Oι βαθιές ρίζες του λεφτόδεντρου

του Ηλία Καραβόλια

Και ξαφνικά όλοι συνειδητοποιούν ότι τελικά λεφτά υπάρχουν.Σε κάθε χώρα της Δύσης ακούμε πρωθυπουργούς, προέδρους και τραπεζίτες να μοιράζουν δις και τρις, να επιδοτούν εργασία και επιχειρηματικότητα, να σώζουν εταιρείες. Και φυσικά οι πολίτες να αναρωτιούνται: μα πως βρέθηκαν ξαφνικά τόσα λεφτά για νοικοκυριά και επιχειρήσεις ενώ σε προηγούμενες κρίσεις σώζονταν μόνο οι τράπεζες; Πως θα δίνονται άτοκα δάνεια αλλά ακόμα και επιδοτήσεις -χωρίς υποχρέωση επιστροφής -ωστε να πάρει ξανά μπροστά η οικονομία; Τι έγινε ξαφνικά και σαν συντονισμένες όλες οι πολιτικές ηγεσίες άνοιξαν το πουγκί και μοιράζουν χρήμα μόλις ξεφούσκωσε η πανδημία;

Ειδικά εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν είχαμε ξαναζήσει το.... λεφτόδεντρο! Δεν ξέραμε τι θα πεί επιδότηση απο το κράτος του χαμένου μισθού ή πχ.αναστολή φορολογικών/τραπεζικών υποχρεώσεων. Το περίεργο είναι ότι κάποιοι σεβαστοί αναλυτές σε συστημικά έντυπα και sites επιμένουν να αρθρογραφούν κατά της ιδιαίτερα έντονης κρατικής παρέμβασης στις οικονομίες. Τονίζουν ότι η επιδοματική πολιτική μειώνει την παραγωγικότητα μακροπρόθεσμα, βλάπτει τις οικονομίες αφού αυξάνει τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος. Ναι, σε αυτό δεν έχουν άδικο. Γράφουν όμως ότι υπάρχει μια και μοναδική λύση: μεταρρυθμίσεις, που φυσικά αποκωδικοποιούνται σε εσωτερική υποτίμηση, λιτότητα, περικοπές μισθών/συντάξεων. Άρχισαν δε μερικοί να επικρίνουν ακόμη και το προτεινόμενο πανευρωπαικό σχέδιο Μέρκελ-Μακρόν για Ταμείο Ανάκαμψης με 500 δις επιχορηγήσεων. Η αμοιβαιοποίηση του χρέους και η κοινοτική αλληλεγγύη με έκδοση εγγυήσεων ή/και ευρωομολόγων είναι ανορθόδοξες και στρεβλωτικές πολιτικές κατά την δική τους ορθόδοξη σκέψη.

Δεν θέλω να γίνω κακός. Αλλά δεν μπορώ να μην σχολιάσω ότι αυτός που μέμφεται πχ. την επιδοματική πολιτική των 534 ευρώ, συνήθως μιλάει με την ασφάλεια του κάπως υψηλότερου-φαντάζομαι- μισθού του. Γενικά αυτός που περιγράφει έναν ορθολογικό κόσμο χωρίς να σταθμίζει τι μπαίνει τελικά μέσα στην τσέπη των πολλών κάθε μήνα, προβάλλει με ευκολία τις αναλύσεις του και την θεωρητική του πανοπλία, νιώθοντας ότι υπηρετεί το μακροπρόθεσμο κοινό συμφέρον πάντα όμως χωρίς να βρίσκεται στην θέση αυτού που πληρώνεται με τον μέσο ή τον βασικό μισθό. Και γιατί επιμένω να αναφέρομαι στους χαμηλόμισθους ; Μα γιατί αυτοί οι συνάνθρωποι μας που βγήκαν και θα παραμείνουν σε μερική αναστολή εργασίας απο δω και πέρα θα είναι κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες. Και αυτό γιατί σχεδόν οι περισσότερες επιχειρήσεις αδυνατούν να τους προσλάβουν με τους ίδιους μισθούς και άρχισαν ήδη να κάνουν μαζική χρήση της νομοθεσίας περί μερικής απασχόλησης. Με το πρόγραμμα SURE της ΕΕ, που μετονομάζεται σε ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ στη χώρα μας, επιδοτείται ξεκάθαρα η μερική απασχόληση και ουσιαστικά χάνεται για κάθε εργαζόμενο το 20% του μισθού του ( αφού θα δουλεύει μισές ώρες, θα παίρνει μισό μισθό και το κράτος θα τον επιδοτεί το 60% του υπολοίπου που χάνει).

