την εθνική αλληλεγγύη, να πληρώσει τους εργαζόμενους και να διευκολύνει φορολογικά τις επιχειρήσεις. Η λέξη κλειδί είναι η αποζημίωση παρά η λέξη δανεισμός των επιχειρήσεων.

Επίσης, το κράτος οφείλει σε συνθήκες κρίσης να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο εισόδημα σε αυτούς που το έχουν ανάγκη και είναι λιγότερο ασφαλισμένοι από άλλους (δημόσιοι υπάλληλοι).

Ρίσκο – ευκαιρία

Η μετάφραση της λέξης κρίση στα κινέζικα (weiji) έχει μια διπλή έννοια: ρίσκο και ευκαιρία. Οι βραχυπρόθεσμες ενέργειες πρέπει να αφήσουν τη θέση τους σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική ανακατασκευής και αναγέννησης του επιχειρηματικού ιστού. Η ευκαιρία δόμησης, μοντελοποίησης, μετασχηματισμού και ομαδοποίησης των επιχειρήσεων είναι η πιο κατάλληλη τώρα με στόχο την αντιμετώπιση διάφορων κινδύνων που προέρχονται από μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες του εξωτερικού.

Κουλτούρα

Η μεγάλη αλλαγή θα πραγματοποιηθεί στην έννοια της κουλτούρας. Η λέξη αυτή πρέπει να εισέλθει στη ζωή και δραστηριότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες θα αναλάβουν το μετασχηματισμό τους για να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές προκλήσεις, τις συνθήκες υγιεινής, της ασφάλειας εργασίας, της βιοποικιλίας και της γενικής αλλαγής σε λογικές συμπεριφορές που δεν είναι μόνο οικονομικές.

Συμπερασματικά, και αυτή η κρίση στέλνει ένα αισιόδοξο μήνυμα: η επιθυμία της ζωής είναι πάντα πιο δυνατή στο τέλος. Οι άνθρωποι ανατρέπουν κάθε τι που τους εμποδίζει να περάσουν ευχάριστες στιγμές πάνω στη γη.

*Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Ακαδημαϊκός στη Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών, Distinguished Research Professor at Audencia Business School, France