του Θανάση Φροντιστή*
Τον τελευταίο καιρό χρησιμοποιείται συχνά-πυκνά ο μάλλον αδόκιμος για τον τουρισμό όρος της επικεφαλίδας. Αδόκιμος, γιατί ο όρος βιομηχανία στην Ελλάδα, πολύ σωστά, έχει ταυτιστεί με την μεταποιητική δραστηριότητα, με την κατεργασία δηλ. πρώτων υλών και την παραγωγή προϊόντων με τη χρήση κυρίως μηχανών και λιγότερο με την εργασία. Σύμφωνα, άλλωστε, και με την έννοια του όρου, όπως αυτή προσδιορίζεται και στα Ελληνικά λεξικά (π.χ. Μπαμπινιώτη, Δημητράκου, κ.ά.), Αντίστοιχα, θα ήταν τουλάχιστον αδόκιμο ο όρος βιομήχανος να χρησιμοποιείται και από έναν... ξενοδόχο.
Όπως είναι γνωστό, η βιομηχανία χαρακτηρίζεται σε βαριά ή ελαφρά, ανάλογα με την ένταση της χρήσης μηχανών και τεχνολογίας στην διαδικασία της παραγωγής, το μέγεθος της επένδυσης, κ.ά. Η Ελλάδα, πάντοτε είχε και εξακολουθεί να έχει και βαριά και ελαφρά βιομηχανία. Παρά την έντονη αποβιομηχάνιση που έχει υποστεί τις τελευταίες δεκαετίες, για σοβαρούς λόγους, και όχι όπως ισχυρίζονται κάποιοι , λόγω της πίεσης των συνδικάτων για αυξήσεις, κλπ. Τέτοιοι λόγοι θα μπορούσαν να είναι, π.χ. το ύψος της φορολογίας κερδών, το μη μισθολογικό κόστος, το μικρό μέγεθος της εσωτερικής αγοράς σε συνδυασμό με τις δυσκολίες εξαγωγών, η προσφορά από άλλες χώρες καλύτερων συνθηκών και κινήτρων, κλπ.
Έκανα την εισαγωγή αυτή για να υποστηρίξω δύο βασικές τοποθετήσεις μου:
1. Η Ελλάδα, όχι μόνο θα μπορούσε, αλλά και θα έπρεπε να έχει αναπτύξει σε πολύ μεγαλύτερη έκταση και τη βαριά και την ελαφρά βιομηχανία της, ιδιαίτερα για την μεταποίηση προϊόντων της Ελληνικής γης και φύσης, ώστε να αποφύγει τον λάκκο των εισαγωγών, που την οδήγησε τελικά στη χρεοκοπία και στα μνημόνια, ή για να αυξήσει τις εξαγωγές της. Ο νέος Πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Παπαλεξόπουλος, γόνος οικογένειας βιομηχάνων, το έθεσε ευθέως από την αρχή της θητείας του: θα στοχευθεί η αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ της χώρας. Θέση με την οποία συμφώνησε και ο κ,. Πρωθυπουργός. Υποβάλλω ενδεικτικά μερικά σχετικά ερωτήματα και αφήνω στον αναγνώστη την ευχέρεια των απαντήσεων:
– Γιατί δεν αναπτύχθηκε η αμυντική βιομηχανία της χώρας;
– Γιατί δεν υπήρξε ισχυρή πολιτική βούληση για την ανάπτυξη των ναυπηγείων; επιχειρηματίες του βεληνεκούς ενός Ανδρεάδη ή ενός Νιάρχου δεν γνώριζαν τι έκαναν όταν ίδρυαν τα γνωστά μας πονεμένα ναυπηγεία;
– Σε μια χώρα που παράγει υψηλής ποιότητας βαμβάκι, γιατί ανακόπηκε η ανάπτυξη της καθετοποιημένης βιομηχανίας νημάτων, βαμβακερών υφασμάτων και πλεκτών και επώνυμων έτοιμων βαμβακερών και πλεκτών ενδυμάτων προς εξαγωγή, που η χώρα είχε αποδείξει ότι διέθετε τις προϋποθέσεις και τα ταλέντα για να επιτύχει;
– Μια χώρα με πλούσια εδάφη και φύση, με εκτεταμένη ηλιοφάνεια, με καλλιέργεια και παραγωγή τόσων προϊόντων της φύσης (καρποί, λαχανικά, φρούτα, σταφύλια, κ.ά.) και της κτηνοτροφίας, πώς κατάφερε να μην είναι αυτάρκης σε τρόφιμα (κάτι που για ευεξήγητους λόγους είναι ακόμα και επικίνδυνο) και να τα εξάγει, όπως έκανε στο παρελθόν;
Ας ελπίσουμε, ότι το υπό επεξεργασία Τετραετές Αναπτυξιακό Σχέδιο που εκπονεί η Επιτροπή Πισαρίδη κατ’ εντολή του κ. Πρωθυπουργού, θα καταπιαστεί και με τα παραπάνω ερωτήματα και θα δώσει τις πρέπουσες αναπτυξιακές εισηγήσεις.