Και εδώ κάπου λοιπόν έρχεται να μας υπενθυμίσει η ορθόδοξη συστημική σκέψη το ορθολογικό θέσφατο της οικονομικής θεωρίας: ότι δεν υπάρχουν λεφτά απο το ελικόπτερο, δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα, δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα, δεν πρέπει επ ουδενί να επιδοτείται η οικονομία. Και ότι όλα αυτά μακροπρόθεσμα θα τα βρούμε μπροστά μας (κάτω ο Κευνς δηλαδή και ζήτω ο Φρίντμαν και ο Χάγεκ). Ότι οι κοινωνίες θα πληρώσουν με λιτότητα και φορολογία όλες αυτές τις παροχές λόγω της πανδημίας: τις επιταγές που στέλνει ο Τραμπ στους αμερικανούς και τα 800άρια που μοιράζονται στην Ευρώπη. Και ότι είναι επικίνδυνη η τεράστια φούσκα πολλών τρις των κεντρικών τραπεζών που κόβουν χρήμα χωρίς ουσιαστικό αντίκρυσμα. Σαφέστατα και αυτοί είναι λογικοί κίνδυνοι που κανείς εχέφρων αναλυτής δεν τους αμφισβήτεί σχεδόν ποτέ και τους επισημαίνει μόλις βλέπει την ύφεση να χτυπάει τις οικονομίες. Υπάρχει όμως εναλλακτική πολιτική για να αποφύγουμε αυτά τα βάρη του μέλλοντος και να αποκατασταθεί μακροοικονομική ισορροπία ; Και αν υπάρχει πόσο ορθολογική και αποτελεσματική είναι η εναλλακτική οδός;

Δεν σας κρύβω ότι θα επικαλεστώ έναν υψηλόμισθο τενχοκράτη, έναν ειδικό του κατεστημένου τραπεζικού συστήματος. Διότι ήλθε η ώρα να ακούσουμε κάποιον που όσο καιρό ήταν κεντρικός τραπεζίτης στην ευρωζώνη δεν εκστόμιζε την λύση αλλά τώρα το λέει καθαρά. Μιλάω για τον Ντράγκι που μόλις ξεκίνησε η πανδημία είπε με σαφήνεια: η ύφεση θα είναι μεγάλη και πρέπει επιτέλους να γίνει μια γενναία διαγραφή ιδιωτικών και κρατικών χρεών. Και αναρωτιέμαι αν μπορούμε -για μια φορά στην ιστορία- να μην αναλύουμε μόνο με ορθόδοξα θεωρητικά αξιώματα τα δρώμενα και να ακούσουμε όχι έναν κευνσιανό αλλά έναν ισχυρό του συστήματος ( Goldman Sachs και EKT ήταν ο άνθρωπος) να αναφέρεται στην ριζοσπαστική λύση. Γιατί οι ρίζες του προβλήματος δεν ξεκινούν επειδή τελικά βρέθηκαν λεφτά απο κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες. Ξεκινούν πολύ νωρίτερα. Όταν άρχισε να μοχλεύεται το παγκόσμιο κερδοσκοπικό σύμπαν. Και όχι τώρα που καθηλώθηκαν οι άνθρωποι στα σπίτια τους και το λεφτόδεντρο φαίνεται ότι με λίγο λίπασμα φυτρώνει επειδή το κράτος πρέπει να διασφαλίσει την αξιοπρεπή επιβίωση τους ( και για να επιβιώσει το σύστημα φυσικά). Οι ρίζες όμως αυτού του δέντρου με τα λεφτά είναι φαίνεται βαθιές για τα ορθόδοξα συστημικά αξιώματα και τους εύπορους οπαδούς τους. Ακουμπούν μέχρι την διαγραφή του μεγάλου μυστικού του συστήματος: του χρέους, εκείνου του εμπορεύματος που αποδίδει τα μέγιστα. Ειδικά σε καιρό αρνητικών επιτοκίων του πιο σπάνιου εμπορεύματος που καλείται χρήμα...