του Θόδωρου Σκυλακάκη
Η παγκόσμια οικονομική κρίση που προκαλεί ο κορωνοϊός είναι διαφορετική σε ό,τι αφορά τα αίτια και την εξέλιξή της, από κάθε άλλη οικονομική κρίση που έχουμε ζήσει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η συμμετρία με την οποίαν πλήττονται οι οικονομίες της Δύσης και η αβεβαιότητα για τον χρόνο λήξης της, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το 2020.
Η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε με μεγάλη ταχύτητα, όχι μόνο στο υγειονομικό αλλά και στο οικονομικό μέρος της κρίσης, εφαρμόζοντας μια στρατηγική που εγκρίθηκε στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου, έπειτα από την παρουσίασή της στον Πρωθυπουργό, η οποία στηρίχθηκε στα σενάρια που επεξεργαστήκαμε στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.
Το κύριο πρόβλημα που προκαλεί μια κρίση πανδημίας είναι η αβεβαιότητα για την εξέλιξη και τις επιπτώσεις της. Είναι σαν να προσπαθείς να μαντέψεις τον δρόμο που θα τραβήξουν δυο αφηνιασμένα άλογα (ο κορωνοϊός και οι παρενέργειες μιας πρωτοφανούς παγκόσμιας οικονομικής κρίσης), που τα κοιτάς μέσα από ένα ανάμεικτο σύννεφο σκόνης και ομίχλης.
Η στρατηγική πρέπει λοιπόν να λαμβάνει υπόψη το χειρότερο πιθανό σενάριο, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αυτό του στάσιμο-κορωνοϊού. Δηλαδή, η παράταση του φαινομένου, περιορισμένου έστω, για πολλούς μήνες, το αντίστοιχο συντριπτικό πλήγμα στον τουρισμό ή/και η επάνοδός του το φθινόπωρο, έπειτα από μια καλοκαιρινή ύφεση.
Η οικονομική στρατηγική της κυβέρνησης έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε η χώρα να μπορεί να αντιμετωπίσει αυτό το κακό σενάριο και να έχει αρκετά χρήματα για την επανεκκίνηση της οικονομίας, αλλά και για τη μεγάλη ανάκαμψη που αναμένουμε το 2021. Στο διάστημα αυτό οφείλουμε να κρατήσουμε ζωντανή την κοινωνία - τους ανθρώπους δηλαδή -, ζωντανό τον παραγωγικό ιστό και, κατά το δυνατόν, αλώβητες τις θέσεις εργασίας.
Δεν είναι εποχή για μαξιμαλισμούς όπως ζητά η αντιπολίτευση. Είναι εποχή για φρόνηση, περίσκεψη και ευθύνη. Πρέπει τα χρήματα να φτάσουν μέχρι το τέλος της απίστευτα δύσκολης αυτής χρονιάς και ταυτόχρονα - με τη σωστή αναλογία ρευστότητας και ενισχύσεων - ο παραγωγικός ιστός και οι θέσεις εργασίας να επηρεαστούν όσο το δυνατόν λιγότερο.
Κλειδί για να πετύχει η στρατηγική αυτή είναι η εξατομίκευση της βοήθειας, ανάλογα με την ανάγκη, και η διατήρηση της εμπιστοσύνης προς το κράτος. Η εξατομίκευση ξεκίνησε με τη δημιουργία διαφορετικών κλαδικών περιμέτρων, με βάση τις ημερήσιες ηλεκτρονικές συναλλαγές ανά κλάδο, που απολαμβάνουν κυρίως αναστολές υποχρεώσεων, γιατί δεν υπήρχαν εξατομικευμένα στοιχεία ανά επιχείρηση μέχρι το τέλος Μαρτίου. Τώρα, με βάση τα στοιχεία τζίρου του Μαρτίου και αργότερα του Απριλίου, περνάμε με την επιστρεπτέα προκαταβολή και άλλα μέτρα σε ενισχύσεις που θα στηρίζονται στα συγκεκριμένα στοιχεία κάθε επιχείρησης.
Η εμπιστοσύνη προς το κράτος, καθώς έκλεισε ο πρώτος μήνας της κρίσης, φαίνεται ότι έχει επιτευχθεί και από πλευράς οικονομικής πολιτικής. Η κυβέρνηση δήλωσε ξεκάθαρα ότι κάθε ενίσχυση θα εξαρτάται από τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και, για την ώρα, διαπιστώνουμε ότι στην Ελλάδα δεν είχαμε την έκρηξη της ανεργίας που παρατηρήθηκε στην Αμερική και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, οι τιμές των ελληνικών ομολόγων παρέμειναν σε πολύ λογικά επίπεδα, με τη βοήθεια και της αξιοπιστίας της σημερινής κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού, που μας επέτρεψαν να αντιμετωπιστούμε για πρώτη φορά έπειτα από δέκα χρόνια χωρίς εξαιρέσεις και αστερίσκους από την Ευρώπη.
Τέλος, δεν υπήρξε ούτε και το πλήγμα στα έσοδα που φυσιολογικά θα αναμενόταν. Αντίθετα, τα έσοδα πήγαν ανέλπιστα καλά τον Μάρτιο. Εμπρακτη και αλάνθαστη ένδειξη της εμπιστοσύνης των ίδιων των φορολογουμένων προς το κράτος σ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία.
Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η πρώτη οικονομική μάχη του κορωνοϊού, η μάχη της εμπιστοσύνης, κερδήθηκε. Ο πόλεμος; Ο πόλεμος όμως όχι. Αυτός θα είναι ακόμα μακρύς και δύσκολος.
*πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»