2. Η ταύτιση της βαριάς βιομηχανίας με τον τουρισμό την αδικεί κατάφορα και την υποβαθμίζει. Αν αυτό δεν γίνεται σκόπιμα, όπως θα μπορούσαμε βάσιμα να ισχυριστούμε, ας μας εξηγήσει κάποιος γιατί γίνεται. Οι πόροι από τον τουρισμό, όχι στο πολύ απώτερο παρελθόν, χαρακτηρίζονταν άδηλοι πόροι, ίσως λόγω του απρόβλεπτου και ασταθούς τους χαρακτήρα, σε αντίθεση με την βιομηχανία. Χρειαζόταν πράγματι μια επιδημία για να συνειδητοποιηθεί από το πολιτικό σύστημα της χώρας αλλά και από την επιχειρηματική κοινότητα, ότι τοποθέτησαν πολλά τουριστικά αυγά στη μασχάλη της Ελληνικής οικονομίας, δηλ. δόθηκε πολύ μεγαλύτερη σημασία και ενίσχυση, περισσότερο από το δέον, στον κλάδο αυτό σε βάρος άλλων κλάδων, ιδίως της μεταποίησης; Και είναι βαριά βιομηχανία και τα rooms to let; Μήπως η επίμονη αυτή επιλογή έγινε γιατί αυτό ήταν και παραμένει το σχέδιο της Γερμανοκρατούμενης ελίτ της Ε.Ε. για να μεταβληθούμε πράγματι σ’ αυτό που είχε σχεδιάσει ο Χίτλερ, δηλ. σε γκαρσόνια της Ευρώπης; Πόσους περισσότερους τουρίστες μπορεί επιτέλους να δεχτεί η άτυχη αυτή χώρα, εθελούσιο θύμα του μαζικού τουρισμού που την έχει μεταβάλει σε μια γιγάντια ξαπλώστρα κάτω από μια γιγάντια ομπρέλα; Χρειάζεται πράγματι τόσο πολύ μυαλό το πολιτικό μας σύστημα για να συνειδητοποιήσει ότι το μέγεθος της χώρας σε συνδυασμό με την μεγάλη ποικιλία που χαρακτηρίζει την τουριστική της προσφορά (πολιτισμός, αρχαιότητες, βιοποικιλότητα, εκατοντάδες νησιά, φιλόξενος λαός, Ελληνική (και όχι Μεσογειακή όπως θέλουν μερικοί) κουζίνα, προσφέρεται μόνο για ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ, ΓΙΑ ΛΙΓΟΤΕΡΟΥΣ ΔΗΛ.ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΜΕ ΠΛΟΥΣΙΟΤΕΡΟ ΟΜΩΣ ΒΑΛΑΝΤΙΟ; Όλοι εστιάζουν στον συνολικό αριθμό επισκεπτών, αντί στόχος να είναι το μεγαλύτερο κατά επισκέπτη έσοδο και η μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία; Έκανε ποτέ κάποιος από τους λεγόμενους οικονομικούς επιτελείς των κυβερνήσεών μας το Ισοζύγιο του τουρισμού, δηλ. έσοδα μείον εκροές για τον τουρισμό; Χρειάζεται πράγματι σοφία για να συνειδητοποιήσει κανείς, ότι ο ελληνικός τουρισμός προωθεί τις ολλανδικές, τις βελγικές, τις πολωνικές ντομάτες, τα εισαγόμενα τυριά, τα εισαγόμενα κρέατα και τα κινέζικα μέχρι και άθλια αναμνηστικά και τουριστικά αντικείμενα στους τουρίστες αντί για προσφορά (με. μεγαλύτερη. προστιθέμενη αξία) γνωστών τοπικών προϊόντων και ελληνικών χειροποίητων αναμνηστικών, φτιαγμένων από έμπειρους Έλληνες της επαρχίας και των νησιών; Στο παρελθόν οι (σωστοί τότε) επισκέπτες της χώρας μας αγόραζαν όχι φτηνά ενθύμια, αλλά χρυσά χειροποίητα κοσμήματα και γούνες, με αποτέλεσμα να έχουν αναπτυχθεί τότε αυτοί οι κλάδοι.
Στη συνέχεια των παραπάνω, διερωτώμαι, πώς τολμούν οι οποιοιδήποτε το κάνουν, να χαρακτηρίζουν αυτόν τον μαζικό τουρισμό που μετράει κεφάλια και όχι προστιθέμενη αξία ανά επισκέπτη ως τη ΒΑΡΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ; Αυτό είναι το…λαμπρό μέλλον για τη χώρα και τους Έλληνες που έβλεπαν και εξακολουθούν να βλέπουν οι πολιτικοί μας; ή και το συμπλήρωμά του, οι «μεγάλες επενδύσεις» που θα μετατρέψουν την ελληνική φύση τόσο στην ηπειρωτική όσο και στη νησιωτική Ελλάδα σε ένα απέραντο πάρκο ανεμογεννητριών και ηλιακών πάνελ που θα μας πουλούν οι Γερμανοί και που θα αλλοιώνουν την πανέμορφη Ελληνική φύση και συνολικά το περιβάλλον; Η βιασύνη να απολιγνιτοποιηθεί η χώρα άμεσα και απροειδοποίητα για τους χιλιάδες εργαζόμενους, πριν μειώσουν δραστικά τα καυσαέριά τους οι μεγάλες, οι βασικές χώρες-ρυπαντές, ποιες σκοπιμότητες υπηρετεί; Γιατί, οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες όσων αποφάσισαν, είναι δύσκολο να μας πείσουν.
*Δρ Οικονομολόγος-Συγγραφέας
